Maanlanding
'n Maanlanding is die landing van 'n ruimtetuig, beman of onbeman, op die oppervlak van die Maan. Dit was 'n doel van die mensdom sedert dit geblyk het dat die Maan die Aarde se naaste hemelliggaam is. Een van die duidelikste vroeë voorbeelde van die idee was in Jules Verne se 1865-roman De la Terre à la Lune ("Van die Aarde na die Maan"). Sedert die Sowjetunie se eerste suksesvolle onbemande landing in 1966, was daar 18 maanlandings tot in 1976. Nege van hierdie sendings het na die aarde teruggekeer met monsters van maanrotse.
Die eerste bemande maanlanding was deur die Amerikaners Neil Armstrong en Buzz Aldrin. Op 20 Julie 1969 teen 4:17 n.m. (OST) het sendingbevelvoerder Armstrong en vlieënier Aldrin die maanlandingstuig, Eagle, op die oppervlak van die Maan geland terwyl hulle medespanlid, Michael Collins, die bevelvoeringsmodule, Columbia, beheer het. Hulle het 'n dag op die oppervlak van die Maan deurgebring en daarna na die Aarde teruggekeer. Met dié landing (wat deel gevorm het van die Apollo-program) het die Amerikaners sukses behaal in die ruimtewedloop teen die Sowjetunie. Altesaam ses sulke bemande maanlandings is tussen 1969 en 1972 uitgevoer. Die Sowjetunie het later monsters teruggebring deur die onbemande landings van Luna 16, Luna 20 en Luna 24.
Vooruitgang in ruimte-ontdekking het intussen die term uitgebrei om ook landings op ander mane in die Sonnestelsel in te sluit. Die Huygens-sondeerder van die Cassini-missie na Saturnus het in 2005 'n suksesvolle onbemande landing op Titaan uitgevoer. Die Amerikaanse ruimtebeleid, die Vision for Space Exploration, het gehoop om teen 2015 bemande sendings na die Maan te stuur, wat vir toenemend langer tydperke daar sal kan werk, maar dit het nie gerealiseer nie.[1]
Onbemande sendings wysig
Die Amerikaanse regering het besluit 'n onbemande ruimtetuig moet die Maan eers deur middel van fotografie ondersoek en bevestig dat 'n landing veilig uitgevoer kon word voor 'n bemande sending na die maan gestuur sou word.
Die Amerikaners het dus daarop gefokus om 'n onbemande verkenningstuig na die maan te stuur as deel van die Pioneer-program. Drie verkenningstuigontwerpe op drie verskillende vuurpyle het egter almal in tien pogings misluk. Die Sowjetse Luna-program het die Luna 1, die eerste ruimtetuig om verby die Maan te vlieg, op 4 Januarie 1959 gelanseer. Sy opvolger, Luna 2, het die eerste ruimtetuig geword wat op die maan land, terwyl Luna 3 die eerste foto's van die agterkant van die Maan op 7 Oktober 1959 geneem het. Luna 9, wat op 3 Februarie 1966 deur die USSR gelanseer is, het die eerste sagte landing op die Maan uitgevoer en Luna 10 het op 3 April 1966 die eerste ruimtetuig geword wat om die maan wentel.
Die robotiese Surveyor-program was deel van die Amerikaanse poging om 'n veilige ligging vir 'n bemande maanlanding te vind. Vyf van Surveyor se sewe sendings was suksesvol en het bygedra tot die vind van 'n geskikte teiken vir die Apollo-ruimtevaarders. Apollo 8 het op 27 Desember 1968 die eerste bemande omwenteling van die maan uitgevoer en daarmee die grondslag gelê vir die stuur van mense na die maan.
Eerste mens op die maan wysig
Amerikaanse strategie wysig
Die VSA se maanverkenningsprogram is tydens die Eisenhower-administrasie van stapel gestuur. Wernher von Braun het in die middel van die vyftigerjare gewildheid verleen aan die idee van 'n bemande tog na die Maan, om 'n maanbasis te vestig, deur 'n reeks artikels in die tydskrif Collier's Weekly. Ná die lansering van Spoetnik deur die Sowjetunie het Von Braun 'n plan voorgestaan waarvolgens die VSA weermag teen 1965 'n militêre maanbasis sou vestig. Die het nie geslaag nie, aangesien die Amerikaanse regering gevoel het dit is nie die koste werd nie.
Ná die aanvanklike Sowjet-suksesse, veral Joeri Gagarin se vlug, wou President Kennedy met 'n Amerikaanse projek vorendag kom waarmee die Amerikaanse verbeelding aangegryp sou word. Hy het sy visepresident, Lyndon B. Johnson, gevra om aanbevelings te doen vir 'n wetenskaplike mylpaal wat Amerikaanse wêreldleierskap sou bewys. Die voorstelle het ingesluit nieruimteverwante opsies soos massiewe besproeiingsprojekte om hongersnood in die ontwikkelende wêreld te beëindig. Met inagneming daarvan dat die Apollo-program ekonomiese voordele vir die meeste sleutelstate in die volgende verkiesing sou inhou, veral in sy tuisstaat, Texas, as gevolg van die NASA-basis in Houston, het Johnson die ruimtegebaseerde opsie voorgestaan. Verder het Kennedy die 1960-verkiesing gewen terwyl hy beweer het dat die vorige administrasie toegelaat het dat 'n "missielgaping" ontstaan tussen die VSA en die USSR (al het intelligensieverslae op die teenoorgestelde gedui). Die Apollo-program het die volgehoue ontwikkeling van dubbelgebruiktegnologie moontlik gemaak. Johnson het ook aangevoer enigiets minder as 'n maanlanding sou die USSR 'n goeie kans gee om die oorhand oor die VSA te kry. Kennedy het Apollo aangegryp as die ideale fokus vir Amerikaanse ruimte-ambisies; hy het voortdurende befondsing belowe, ruimteverwante uitgawes kwytgeskeld van die belastingsbesnoeiings van 1963 en geld van ander NASA-projekte af gekanaliseer. Dit het die NASA-hoof, James E. Webb, ontstel en hy het gepleit dat ander wetenskapprojekte ook genoeg ondersteuning kry.
In 'n privaat gesprek met Webb, het Kennedy gesê:
- Alles wat ons aanpak, behoort eintlik mee te werk om die Maan voor die Russe te bereik […] anders behoort ons nie daardie soort geld te spandeer nie, want ek is nie geïnteresseerd in die ruimte nie […] Die enigste regverdiging vir [die koste] is vanweë ons hoop om eerste [op die Maan] te wees, om aan te toon dat, instede van 'n agterstand van 'n paar jaar, ons hulle met God se hulp verbygesteek het.
Wat Kennedy ook al in privaatheid gesê het, hy het 'n ander boodskap nodig gehad om openbare steun te werf. Later in 1963 het hy visepresident Johnson gevra om die moontlike tegnologiese en wetenskaplike voordele van 'n maansending te ondersoek. Om die program te laat slaag moes kritiek van linksgesinde politici, wat meer besteding aan maatskaplike programme wou sien, en regsgesindes, wat voorkeur aan 'n militêre projek wou gee, reg benader word. Deur die wetenskaplike gewin van die projek te beklemtoon en vrese vir Sowjet-oorheersing in die ruimte te besweer het Kennedy en Johnson daarin geslaag om openbare mening om te swaai: Teen 1965 was 58 persent van Amerikaners ten gunste van Apollo, 33 persent meer as twee jaar tevore. Nadat Johnson in 1963 president geword het, het sy volgehoue ondersteuning van die program daartoe gelei dat dit in 1969 slaag, in ooreenstemming met Kennedy se oorspronklike wens.
Russiese strategie wysig
Die Sowjetleier, Nikita Chroesjtsjof, wou nie 'n "nederlaag" deur enige ander mag ly nie, maar wou ook nie so min so 'n duur projek befonds nie. In Oktober 1963 het hy gesê die USSR beplan nie in daardie stadium om enige ruimtevaarders na die maan te stuur nie. Hy lê egter klem daarop dat hulle nie die handdoek in die ruimtestryd ingegooi het nie. Eers ná nóg 'n jaar het die USSR hom ten volle toegespits op 'n maanlandingspoging.
Terselfdetyd het Kennedy verskeie gesamentlik programme voorgestel wat 'n moontlike maanlanding deur Sowjetse en Amerikaanse ruimtevaarders en die ontwikkeling van beter weersatelliete insluit. Chroesjtsjof, wat Kennedy daarvan verdink het dat hy meerderwaardige Russiese ruimtetegnologie wou steel, verwerp die idee: As die USSR na die Maan sou gaan, sou hulle op hulle eie gaan. Korolef, die Russiese lugvaart- en ruimteagentskap se hoofontwerper, het reeds begin om sy Sojoestuig en die N-1-lanseervuurpyl – met die vermoë om 'n bemande maanlandings te onderneem – te promoveer. Chroesjtsjof het Korolef se ontwerpsburo opdrag gegee om verdere ruimtemylpale te behaal deur bestaande Wostok-tegnologie aan te pas, terwyl 'n tweede span begin werk het aan 'n heel nuwe lanseerder en tuig, die Proton-aanjaer en die Zond, vir 'n bemande vlug na die Aarde se kant van die Maan in 1966. In 1964 het die nuwe Sowjetleierskap Korolef se maanlandingspoging gesteun en alle bemande projekte onder sy leiding geplaas. Met Korolef se dood en die mislukking van die eerste Sojoesvlug in 1967, het koördinering van die Sowjetmaanlandingsprogram vinnig uitmekaargeval. Die Sowjetunie het 'n landingstuig gebou en ruimtevaarders vir die sending gekies wat Aleksei Leonof op die maan sou plaas, maar ná agtereenvolgende mislukkings van die N-1-lanseerder in 1969 is planne vir 'n bemande landing eers vertraag, en later totaal gekanselleer.
Apollo 11 is eerste daar wysig
Hoewel onbemande Sowjetverkenningstuie die maan voor enige ruimtetuie van die VSA bereik het, het die Amerikaner Neil Armstrong die eerste persoon geword wat op die maan loop as deel van die maanlanding in Julie 1969. Armstrong, aanvoerder van die Apollo 11-sending, is gerugsteun deur beheermodulevlieënier Michael Collins en maanlandingstuigvlieënier Buzz Aldrin in 'n gebeurtenis wat deur meer as 500 miljoen mense oor die wêreld heen gesien is. Sosiale kommentators het wye erkenning aan die maanlanding gegee as een van die tekenende oomblikke van die 20ste eeu. Armstrong se woorde toe hy sy eerste tree op die maan se oppervlak gee, was net so gedenkwaardig:
Dis een klein tree vir 'n mens, [maar] 'n reuse sprong vir die mensdom.
Ander fasette van die maanlanding wysig
Anders as ander internasionale stryde is die ruimtestryd nie direk beïnvloed deur die behoefte aan gebiedsuitbreiding nie. Ná die suksesvolle landings op die Maan het die VSA uitdruklik afstand gedoen van enige besitreg op enige deel van die Maan.
Sommige samesweringsteoretici hou steeds vol dat die maanlandings 'n bedrogspul was. Hierdie soort beskuldigings floreer deels omdat daar, buiten 'n paar opvolglandings in die Apolloprogram in die daarop volgende dekade, niks van entoesiaste se voorspellings gekom het dat maanlandings alledaags sou word nie.
Sien ook wysig
- Pratley Putty - die enigste Suid-Afrikaanse produk wat op die maan geland het.
- Maanwentelprogram
Bronnelys wysig
- Apollo 11 - "One Giant Leap" van die NASA-webwerf.
- Soviet Lunar Missions van die NASA-webwerf.
- Project Apollo: The Tough Decisions, deur Robert. C. Seamans, Jr. Van die Monographs in Aerospace History No. 37 • SP-2005-4537
Verwysings wysig
- ↑ President Bush Announces New Vision for Space Exploration Program by whitehouse.gov. Besoek op 15 Desember 2007.
Notas wysig
Verkort en vertaal vanaf Moon landing.
| Wikimedia Commons bevat media in verband met Lunar landers. |
