Bloemfontein: Verskil tussen weergawes

| inheemse_naam = Mangaung ([[Suid-Sotho]])

| slagspreukbynaam = Rosestad

| beeldbyskrif = Parlement van die destydse [[Oranje-Vrystaat]]

| demographics2_title2 = [[Suid-Sotho]]

| webwerf = [http://www.bloemfontein.co.za/ Mangaung-munisipaliteit]

'''Bloemfontein''' ([[Suid-Sotho]]: ''Mangaung'') is die [[hoofstad]] van die [[Suid-AfrikaanseAfrika]]anse provinsie [[Vrystaat]] en die [[Lys van dorpe in Suid-Afrika|sesde grootste stad]] van Suid-Afrika, met 'n oppervlakte van 236 [[vierkante kilometer]] en volgens die 2011-sensus 256 185 inwoners. Dit is sedert [[1910]] Suid-Afrika se regterlike hoofstad.

[[Lêer:Bloemfontein panorama.jpg|duimnael|links|'n Uitsig oor Bloemfontein, soos gesien vanaf [[Naval Hill]]]]
[[Lêer:Bloemfontein Coat of Arms.jpg|duimnael|links|Bloemfontein se wapen dateer uit 1954]]
Bloemfontein lê in die hart van die Vrystaat se sentrale plato en is een van die min stede met 'n wildtuin in sy sentrum, bo-op [[Naval Hill]]. Die naam van die stad verwys na 'n fontein met blomme -– oorspronklik 'n waterplek van die Boesmans. Bloemfontein staan nog steeds vir sy blommeprag bekend en dra die trotse bynaam "Rosestad".

Die stad het sy oorsprong in 'n Britse fort en nedersetting wat in [[1846]] deur majoor Henry Douglas Warden in die destydse Transoranje-streek gevestig is. Dit het vervolgens as administratiewe setel van die Britse kolonie [[Oranjerivier-soewereiniteit]] (1848-18541848–1854) en die onafhanklike Boererepubliek Oranje-Vrystaat gedien wat in 1854 gestig is.

Alhoewel Bloemfontein later merendeels deur Afrikaners bewoon is, is die nedersetting in 1846 deur 'n Engelse majoor, Henry Douglas Warden, as 'n Britse fort en buitepos in die Transoranje-streek gestig -– 'n gebied met voldoende watervoorrade wat destyds deur Trekboere, Griekwas en SothoBasotho bewoon is. Warden het die plek hoofsaaklik gekies weens die nabyheid tot die hoofroete na [[Winburg]], die uitgestrekte oop terrein en die feit dat dit destyds vry van perdesiekte[[perd]]esiekte was. Brits het sy plaas vervolgens vir £37 10s aan majoor Warden verkoop.

Die dorp is in [[1850]] die eerste keer as 'n woongebied verklaar, vier jaar voor die stigting van die [[Oranje-Vrystaat]] waarvan Bloemfontein die regeringsetel geword het. Die dorpsgebied is deur Andrew Hudson Bain opgemeet. Sy reghoekige uitleg het voorsiening gemaak vir lang strate wat parallel met die plaaslike rivier in noord-suidelike rigting geloop het, en kort strate. Die nedersetting het geleidelik na terreine noord van die rivier uitgebrei. In 1851 het die bevolking op sowat 300 te staan gekom en was daar sowat sestig woonhuise.

Die Eerste Raadsaal is in 1849 in St Georgesstraat gebou waar dit aanvanklik as skoolgebou en vergadersaal gedien het, maar ook vir kerkdienste gebruik is. Die eerste [[Nederduitse Gereformeerde Kerk|Nederduitse Gereformeerde gemeente]] is reeds in 1848 gestig en kon in Mei 1852 hul nuwe kerkgebou, die bekende tweetoringkerk, in Kerkstraat inwy. In dié tyd het ook die eerste [[Rooms-Katolieke Kerk|Rooms-Katolieke]], [[Anglikaanse Kerk van Suider-Afrika|Anglikaanse]] en Metodistegemeentes in Bloemfontein ontstaan wat hul kerkdienste almal in die Eerste Raadsaal gehou het. Die Metodiste-predikant, wat in 1850 in Bloemfontein aangekom het, het ook kerkdienste vir die bruin en swart bevolking gehou, al moes hulle hiervoor in 'n meer beskeie gebou, 'n eenvoudige hut, vergader. Die eerste Rooms-Katolieke kerkgebou is in 1852 naby die regeringskantore in St Georgesstraat opgerig. Die eerste [[koerant|dagblad]], ''The Friend of the Sovereignty and Bloemfontein Gazette'', het op 10 Junie 1850 verskyn.

"Die Volksblad", later [[Volksblad]] uit die [[Media24]]-stal, is egter die enigste oorblywende dagblad wat vanuit Bloemfontein vervaardig en versprei word na die hele Vrystaat en [[Noord-Kaap]].

[[Lêer:Bloemfontein City Hall Vil001.jpg|duimnael|links|Die oostelike kantooringang tot Bloemfontein se stadsaal]]

[[Lêer:Die Vierde Raadsaal, President Brand Street, Bloemfontein, Free State, South-Africa..jpg|duimnael|links|Die Vierde Raadsaal]]

Nuwe administratiewe strukture is in 1859 in die dorp gevestig, en in 1880 het Bloemfontein munisipale status verwerf. Robert Innes is as die eerste burgemeester verkies, terwyl die destydse bevolking op 2 567 beraam is.

Bloemfonteiners kon ekonomiese voordeel trek uit die opening van die [[Kimberley]]-diamantveld in die 1860s1860's as verblyfplek vir delwers uit ander landsdele op hul pad na die Noord-Kaap. Die verskaffing van dienste aan diamantedelwers was die eerste stap in Bloemfontein se 19de eeuse ekonomiese groeifase. Later het 'n aantal finansiële en handelsondernemings hulle hoofkwartiere hier gevestig. Bloemfontein het daarnaas tot 'n belangrike vervoerspilpunt ontwikkel, veral nadat die spoorwegverbinding tussen [[Kaapstad]] en [[Johannesburg]], wat destyds in aanbou was, in 1890 tot Bloemfontein gevorder het.

In [[1899]] is die Bloemfontein-konferensie gehou wat gepoog het om die uitbreek van die [[Tweede Vryheidsoorlog|Anglo-Boereoorlog]] te vermy. Deel van die onderhandelinge was die ontmoeting tussen die president van die [[Zuid-Afrikaansche Republiek]] (ZAR), [[Paul Kruger]], en Sir [[Alfred Milner]]. Dié twee staatsmanne is deur die staatshoof van die Oranje-Vrystaat, president [[Marthinus Theunis Steyn|Steyn]], na Bloemfontein genooi om die dreigende militêre konflik tussen die ZAR en die Britse Ryk af te weer.

Op [[13 Maart]] [[1900]] het Britse magte die stad oorgeneem.

Tien jaar later ([[1910]]) het Bloemfontein deel van die [[Unie van Suid-Afrika]] geword en is die Appèlafdeling van die Suid-Afrikaanse Hooggeregshof hier gevestig.

Bloemfontein, wat in die sentrum van die nuutgestigte staat geleë was, het destyds nie oor 'n noemenswaardige nywerheidsbasis beskik nie, maar het nogtans danksy enkele belangrike onderwysinstellings 'n nasionale rol as opvoedkundige sentrum gespeel.

In 1912 het swart afgevaardigdes van dwarsoor Suid-Afrika in Bloemfontein vergader om die voorloperorganisasie van die [[African National Congress]] (ANC), die Native National Congress (NNC), in die lewe te roep. Die afkondiging van die Naturelle-grondwet -– die eerste in 'n reeks vroeë Apartheidswette[[Apartheid]]swette wat grondbesit deur swart Suid-Afrikaners beperk het -– in die wit Suid-Afrikaanse parlement is daardeur verhinder.

In 1945 het Bloemfontein stadstatus verwerf, en op 18 Maart 1950 is die [[Universiteit van die Vrystaat|Universiteit van die Oranje-Vrystaat]] in die stad gevestig.

Kultureel is die stad toonaangewend. Skeppende werk op die gebied van uitvoerende kuns, beeldende kuns, letterkunde en skilderkuns word gedoen. Die stad is sentrum vir die Vrystaat Kunswedstrydvereniging.

Teaters: Sand du Plessis; Sterrewag; Wynand Mouton; Scaena; Odeion; André Huguenot; Stadskouburg. Die [[Sand du Plessis-teaterkompleks|Sand du Plessis-teater]] is een van die grootste en mees moderne in die [[Suidelike Halfrond]] met 'n kapasiteit van ongeveer 1 000. Die teater huisves ook die Vrystaatse Simfonieorkes (VSSO).

'n Treinspoor is in [[1890]] gebou om Bloemfontein met [[Kaapstad]] te verbind. Spoorverbindings strek tans na alle industriële gebiede en [[toerisme]]bestemmings.

As sentrale bestemming, vertak die Nasionale padnetwerk na al die vernaamste stede, toeristebestemmings en kusgebiede. Die [[N1 (Suid-Afrika)|N1]] -nasionale pad gaan na Kaapstad, Port Elizabeth en [[Johannesburg]]. Die [[N8 (Suid-Afrika)|N8]] -nasionale pad verbind Bloemfontein met [[Groblershoop]], [[Noord-Kaap]], via [[Kimberley]] en [[Maseru]] via [[Maserubrug]] langs die Vrystaat. Die [[N6 (Suid-Afrika)|N6]] -nasionale pad via [[Aliwal-Noord]] na [[Oos-Londen]] begin ook hier.

[[Lêer:Bloemfontein in Bloemfontein.jpg|duimnael|regs|Die Bloemfontein in Bloemfontein.]]

Die stad is geleë by 29 grade suidelengtegraad en 26 grade oostebreedtegraad en is 1 395 meter bo [[seespieëlseevlak]].

Bloemfontein ontvang gemiddeld 559 mm [[reën]] per jaar, meestal gedurende die somermaande.

Gemiddelde dagtemperature wissel van 16&nbsp;°C in Junie tot 32&nbsp;°C in Januarie. Die omgewing is die koudste in Julie wanneer die [[kwik]] <u>gemiddeld</u> val tot -2&nbsp;°C gedurende 'n wintersnag.

Volgens die 2011-sensus het die stad 'n bevolking van 256&nbsp;185 inwoners gehad (meer as verdubbel van 111&nbsp;697 in 2001), waarvan 76&nbsp;325 (30%) Blank was. Ander belangrike groepe is 76&nbsp;325 (56%) Swartes, 32&nbsp;827 (12,8%) [[Kleurlinge]] en 2&nbsp;100 (0,8%) Asiërs.

* [[Zola Budd]] - wêreldbekende– middelafstandatleet

* [[Hansie CronjeCronjé]] -– voormalige krieketkaptein van Suid-Afrika

* [[Al Debbo]] – akteur en grapmaker
* [[Alan Donald]] -– voormalige krieketsnelbouler van Suid-Afrika

* [[SteveArnu HofmeyrFourie]] -– AkteurParalimpiese en sangeratleet

* [[LucasSteve MareeHofmeyr]] -– Afrikaanse sangerakteur en liedjieskrywersanger

* {{en}} [http://www.bloempagesbloemfontein.com Bloemfonteinco.za/ OnlineMunisipale Directorywebwerf]

|Oos = [[Botshabelo]]{{spaces|10}} • [[Maseru]]

|Suid = [[Reddersburg]]<br />• [[Trompsburg]]