Carl von Ghega

Carl Ritter von Ghega (* 10 Januarie 1802 as Carlo Ghega in Venesië; † 14 Maart 1860 in Wene) was 'n Oostenrykse ingenieur wat internasionale bekendheid verwerf het as boumeester van die Semmeringbahn, die eerste spoorlyn ter wêreld wat deur 'n hoë bergreeks loop en Gloggnitz met Mürzzuschlag verbind.

Carl von Ghega, litografie deur Joseph Kriehuber (1851)

Von Ghega is in 'n eregraf op die Wiener Zentralfriedhof ter ruste gelê

Von Ghega se spoorlyn oor die Semmering-bergpas is deur Unesco in 1998 tot wêrelderfenis verklaar

Lewe

Carlo Ghega is as seun van Albaanse ouers in Venesië gebore. Eintlik sou hy in sy pa se voetspore volg en 'n loopbaan as vlootoffisier begin, maar reeds op 'n jong leeftyd het sy wiskundige en tekenkundige aanleg geblyk om groter te wees as sy aangetrokkenheid tot die see. Ná voltooing van sy opleiding by die Keiserlike en Koninklike Militêre Kollege het hy in die ouderdom van 15 sy studies by die Universiteit van Padua begin. Reeds na een jaar het hy sy diploma as ingenieur en argitek verwerf en in die volgende jaar, op 17-jarige leeftyd, sy doktorsgraad in wiskunde.

Von Ghega het sy ingenieursloopbaan met pad- en waterprojekte in Venetië begin. So was hy betrokke by die bou van die Strada d'Alemagna, 'n pad wat Treviso met Cortina d'Ampezzo verbind het. Reeds in 1833 het hy sy eerste vakboek gepubliseer. In die tydperk tussen 1836 en 1840 was hy bouprojekleier vir 'n deel van die Keiser-Ferdinand-Noordspoorlyn tussen Lundenburg (tans Břeclav) en Brünn (Brno). In dié tyd, tussen 1836 en 1837, het von Ghega daarnaas die spoorwegwese in Engeland en ander Europese lande noukeurig bestudeer. In Newcastle het hy 'n besoek gebring aan die Engelse ingenieur en grondlegger van die moderne spoorwegwese, George Stevenson.

In 1842 is von Ghega as hoofbeplanner vir die toekomstige suidelike staatsspoorweg benoem. Nog in dieselfde jaar het hy in opdrag van die Oostenrykse keiser na die Verenigde State vertrek om daar spoorwegprojekte in bergagtige terreine te bestudeer. Die kennis, wat hy tydens sy reis verwerf het, het hy nie net ingebring by die beplanning en die bou van die Semmeringbahn nie, maar ook in twee publikasies wat, soos die meeste van sy werke, naas Duits gelyktydig ook in Italiaans en Frans vrygestel is.

Nadat hy sy werk by die Oostenrykse Staatsspoorweë hervat het, het hy die opdrag gekry om die spoorlyn in suidelike rigting, vanaf Gloggnitz na Mürzzuschlag en verder na Graz en Triëst, te beplan. 'n Sodanige spoorlyn, wat oor die Semmering-bergpas sou loop, is deur baie van sy tydgenote as 'n tegniese uitdaging of selfs as onmoontlik geag. Von Ghega se plan, wat in 1844 voorgestel is, het voorsiening gemaak vir die gebruik van gewone stoomlokomotiewe met adhesie-aandrywing, maar sonder tandrad of kabel. Nog voordat sy planne goedgekeur is, het von Ghega begin om lokomotiewe te ontwerp wat vir terrein met steil hellings geskik sou wees.

Boubedrywighede vir die spoorlyn oor die Semmering-bergpas het in 1848 begin. Nog voor die voltooing van die Semmering-spoorlyn is von Ghega in 1851 tot ridder geslaan. In 1853/1854 het die ingenieur 'n spoorwegnetwerk vir die hele Habsburgse dubbelmonargie ontwerp en het in die volgende jare die opdrag gekry om spoorlyne in Siebenbürgen te beplan. Dié projek het onvoltooid gebly weens von Ghega se ontydige dood aan tuberkulose in 1860 in Wene.

In 1858 is die laaste spoorlyn in Oostenryk-Hongarye geprivatiseer, en 'n half jaar later is ook von Ghega se pos as hoofbeplanner geskrap. Von Ghega se lewe is in vyf romans behandel. In Breitenstein in die deelstaat Neder-Oostenryk is 'n hele museum aan von Ghega se lewe en sy visioenêre loopbaan gewy.