Bucchero [ˈbukkero] (Italiaans, oorspronklik afgelei van die Portugese term pucaro "welriekende kleiaarde"[1]) is 'n soort swart of donkergrys keramiek met 'n kenmerkende glinsterende oppervlak wat vanaf die middel van die 7de eeu v.C. tot die begin van die 5de eeu v.C. deur Etruskiese pottebakkers vervaardig is - hoofsaaklik as breekware vir die Etruskiese elites. Die belangrikste vervaardigingsentra was Chiusi en Volterra.[2]

'n Etruskiese kantharos (drinkbeker) in die kenmerkende swart Bucchero-styl
'n Bucchero-kruik
'n Griekse oinochoe (wynkruik)
Fragmente van 'n bucchero-bottel in diervorm. Grafgif, 650-600 v.C.

Etimologie wysig

Die Italiaanse term bucchero is afgelei van die Portugese terme bucare en pucaro wat na die swartgrys keramiek van pre-Kolumbiaanse Suid-Amerikaanse beskawings verwys het. Die Italianers het die term in die laat 19de eeu ontleen om na donker breekgoed te verwys wat uit Portugal ingevoer is. Die woord is geleidelik as sinoniem vir "swartgrys" gebruik, en in die moderne argeologie is na die tipiese swart keramiek uit Etrurië as bucchero verwys.

Gebruik wysig

Bucchero-keramiek is merendeels as drinkgerei en tafelware vervaardig. Kos is in bucchero-breekware bedien en daarnaas ook gestoor. Argeologiese vindplekke van bucchero-keramiek is grafte in Etruskiese nekropolisse of die nedersettings van lewendes, veral in Toskane en die noorde van Latium (tans Lazio), maar ook begraafplase en antieke nedersettings dwarsoor Sentraal-Italië.

Die Etruskers het hul kosbare keramiek ook na verder afgeleë bestemmings uitgevoer. So het argeoloë ook in nedersettings en skeepswrakke in Suid-Frankryk en op vindplekke in Spanje, Noord-Afrika, Sisilië, die Egeïese See en Egipte op bucchero-keramiek afgekom.[3]

Bucchero-soorte en -uitvoer wysig

In die vroeë periode (tussen 650 en 600 v.C.) is dunwandige keramiek met ingekerfde versierings geproduseer, die sogenaamde bucchero sottile, wat met sy vorm en kenmerkende glanslaag metaalskottels nageboots het. In die 6de eeu het die bucchero pesante gewild geraak, 'n growwer soort keramiek, wat dikwels met stempelreliëfs versier is. Daarnaas is ook gemodelleerde versiersels op die breekgoed geplaas.

Reeds sedert die 7de eeu v.C. was bucchero-keramiek een van die gewildste handelsware op die markte van die antieke Mediterreense wêreld - dit was net so elegant soos metaalware, maar goedkoper. Danksy die groot Etruskiese handelsvloot en die internasionale handelsbetrekkinge kon die Etruskiese pottebakkers maklik in die groot aanvraag van ander gebiede voorsien. Bucchero-keramiek was bo-op die lys van Etruskiese uitvoerprodukte en het veral by die Kelties-Liguriese bewoners van Suid-Gallië gewild geraak. Argeoloë het groot hoeveelhede van hierdie keramiek in die antieke nedersettings van Languedoc en Provence en in die versonke bouvalle net voor die kus van die Côte d'Azur ontdek.

Tegniek en bakproses wysig

Navorsers het nog steeds nie alle geheime van die bucchero-keramiek ontrafel nie. Veral die glansende swart kleur aan die binne- en buitekant van bucchero-produkte bly raaiselagtig. Aanvanklik het navorsers vermoed dat moontlik stowwe soos steenkool, as, plantvesels of metale soos byvoorbeeld mangaanerts by die kleiaarde gevoeg is.

Tans word aangeneem dat die vermindering van die suurstoftoevoer tydens die bakproses die glansende swart oppervlaktes oplewer. 'n Soortgelyke metode is deur Griekse pottebakkers al vroeër vir die beroemde Attiese vase gebruik, en die bakproses het drie fases behels:

  • In die eerste fase oksideer yster in die leem na ysteroksied (Fe2O3), wat 'n kenmerkende rooi kleur aan die keramiek gee.
  • By die volgende bakproses word die suurstoftoevoer afgesny. Die koolstofmonoksied wat hierby ontstaan lei tot 'n reduksie van die ysteroksied: 3 Fe2O3 + CO → 2 Fe3O4 + CO2. Danksy die magnetiese swart Fe3O4 kry ook die keramiek 'n swart kleur.
  • Tydens die laaste fase word die suurstoftoevoer teen 'n temperatuur van sowat 900 °C hervat. Die yster in die leem oksideer 'n tweede keer en verleen nou weer 'n rooi kleur aan die breekgoed. Die leemmassa, waarmee die keramiek vooraf geverf is, bly egter nou swart, aangesien hy eers teen 'n hoër temperatuur van sowat 1050 °C sou oksideer. Indien die bakproses suksesvol verloop het, het die keramiek nou 'n swart oppervlakte. Die tipiese glans is te danke aan die fyn leemplaatjies, wat tydens die droog- en veral by die bakproses parallel begin rangskik en sodoende 'n buitengewoon gladde oppervlakte vorm.

Verwysings wysig

  1. Pellegrino Artusi: The Lorenzo Da Ponte Italian Library - Science in the Kitchen and the Art of Eating Well. Toronto | Buffalo | London: University of Toronto Press 2003, bl. 474
  2. British Museum: Bucchero ware. Besoek op 15 April 2015[dooie skakel]
  3. Philip Perkins: Etruscan Bucchero in the British Museum. London: The British Museum Press 2007, bl. 1

Bronne wysig

  • Bouloumié, Bernard: Le bucchero nero d'Etrurie, in: Latomus 41 (1982), bl. 773-784. (Frans)
  • Hirschland-Ramage, Nancy: Studies in Early Etruscan Bucchero. In: Papers of the British School at Rome 38 (1970), bl. 1-61. (Engels)
  • Lollini, Delia: Bucchero. In: Enciclopedia dell'arte antica classica e orientale, boekdeel 2, Rome 1959, bl. 203-210. (Italiaans)
  • Rasmussen, Tom B. Cambridge Classical Studies: Bucchero pottery from Southern Etruria. Cambridge University Press: Cambridge 1979. ISBN 0-521-22316-4 (Engels)
  • Redaksie Grandi Opere dell'Istituto Geografico DeAgostini: Gli Etruschi e i Romani. Meraviglie dell'Archeologia. Novara: Istituto Geografico DeAgostini S.p.A. 1998 (Italiaans)
  • Schneider, Helmuth: Einführung in die antike Technikgeschichte. Darmstadt: Wissenschaftliche Buchgesellschaft 1992

Eksterne skakels wysig