Koningskwessie

Die term Koningskwessie (Nederlands: Koningskwestie, Frans: Question royale) verwys na die politieke gebeure rondom die terugkeer van die Belgiese koning Leopold III ná die Tweede Wêreldoorlog en dek die tydperk tussen 7 Mei 1945 en 17 Julie 1951. Toe die krisis in 1950 sy hoogtepunt bereik het, het in die nywerheidsgordel van Sambre-et-Meuse in Wallonië bloedige onluste uitgebreek. Tussen 20 en 26 Julie is 'n reeks aanslae gepleeg. In die volgstroom van die onluste is 'n algemene staking uitgeroep waartydens die land nog eens geweldpleging ondervind het.

Agtergrond

'n Gedenkplaat in Grâce-Berleur herinner aan die vier slagoffers van die Rykswag-skietery in 1950

Ná die Duitse inval in België het koning Leopold III besluit om in die land te bly waar hy 'n twyfelagtige houding teenoor die besetters ingeneem het – hy is deur baie as kollaborateur afgestempel. Ná die bevryding van België het veral Franssprekendes en linkse partye hulle teen Leopold III se voortgesette koningskap uitgespreek, terwyl baie Vlaminge en aanhangers van die Rooms-Katolieke Kerk die koning steeds ondersteun het.

In die referendum wat op 16 Maart 1950 gehou is – die enigste in die geskiedenis van België – het 57 persent hulle ten gunste van Leopold III se terugkeer uitgespreek. Die land was egter langs taallyne verdeel oor die koningskwessie: 72 persent van die Nederlandssprekende Vlaamse bevolking het ten gunste van Leopold III gestem, maar 53 persent van alle Brusselaars en 58 persent van die Franssprekende Waalse bevolking was ten gunste van sy bedanking. Dit was duidelik dat die uitslag van die referendum deur die demografiese verhouding tussen Vlaminge en Wale bepaal is.

Ná Leopold III se teruggkeer het in die nywerheidsgordel van Wallonië swaar onluste uitgebreek. Meer as 700 000 werkers het aan 'n algemene staking deelgeneem. Vier mense het gesterf toe die Rykswag op 30 Julie in Grâce-Berleur op betogers gevuur het.

Uiteindelik het Leopold III ten gunste van sy seun Baudouin (Boudewyn) afstand van die troon gedoen – 'n besluit wat in Vlaamse en Katolieke kringe as 'n belediging vir Vlaandere opgevat is. Die kloof tussen Vlaminge en Wale het vervolgens dieper en wyer geword.

Bron

• Claus Hecking: Das politische System Belgiens. Opladen: Leske + Budrich 2003, bl. 42–43