Amadeus I van Spanje
Amadeus Ferdinand Maria van Savoye (Italiaans: Amedeo; Spaans: Amadeo) (Turyn, 30 Mei 1845 – aldaar, 18 Januarie 1890), die hertog van Aosta, was van 1870 tot 1873 die koning van Spanje. Hy was die tweede seun van koning Victor Emanuel II van Italië en Adelheid van Oostenryk en dus 'n broer van die latere Italiaanse koning Umberto I.
| Amadeus I van Spanje | |
|---|---|
| Koning van Spanje | |
| |
| Dinastie | Huis van Savoje |
| Bewind | 16 November 1870 – 11 Februarie 1873 |
| Volle naam | Amadeus Ferdinand Maria van Savoye |
| Gebore | 30 Mei 1845 |
| Turyn, Italië | |
| Gesterf | 18 Januarie 1890 (op 44) |
| Turyn, Italië | |
| Katedraal van Superga | |
| Voorganger | Isabella II |
| Opvolger | Estanislao Figueras (President van die Republiek) Alfons XII (Koning van Spanje) |
| Gade | Maria Vittoria dal Pozzo Maria Letizia Bonaparte |
| Kinders | Emanuele Filiberto Vittorio Emanuele Luigi Amedeo Umberto di Savoia-Aosta |
| Vader | Victor Emanuel II van Italië |
| Moeder | Adelaide van Oostenryk |
Hy het in 1859 as kaptein by die leër aangesluit en veg in 1866 saam met sy broer Umberto as generaal-majoor tydens die Slag van Custoza. In Mei 1867 tree hy met Maria dal Pozzo della Cisterna in die huwelik.
Spanje het sedert die verdrywing van koningin Isabella II in 1868 nie 'n monarg gehad nie. Die kroon is in 1870 aan die Duitse prins, Leopold van Hohenzollern-Sigmaringen, aangebied. As gevolg van die politiek van die dag moes Leopold sy kandidatuur terugtrek (die gebeure gee aanleiding tot die Frans-Duitse Oorlog). Die Spanjaarde kies vervolgens Amadeus tot koning. Hy wou aanvanklik niks hiervan weet nie, maar die Italiaanse kabinet dwing hom om die uitnodiging te aanvaar. Op 16 November 1870 is hy tot koning gekroon en op 2 Januarie 1871 sweer hy in Madrid om die land se grondwet te handhaaf. Voordat hy in Madrid aankom is Juan Prim egter vermoor, die persoon wat sy kandidatuur die meeste gesteun het.
Amadeus se koningskap begin dus op 'n slegte noot en dit sou ook nie veel beter word nie. Hy kry met onstabiele politiek te make, asook republikeinse teenstand, Carlistiese opstande in Baskeland en Katalonië, separatisme in Kuba, verskillende opstande deur die hele land deur, regerings in ballingskap en 'n moordaanslag (daar is op 18 Augustus 1872 op sy koets geskiet). Slegs die monargistiese vleuel van die progressiewe party het hom gesteun. Hy het egter geweier om absolute mag te gryp en sy vader, Victor Emanuel, het hom hierin ondersteun.
In 1873 het hy feitlik alle steun verloor en besluit hy om af te tree. Hy proklameer sy aftrede op 11 Februarie 1873 en om tien uur dieselfde aand word die Eerste Spaanse Republiek in Spanje uitgeroep. Amadeus verskyn by die geleentheid en verklaar die Spaanse volk onregeerbaar. Hy keer na Italië terug en neem weer sy funksie as die Hertog van Aosta op. Die Spaanse republiek sou slegs twee jaar staande bly. In 1875 bestyg Isabella se seun Alfons XII die troon.
Amadeus se vrou, Maria Victoria, het as gevolg van die spanning aan die Spaanse hof gesondheidsprobleme ondervind en sterf op 3 November 1876. In September 1888 trou Amadeus met sy niggie, Marie Laetitia Eugénie Bonaparte, dogter van sy suster Clothilde en Napoleon Josef Karel Paul Bonaparte.
Amadeus sterf op 18 Januarie 1890 in Umberto (sy broer) se arms. Hy het drie kinders uit sy eerste huwelik agtergelaat:
- Emanuel Filibert (1869–1939), hertog van Aosta (vader van Tomislav II van Kroasië)
- Victor Emanuel (1870–1946)
- Lodewyk Amadeus (1873–1933), hertog van Abruzzi
Asook 'n seun uit sy tweede huwelik:
- Humbert (1889–1918)
Eksterne skakels wysig
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Amadeus I van Spanje.
