Aliwal (kiesafdeling)

Aliwal was 'n kiesafdeling van die Suid-Afrikaanse Volksraad vanaf die eerste algemene verkiesing op 15 September 1910 ná Uniewording op 31 Mei daardie jaar.

In die eerste algemene verkiesing word Jacobus Wilhelmus Sauer onbestrede verkies vir die Regerende Party. Hy is op 24 Julie 1913 oorlede, waarna op 15 November 'n tussenverkiesing gehou is waarin die Suid-Afrikaanse Party se Stephanus Bekker met 344 stemme wen teen die onafhanklike W.C. Orsmond. In 1915 kom die Suid-Afrikaanse Party se Constantine Alexander Schweizer te staan teen H.S. van Zyl van die Nasionale Party, maar hy klop hom met 637 stemme. Schweizer verloor egter in 1920 met 17 stemme teen die N.P. se ds. Louis Petrus Vorster, die dienende Volksraadslid vir Albert, toe die twee kiesafdelings vir die verkiesing van 1920 gekombineer word. In 1921 verloor Vorster teen die S.A.P. se Charles Arthur Augustus Sephton in die steeds gekombineerde kiesafdeling met 172 stemme. Vir die 1924-verkiesing word die kiesafdelings geskei. Sephton behou Aliwal weereens met 'n meerderheid van 172 stemme, maar dié keer teen die N.P. se J.G.P. van der Horst. In Albert wen Lourens Jacobus Steytler vir die N.P. met 'n meerderheid van 739 teen die S.A.P. se D.G.A. Falck.

Die kiesafdelings bly geskei in 1929 toe Sephton Aliwal behou teen die N.P. se H. McKinnell, 'n prokureur, met 'n meerderheid van 151. Hy word onbestrede verkies in 1933, nadat die N.P. en S.A.P. 'n koalisie vir die verkiesing gesluit het. In 1938 stem 91,5% van die 6 457 kiesers en kapt. Gert Hendrik Frans (Kappie) Strydom (25 November 1885 – 19 Desember 1983) van die Nasionale Party wen met 138 stemme teen die V.P. se A.M. le Grange. (Strydom sou uiteindelik Aliwal in die Volksraad verteenwoordig van 19 Mei 1938 tot 17 Oktober 1961). Strydom behou Aliwal in 1943 met 'n meerderheid van 435 teen die V.P. se D.E.S. Marais. Hy vergroot sy meerderheid in 1948 tot 1 385 teen die V.P. se K.H. Hockley om van Aliwal 'n veilige N.P.-setel te maak. In 1953 stem 92,8% van die 9 695 kiesers. Strydom wen die vierde keer, nou teen W. Steytler van die V.P. met 1 500 stemme. Hockley stel hom in 1958 weer vir die V.P. verkiesbaar, maar Strydom wen die vyfde keer, hoewel sy meerderheid daal tot 918 stemme.

In die volkstemming oor republiekwording in 1960 stem 94,7% van Aliwal se 9 583 kiesers. Hiervan was 5 343 vir die republiek en 3 775 daarteen. Strydom en Hockley staan nie een in 1961 se algemene verkiesing nie, maar die N.P. se Hendrik Johannes Botha wen met 1 381 stemme teen die V.P. se J.H. Moolman. Botha verslaan die V.P. se O. Robertson in 1966 met 'n meerderheid van 1 740 stemme en behou Aliwal in 1970 met 973 stemme meer as die V.P. se J.M. Smith. In 1974 behaal die N.P. sy grootste meerderheid in Aliwal toe J.W. Greeff met 1 991 stemme meer as die V.P. se D. Venter wen.

Die N.P. het Aliwal ook in 1977, 1981, 1987 en 1989 gewen.

Bronne

• Schoeman, B.M. 1977. Parlementêre verkiesings in Suid-Afrika 1910–1976. Pretoria: Aktuele Publikasies.