Adriaan Vlok
Adriaan Vlok (11 Desember 1937 – 8 Januarie 2023) was die Minister van Wet en Orde in Suid-Afrika vanaf 1986 tot 1991 gedurende die finale jare van apartheid.[1][2][3] Gedurende 'n tydperk van intense en toenemende opposisie en politieke onrus het die Suid-Afrikaanse Regering, deur die Staatssekuriteitsraad (SSR), drastiese stappe beplan en geïmplementeer wat ingesluit het die bombardering van, en moorde en sluipmoordmagte gerig op anti-apartheidsaktiviste om hierdie golf teen te werk.
| Adriaan Vlok | |
Minister van Korrektiewe Dienste
| |
| Ampstermyn Julie 1991 – April 1994 | |
| President | F.W. de Klerk |
|---|---|
| Voorafgegaan deur | Kobie Coetsee (Justisie) |
Minister van Wet en Orde
| |
| Ampstermyn Desember 1986 – Julie 1991 | |
| President | P.W. Botha→F.W. de Klerk |
| Voorafgegaan deur | Louis le Grange |
| Opgevolg deur | Hernus Kriel |
Persoonlike besonderhede
| |
| Gebore | 11 Desember 1937 Sutherland, Noord-Kaap |
| Sterf | 8 Januarie 2023 (op 85) |
| Politieke party | Nasionale Party |
| Eggenoot/-note | Cornelia Johanna |
| Alma mater | Universiteit van Pretoria |
Vroeë lewe wysig
Adriaan Johannes Vlok, gebore op 11 Desember 1937 in Sutherland, Noord-Kaap, is die seun van Nicolaas Vlok en Bettie Olivier. Hy word groot op 'n klein plasie naby die Oranjerivier. Hy begin sy skoolopleiding op Laerskool Neilersdrift en matrikuleer aan die Hoërskool Keimoes in 1956. Hierna ondergaan hy drie maande lank militêre opleiding in Pretoria. Hy werk by die Departement van Justisie se landdroskantoor op Keimoes en Upington. Gedurende 1959 en 1966 dien hy as ondersekretaris by die departement se hoofkantoor in Pretoria. Hy voltooi sy Dip Proc aan die Universiteit van Pretoria in 1962.[4]
Vlok word aangestel as die privaatsekretaris van Peet Pelser, Minister van Justisie. Na vier maande word hy die assistent-privaatsekretaris van Eerste Minister John Vorster. In hierdie posisie raak hy meer betrokke by nasionale aangeleenthede en sy politieke loopbaan begin vorm aanneem.
Politieke loopbaan wysig
In 1970 bedank hy uit die staatsdiens en begin 'n besigheid met die doel om in die politiek betrokke te raak. Hy het onder andere 'n boodskapperdiens by die hof in Pretoria-Oos behartig. Hy het ook 'n belangstelling in militêre aangeleenthede gehad en het as 'n vrywilliger by die Regiment Oranjerivier diens gedoen waar hy bevorder is tot luitenant.
In 1972 word hy verkies tot die Stadsraad van Verwoerdburg, 'n blanke dorpsgebied net suid van Pretoria. Hier dien hy op die bestuurskomitee. Hy is ook betrokke by verskeie plaaslike kultuurorganisasies. Hy het in 1959 by die Nasionale Party aangesluit en vanaf 1964 het hy aktief deelgeneem aan partyfunksies. In die laat sestigerjare was hy die voorsitter van die Generaal Hertzogtak van die Nasionale Party in Verwoerdburg en in 1970 word hy verkies tot voorsitter van die afdelingsraad van die Pretoria kiesafdeling, 'n posisie wat hy behou totdat hy as parlementslid verkies word in 1974. Op 17 September 1984 word hy aangestel as Adjunkminister van Verdediging.
Op 14 Januarie 1985 word hy aangestel as Adjunkminister van Wet en Orde, 'n posisie wat hy gesamentlik hou met dié van Adjunkminister van Verdediging. In Desember 1986 word hy aangestel as Minister van Wet en Orde in die kabinet van P.W. Botha. Sy departement was verantwoordelik vir die onderdrukking van die opstand en die aanhouding van sowat 30 000 mense, soveel as 15 000 word aangehou gedurende 'n verklaarde noodtoestand. Hy was ook verantwoordelik vir die kontroversiële Nasionale Sekuriteitsbestuurstelsel. In Februarie 1988 kondig hy die inperking van 17 buite-parlementêre organisasies aan; onder andere die United Democratic Front, National Education Crisis Committee, die Release Mandela Campaign, die Soweto Civic Association, die South African Youth Congress en die Azanian People's Organisation.
Omstrede minister wysig
Teen 1989 is die aantal aangehoudenes aansienlik verminder maar ongeveer 300 begin met 'n hongerstaking. As gevolg hiervan onderhandel hy met die regsverteenwoordigers van die hongerstakers en ook met kerkleiers soos onder andere aartsbiskop Desmond Tutu. Heelwat aangehoudenes word hierna vrygelaat.
Gedurende die 1989-verkiesingsveldtog, gebruik hy die "totale aanslag"-propaganda as regverdiging vir sy aksies en moes hy 'n geskrewe verskoning aan die Congress of South African Trade Unions (COSATU) gee vir onbevestigde bewerings oor die organisasie se gewelddadige motiewe.
Teen die einde van 1989 kom aantygings na vore van polisiesluipmoordmagte, wie na bewering meer as 'n honderd politieke aktiviste vermoor het. Die Staatspresident stel 'n interne kommissie aan om die beweringe te ondersoek, maar die bevindinge was nooit openbaar gemaak nie. Die Harmse-kommissie se ondersoek na die politieke moorde het egter nie Vlok gevra om te getuig oor sy kennis van hierdie polisiesluipmoordmagte nie.
Vlok se posisie as minister was erg kontroversieel veral ná 1990 gedurende die onderhandelinge om apartheid te beëindig. Die African National Congress het aangedring op sy onmiddelike ontslag. President FW de Klerk het gereageer deur hom te verskuif na die pos van minister van korrektiewe dienste in Julie 1991.
WVK amnestie wysig
In 1999 is amnestie aan hom toegestaan deur die Waarheids- en Versoeningskommissie – die enigste kabinetsminister wat erken het hy was skuldig aan kriminele aktiwiteite. Dit sluit die opblaas van Khotso Huis, die hoofkwartier van die Suid-Afrikaanse Raad van Kerke asook COSATU se hoofkantoor in.[5][6]
Onvolledige verklaring wysig
Gedurende die middel van 2006 het hy verskoning aangeteken vir 'n aantal dade wat hy nie aan die WVK verklaar het nie, en waarvoor hy vervolg kon word. In 'n dramatiese gebaar, was hy die voete van Frank Chikane wie, as sekretaris-generaal van die South African Council of Churches, 'n teiken was van 'n sluipmoord.[7] Ook was hy die voete van tien weduwees en moeders van die “Mamelodi 10” , 'n groep anti-apartheidsaktiviste wie na hul dood gelok is deur 'n polisieïnformant.[8]
Op 17 Augustus 2007 bevind die Hooggeregshof hom skuldig vir die 1989-sameswering om Frank Chikane te vermoor en word hy 'n tien jaar opgeskorte vonnis opgelê.[9]
Gesinslewe wysig
Hy was getroud met Cornelia Johanna en hulle het twee seuns en 'n dogter gehad. Vlok is oorlede op 8 Januarie 2023.[10]
Sien ook wysig
- Nicolaas Vlok, 'n voorsaat.
Verwysings wysig
- ↑ Nanni, Mariska (8 Januarie 2023). "Adriaan Vlok sterf". Maroela Media. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 19 November 2023. Besoek op 19 November 2023.
- ↑ "Adriaan Vlok, figure du régime d'apartheid en Afrique du Sud, est mort". Le Monde (in French). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 14 Februarie 2023. Besoek op 20 November 2023.
{{cite web}}: AS1-onderhoud: onerkende taal (link) - ↑ "Apartheid-era minister Adriaan Vlok has died". www.timeslive.co.za (in English). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 17 Februarie 2023. Besoek op 20 November 2023.
{{cite web}}: AS1-onderhoud: onerkende taal (link) - ↑ Adriaan Johannes Vlok, South African History Online, besoek 3 Desember 2007[dooie skakel]
- ↑ "Amnesty Decision AC/99/0349, Truth and Reconciliation Commission, 1999, besoek 3 November 2006". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Januarie 2008. Besoek op 21 April 2009.
- ↑ "Amnesty Decision – Khotso House incident AC/99/0242, Truth and Reconciliation Commission, 1999, besoek 2 November 2006". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 30 Desember 2004. Besoek op 21 April 2009.
- ↑ "Feet washed in apartheid apology, BBC News, 28 Augustus 2006, besoek 3 November 2006". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 17 Mei 2010. Besoek op 21 April 2009.
- ↑ ""Many feet to wash". South Africa – The Good News. 2006-09-08". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 29 Februarie 2012. Besoek op 21 April 2009.
- ↑ "Apartheid murder plotters guilty, BBC News, 17 Augustus 2007, besoek 18 Augustus 2007". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 5 Maart 2012. Besoek op 21 April 2009.
- ↑ "Former apartheid law and order minister Adriaan Vlok dies at 85". SABC News. 8 Januarie 2023. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 8 Januarie 2023. Besoek op 8 Januarie 2023.