Nederlandse Taalbeweging
Die Nederlandse Taalbeweging verwys na 'n Afrikanervolksbeweging met die doelwit om Nederlands as kultuurtaal van die Afrikaners te behou en en bevorder.
Geskiedenis wysig
Die stigting van die Zuid-Afrikaansche Taalbond in 1890 word beskou as die begin van die Nederlandse Taalbeweging in Suid-Afrika'. Nederlands was wel indertyd die kultuurtaal van die Afrikaners, maar die stigting van die Genootskap van Regte Afrikaners of G.R.A. het tot onrus gelei onder die Afrikaner-elite en is daar besluit om aktief te begin om Nederlands te bemark en sy status te handhaaf. Die bedoeling van die Nederlandse Beweging was om die Afrikaanse Taalbeweging teë te gaan.
Ideologie en Standpunte wysig
Die werksaamhede van die Taalbond kan as 'n 'volksbeweging' beskou word, omdat dit so 'n groot menigte Afrikaners aangespreek het, soos blyk uit die woorde van prof P.J.G. de Vos in De Volksbode van 10 Desember 1891: "(N)iemand kan ontkennen dat het volk al geheel verklaard heeft: Wij willen onze taal behouden en de rechten daarvan handhaven".[1] Daar is dan ook binne drie jaar ná die stigting van die Taalbond, dertig takke gestig.
Die Nederlandse Taalbeweging het daarop gewys dat daar onder die Afrikaners verskillende omgangsvariëteite gepraat word en dat een van hierdie variëteite die (reeds bestaande) kultuurtaal van die Afrikaner is, naamlik Nederlands. Dit sou sinloos wees om een van die ander variëteite (Boere-Afrikaans of Kaapse Afrikaans) te verhef tot kultuurtaal, want dan sou meerdere kultuurtale in omloop kom, wat ongewens sou wees. Van hierdie variëteite het Nederlands bowendien ook die hoogste prestige gehad, wat 'n belangrike vereiste vir 'n kultuurtaal is.
Die leuse van Nederlandse Taalbeweging was: "Leer Nederlands, schrijf Nederlands, en spreek Afrikaans"[2] Die lede van die Nederlandse Beweging was nie gekant teen Afrikaans as omgangstaal nie, maar was wel gekant teen Afrikaans as kultuurtaal. Die lede van die Nederlandse Taalbeweging het daarop gewys dat ook in Europa die meeste mense dialek praat, maar gebruik maak van 'n oorkoepelende kultuurtaal om mekaar te verstaan. Slegs 'n baie klein persentasie Nederlanders en Vlaminge het Standaardnederlands ook as omgangstaal gebruik teen 1930.[3] Die verre meerderheid van die Nederlanders en Vlaminge het verskillende dialekte as omgangstaal gebruik. Dit was die geval in alle Europese lande. Dit was die geval in alle lande van die Nuwe Wêreld, inklusief Suid-Afrika.
Die Nederlandse Taalbeweging het daarop gewys dat in baie lande die begrip 'moedertaal' die aktiewe beheersing beteken van twee taalvariëtiete, naamlik die dialek én die kultuurtaal. Hierdie taalsituasie staan bekend as diglossie. Die bekendste lande waar diglossie beskou word as 'n normale taalverskynsel is die Duits van Switserland en Luxemburg. Die Nederlandse Taalbeweging het Afrikaans en Nederlands dan ook as sinonieme beskou. Twee name vir dieselfde voorwerp.[4]
Die Nederlandse Taalbeweging het gewaarsku dat as dit die bedoeling was van die Afrikaanse Taalbeweging om Nederlands met Afrikaans te vervang, dit rampsalige gevolge sou hê vir die Afrikaners op taalgebied. Die Afrikaners sou dan noodgedwonge van Engels gebruik moes maak, omdat Afrikaans nooit 'n groot taal kon word nie as gevolg van sy klein aantal gebruikers. Die Nederlandse Taalbeweging wou juis voorkom dat Afrikaners van Engels gebruik maak, omdat hulle verengelsing gevrees het.
Die Nederlandse Taalbeweging is veral gesteun deur hooggeskoolde en welvarende Afrikaners. Hierdie groep het hoë waarde geheg aan "taal as instrument" - aantal boeke, tydskrifte, musiek, gedigte, ens, in die taal verkrygbaar. Die Nederlanders, Vlaminge en Afrikaners sou gesamentlik meer kultuurprodukte kon lewer indien hulle 'n gemeenskaplike kultuurtaal deel, soos ook die Skotte, Engelse, Amerikaners en Australiërs voordeel trek uit die benutting van 'n gemeenskaplike kultuurtaal (ten spyte van groot strukturele verskille in die omgangstale). By die Afrikaanse Taalbeweging het hierdie insig ontbreek.
Verwysings wysig
- ↑ A. de Villiers: Die Hollandse Taalgeweging in Suid-Afrika. Kaapstad: Nasionale Pers, 1936, bl. 140 -143.
- ↑ J.du P. Scholtz: Wording en Ontwikkeling van Afrikaans. Kaapstad: Tafelberg Uitgewers, 1980, bl. 18.
- ↑ R. Willemyns: A.B.N. in Zuid-Nederland: een kwestie van taal-politiek. Ons Erfdeel, jaargang 14(2), 5-17, bl. 7.
- ↑ P.H. Zietsman: Die Taal is Gans die Volk, woelinge en dryfvere in die stryd om die Afrikaner se taal. Pretoria: Unisa. 1992, bl. 101.