Sentrifugale reëlaar
'n Sentrifugale reëlaar is 'n apparaat wat die snelheid van 'n masjien reël of by 'n windmeul die afstand tussen die twee meulstene beheer.
Wanneer 'n voorwerp roteer, sal weens die middelpuntvlietende krag die massa van die voorwerp na buite geslinger word. Dit veroorsaak 'n krag wat 'n reëlaar kan bedien. Die reëlaar op die afbeelding het twee gewigte wat aan arms hang. Die swaartekrag hiervan word gebruik as krag om na gelang van afnemende toere die gewigte weer terug te laat beweeg. Hierdie soort reëlaar kan uitsluitlik vertikaal gemonteer word. Wanneer tussen beide gewigte 'n trekveer aangebring word, ontstaan 'n reëlaar wat ook in ander posisies bruikbaar is.
Deur die konstruksie sodanig uit te voer dat by 'n toenemende snelheid die reëlaar, wat die snelheid van die masjien reël, af te knyp (sluit) word 'n reëlaarstelsel verkry.
Die eerste sentrifugale reëlaar is in 1788 ontwerp deur James Watt. Sy reëlaar het die snelheid van 'n stoomenjin beheer. Hierdie uitvinding was 'n bydraende oorsaak van die Industriële Revolusie.
Die sentrifugale reëlaar word dikwels as voorbeeld aangegee vir terugkoppeling of terugvoer in 'n dinamiese stelsel. Die sentrifugale reëlaar is spesifiek 'n voorbeeld van negatiewe terugkoppeling.
Animasie wysig
Animasie van 'n sentrifugale reëlaar in aksie by 'n tweeslag staande stoommasjien.
Sien ook wysig
Eksterne bronne wysig
- (de) Interaktiver Fliehkraftregler Geargiveer 15 Januarie 2006 op Wayback Machine