Port Vila
Port Vila is die hoofstad en grootste stad van die eilandnasie Vanuatu. Die stad is aan die weskus van die eiland Efate geleë en het 'n bevolking van 44 040 in 2009 gehad,[1] 'n toename van 35% teenoor die vorige sensusuitslag (29.356 in 1999). In 2009 vorm die bevolking van Port Vila 18,8% van die land se bevolking en 66,9% van die bevolking van Efate.
|
Port Vila | |
|---|---|
| Kaart | Wapen |
 | |
 | |
| Vlag | |
 | |
| Land |  Vanuatu
|
| Provinsie | Shefa |
| Koördinate | 17°44′25″S 168°19′15″O / 17.74028°S 168.32083°O |
| Stigting | 19de eeu |
| Oppervlakte: | |
| - Totaal | vk km |
| Hoogte bo seevlak | 0 m |
| Bevolking: | |
| - Totaal (2009) | 44 040 |
| - Bevolkingsdigtheid | /vk km |
| Tydsone | UTC +11 |
| - Somertyd | UTC +11 |
| Burgemeester | Ulrich Sumptoh |
| Amptelike webwerf | |
Aan die suidkus van die eiland Efate, in die Shefa-provinsie, is Port Vila die ekonomiese en kommersiële sentrum van Vanuatu. Die burgemeester is Erick Puyo Festa, van die Vanua'aku Pati, wat in Januarie 2018 verkies is; sy adjunk is Jenny Regenvanu, van die Graun mo Jastis Pati.[2]
Op 13 Maart 2015 het Port Vila groot skade gely, aangerig deur sikloon Pam.[3]
Naam wysig
Plaaslik word die stad meestal "Vila" genoem, hetsy in Frans of Bislama [viˈla] of in Engels / ˈviːlə / VEE-lə (nie soos Engelse "villa" nie).
Die naam van die gebied is Efil in die inheemse Suid-Efate-taal en Ifira in die naburige Mele-Fila-taal. Vila is 'n variant van hierdie name. Ifira is 'n klein eiland in die Vila-hawe waar baie van die tradisionele grondeienaars van die omgewing woon.
Geskiedenis wysig
Die gebied wat Port Vila beslaan, word al duisende jare deur Melanesiese mense bewoon. In die herfs van 2004 ontdek 'n argeologiese ekspedisie bekend as Teouma 'n begraafplaas van 25 grafte wat drie dosyn geraamtes bevat van lede van die Lapita-kultuur. Stukkies keramiek wat op die terrein gevind is, dateer uit die 13de eeu v.C.
In Mei 1606 arriveer die eerste Europeërs op die eiland, gelei deur die Portugese ontdekkingsreisigers Pedro Fernandes de Queirós en Luis Vaz de Torres.[4] In die 19de eeu toe die eilande as die Nuwe Hebrides bekend gestaan het, het die Britte ekonomiese beheer oor die gebied gehad, maar teen die einde van 1880 het die ekonomiese balans die Franse begin bevoordeel; hierdie oorgang kan gesien word in die nikkelmyne van Nieu-Kaledonië en plantasies. Die Franse burger, Ferdinand Chevillard, het grond rondom Port Vila begin koop en skoonmaak om tot die grootste Franse plantasie op die eiland te omskep. In plaas daarvan is dit omskep in die munisipaliteit Franceville, wat op 9 Augustus 1889 onafhanklikheid verklaar het, hoewel dit net tot Junie die volgende jaar geduur het.
Dit was die eerste selfregerende nasie wat algemene stemreg beoefen het sonder onderskeid tussen geslag of ras. Alhoewel die bevolking destyds uit ongeveer 500 inheemse eilandbewoners en minder as vyftig blankes bestaan het, is slegs laasgenoemde toegelaat om 'n amp te beklee. Een van die verkose presidente was 'n Amerikaanse burger van geboorte, R. D. Polk, 'n familielid van die Amerikaanse president James K. Polk.[5]
Na 1887 is die gebied gesamentlik deur die Franse en die Britte bestuur. Dit is in 1906 geformaliseer as 'n Engels-Franse kondominium ('n "staat met gedeelde soewereiniteit"). Gedurende die Tweede Wêreldoorlog was Port Vila 'n Amerikaanse en Australiese lugmagbasis.
In 1987 het die sikloon Uma die stad ernstig beskadig. 'n Kragtige aardbewing in Januarie 2002 het geringe skade in die hoofstad en omliggende gebiede aangerig. Die stad het in Maart 2015 groot skade gely weens 'n kategorie 5-sikloon genaamd sikloon Pam, waarvan die oog net oos van Port Vila verby beweeg het.
Ekonomie en vervoer wysig
Port Vila is Vanuatu se belangrikste hawe en die middelpunt van die handel in die land. Die internasionale lughawe, Bauerfield International (VLI), is ook in die stad geleë. Air Vanuatu het sy hoofkantoor in Vanuatu House in Port Vila.[6]
Belangrike bedrywe in die stad bly landbou en visvang. Toerisme word ook belangrik, veral uit Australië en Nieu-Seeland. Daar was meer as 50 000 besoekers in 1997.
Vanuatu is 'n belastingtoevlugsoord, en buitelandse finansiering in Port Vila is 'n belangrike deel van die ekonomie.
Vanuatu is steeds afhanklik van buitelandse hulp, waarvan die meeste uit Australië en Nieu-Seeland kom, hoewel hulp die afgelope paar jaar ook uit die Volksrepubliek China gekom het. Een voorbeeld was dat Nieu-Seeland betaal het om dokters op te lei wat uit die plaaslike gemeenskap gekies is, en dan 'n deel van hul lone gedurende die eerste jaar na die kwalifikasie betaal het. Australië het konsultante betaal om in die Port Vila sentrale hospitaal te werk.
35,7% van die uitvoer vertrek uit Port Vila en 86,9% van die invoer kom in Port Vila aan.
Verwysings wysig
- ↑ Vanuatu National Statistics Office 2009, The 2009 Vanuatu National Population And Housing Census[dooie skakel], Government of Vanuatu, Port Vila.
- ↑ "Puyo-Festa New mayor for Port Vila", Loop Pacific, 27 Maart 2020
- ↑ Andrew Freedman (13 Maart 2015). "Monstrous Category 5 cyclone makes direct hit on tiny Vanuatu". Mashable.
- ↑ Vandaar die Portugese naam "vila" wat 'n klein stedelike nedersetting in teenstelling met sy landelike konteks aandui.
- ↑ "Wee, Small Republics: A Few Examples of Popular Government," Hawaiian Gazette, 1 November 1895, bl. 1
- ↑ "Contact Us." Air Vanuatu. Besoek op 22 Junie 2010.
Eksterne skakels wysig
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Port Vila.- (en) Toerisme-inligting oor Port Vila op Wikivoyage
- (en) "Port-Vila". Encyclopædia Britannica. Besoek op 6 Julie 2020.
