Satorvierkant
Die Satorvierkant is 'n 5 by 5-matriks wat 5 Latynse woorde bevat wat dieselfde in alle rigtings spel (links na regs, regs na links, bo na onder, onder na bo). Die teks van die Satorvierkant vorm een lang palindroom en lyk so:
| R O T A S | S A T O R | |
| O P E R A | A R E P O | |
| T E N E T | T E N E T | |
| A R E P O | O P E R A | |
| S A T O R | R O T A S |
Teks oorlewering wysig
Die oudste getuienis word in 'n graffiti in Pompeii gevind en dateer dus van voor die noodlottige uitbarsting van die berg Vesuvius in 79 nC. Dit bewys dat ons byna seker met 'n voor-Christelike formule te doen het. Die formule verskyn op magiese papirusse, amulette en medaljes, en later ook in Christelike kringe (selfs dwarsdeur die Middeleeue), soos gepaardgaande Christelike simbole duidelik maak.
Die vierkant wysig
Die Satorvierkant is veral bekend binne die Kabbalistiese tradisie, en is later in Christelike esoterisme en alchemie aangeneem. SATOR = die saaier. In Christelike tradisie verteenwoordig Sator die Skepper. AREPO = in die veld, in die veld, op 'n stuk grond. TENET = vashou (werkwoord tenere, derde persoon enkelvoud). Let op die TENET kruis. OPERA = deur sy arbeid (woord in die ablatiewe vorm). In alchemie verteenwoordig dit die Wyse Steen wat gewone metaal in goud verander en die bron is van die Lewenselikser. ROTAS = die wiele (direkte voorwerp meervoud). Die Wiel van Tyd of die seisoene wat aanhou draai.
Die betekenis van die palindroom is dat die saaier bydra tot die opbrengs van die seisoene deur sy arbeid in die veld. Met ander woorde die saaier moet betyds saai om die vrugte in die herfs te pluk. Wie saai (betyds) sal maai. As ’n mens iets in die volwasse lewe wil bereik (herfs=oestyd), sal jy in jou jonger jare (lente=saaityd) die nodige pogings moet aanwend.
In Christelike sin: dat die Skepper van lewe (die saaier) alles dophou en alles sorgvuldig in die regte rigting lei. Die Skepper is ook die skepper van Goddelike Voorsienigheid. Binne alchemie is SATOR die alchemis wat die sade, die werk en die wiel beheer; hy bereik alles wat hy materieel wil hê.
AREPO is die ablatiewe vorm van óf arepus (manlik) óf arepum (onsydig). Die woord kan nie in die klassieke Latynse woordeboek gevind word nie. Daar word aanvaar dat die woord tot die alledaagse omgangstaal van die Romeine behoort het, miskien selfs 'n plaaslike dialekwoord.
AREPO het wel 'n linguistiese verwantskap met die woord AREPENNIS, 'n woord wat voorkom in die boek De Re Rustica (oor landbou) deur Lucius Columella (1ste nC). Volgens Columella is AREPENNIS 'n Latynse Galliese woord. Dit is dieselfde as 'n semi-jugerum. 'n Jugerum is 'n oggendland, 'n veld wat 'n boer in een oggend kon bewerk. Volgens Columella is die afmetings 240 x 120 Romeinse voete. 'n Romeinse voet is gelyk aan ongeveer 0,2964 m. In ons moderne maatstelsel: 240 x 120 x 0,2964² = 2530m², afgerond tot 25 are. 'n Semi-jugerum (= arepennis) is dus half, 12 tot 13 are, net 'n stukkie grond.
Die woord are (100m²) het sy oorsprong in arepennis. Die Franse woorde arpent (lengte van 150m), arpenteur (landmeter), arpenter (om te meet) en ander vind hul etimologiese verklaring hier. Die woord juk is ook van jugerum afgelei, want die Romeinse ploeg is getrek deur 'n osspan waarop die 'juk' geplaas is.
TENERE ROTAS is 'n Latynse uitdrukking. Letterlik: hou die wiele aan die draai (stewig). Maar in figuurlike sin beteken dit die ewig draaiende wiel van die seisoenale siklus. Latyn het geen aparte woord vir seisoen nie: dit word beskryf as anni tempus, die tyd van die jaar. Die woord saad (saai) het 'n linguistiese verband met die Latynse sator en die woord seisoen het sy oorsprong in die Latynse sationes of saaitye (sien ook Franse saison). Winter is hibernus, hiems, lente is primum tempus, primum ver, somer is aestas, herfs is 'herfs'. Die Franse woorde hiver, printemps, été en automne is hiervan afgelei.
Lucretius (1ste eeu vC) het hierdie gepaste teks geskryf in sy De Rerum Natura (oor die aard van dinge), boek II vers 991, 992: Denique caelesti sumus omnes semine oriundi, omnibus ille idem pater est (.. .). Ons is immers almal uit die saad van die hemel gebore en het almal dieselfde vader (...).
Die SATOR-tempel wysig
Let op die visgraatstruktuur van die konsonante: SRN en RPN maak 4 visgraatbene, met die T as 'n opening. Die konsonante vorm die skelet van die vierkant, die vokale is die siel. Die vier paaie wat deur die konsonante gevorm word, verteenwoordig die vier paaie wat 'n mens moet neem as hy in alchemie ingewy wil word: die regte pad, die linkerpad, die pad deur die dood en die koninklike pad. Hierdie geheel word die SATOR-tempel genoem.
Die Christelike interpretasie wysig
Miskien het Christelike kringe vroeg al agtergekom dat die letters van PATER NOSTER en die A en O twee keer in die 25 letters voorkom. A en O is dan Alfa en Omega, die eerste en laaste letters van die Griekse alfabet, waarmee Christus Homself vergelyk (Openbaring 1:8 en 21:6) om aan te dui dat Hy die begin en die einde is. Net die N verskyn net een keer, 'n probleem wat opgelos word deur die letters in 'n kruis te rangskik, met die N in die middel.
Dit verklaar dalk die gewildheid van die plein in die Christelike tyd. Dit kan egter nie meer as 'n ex post facto-betekenis wees nie, aangesien die teks voor die algemene verspreiding van die Christendom voorkom. Die Joodse oorsprong word ook deur baie navorsers bevraagteken.
Variante wysig
|
|
|
Bibliografie wysig
- Sheldon, Rose Mary (2003). "The Sator Rebus: An unsolved cryptogram?". Cryptologia. 27 (3): 233–287. doi:10.1080/0161-110391891919. S2CID 218542154. Besoek op 10 September 2022.
- Fishwick, Duncan (1954). "On the Origin of the Rotas-Sator Square". Harvard Theological Review. Cambridge University Press. 57 (1): 39–53. doi:10.1017/S0017816000024858. JSTOR 1508695. S2CID 162908002. Besoek op 10 September 2022.
- Baines, William (Julie 1987). "The Rotas-Sator Square: a New Investigation". New Testament Studies. Cambridge University Press. 33 (3): 469–476. doi:10.1017/S0028688500014405. S2CID 170226416. Besoek op 10 September 2022.