Themistokles

Themistokles (Grieks: Θεμιστοκλῆς; "Glorie van die Wet"); c. 524–459 v.C., was 'n Atheense politikus en generaal. Hy was een van 'n nuwe geslag politici wat opgang gemaak het in die vroeë jare van die Atheense demokrasie, tesame met sy groot teenstander Aristides. As politikus was Themistokles 'n populis, met as steungroep die laer Atheense stande, terwyl hy merendeels met die Atheense adelstand oorhoeks was. In 493 v.C. verkose as archont, het hy stappe gedoen om die Atheense vlootmag te versterk, wat 'n herhalende tema in sy politieke loopbaan sou word. Tydens die eerste Persiese inval in Griekeland, het hy geveg in die Veldslag van Marathon, en was moontlik een van die 10 Atheense strategoi (generaals) in daardie konflik.

Themistokles
Borsbeeld van Themistokles
Geboortedatum	c. 524 v.C.
Geboorteplek	Athene, Antieke Griekeland
Sterfdatum	459 v.C.
Sterfplek	Magnesia aan die Meander
Lojaliteit	Athene (tot c. 471 v.C.) Persië (469–459 v.C.)
Rang	Generaal (Strategos)
Veldslae/oorloë	Eerste Persiese Oorlog Veldslag van Marathon Tweede Persiese Oorlog Veldslag van Artemisium Veldslag van Salamis

Vroeg reeds het by die besondere vermoë geopenbaar om 'n ingewikkelde situasie vinnig op te som, asook die gawe om vinnig op te tree. Reeds as jong man het by ʼn groot aandeel in die bestuur van Athene gehad, en in 493 v.C. was hy leier van die Atheense staat. Themistokles het gou besef dat Athene die sterkste seemag in Griekeland kan word, en dat Griekeland 'n sterk vloot nodig gebad het met die oog op die bedreiging deur die Perse.

Kort na sy bewindsaanvaarding het hy die fondament van die Atheense vlootmag gelê deur die hawe by Piraeus te vergroot en dit met vestings te laat versterk. Drie jaar later, in 490 v.C., het die Perse Griekeland binnegeval, maar die Atheners het bulle in die Slag van Marathon vernietigend verslaan. In hierdie veldslag het Themistokles as 'n gewone soldaat geveg.

Maar Marathon was klaarblyklik net die voorspel tot 'n veel groter Persiese aanval. Terwyl die Perse besig was om voorbereidsels te tref vir hierdie nuwe aanval, het Griekse delwers 'n ryk silwer rif in die silwermyne by Laurium, wat aan die Atheense staat behoort het, ontdek. Party Atheners het voorgestel dat hierdie rykdom tussen die Atheners verdeel word; maar Themistokles het hulle oorgebaal om liewer tweehonderd drieriemsgaleie te bou.

Hierdie skepe, het hy gesê, sal goed gebruik kan word in die oorlog teen die naburige eiland Agina - maar dit was eintlik teen die Perse dat hierdie skepe op die ou end ingespan is. In 480 v.C. het die Persiese koning Xerxes met 'n geweldige leër Griekeland weer eens binnegeruk. Die Persiese leër was te groot om per skip oor die Egeïese See vervoer te word, en hulle moes dus al met die kus van Thracië en Thessalië na Griekeland marsjeer.

Ook was die leër so groot dat dit nie sonder 'n gereelde voedseltoevoer kon leef nie. Aangesien die toevoerroete oor land te gevaarlik was, moes die voorrade van die Persiese leër per skip aangebring word. Die gevolg was dat die Persiese vloot stadig langs die kus opgevaar het. Voor hul magtige vyand het die Griekse state 'n bondgenootskap onder leiding van Sparta gesluit.

Na 'n heldhaftige maar onsuksesvolle poging om die Perse by Thermopylae te keer, was die Grieke verplig om terug te val na die landengte van Korinthe. Die Perse het agterna getrek, maar om die landengte van Korinthe te bereik, moes bulle eers die Griekse vloot, wat naby die eiland Salamis in die Baai van Eleusis voor anker gelê het, verslaan.

Die gesagvoerder van die Griekse vloot, wat 310 skepe getel het, was 'n Spartaan met die naam van Eurybiades, maar Themistokles het die opperbevel gevoer. Deur 'n slim set het hy die Persiese vloot in die vlak water tussen die Griekse vasteland en die eiland Salamis ingelok. Toe die Perse hulle kom kry, was hulle omring deur die Griekse vloot. Hoewel die Persiese vloot sterker was, het bulle nie die kus en die waters geken nie, en die Grieke het hulle vernietigend verslaan.

Die Persiese vloot was nou vernietig en die groot Persiese leër was verplig om uit Griekeland terug te val. Themistokles het die Grieke probeer oorhaal om onmiddellik na die Hellespont (die Dardanelle-seestraat) te seil om die terugvallende Perse af te sny, maar die ander Griekse leiers was nie vir hierdie plan te vinde nie. In die geheim het by toe sy getroue slaaf, Sicinnus, na die Persiese koning gestuur om aan hom te sê dat hy, Themistokles, die man was wat die Grieke oorgehaal het om nie die Perse by die Hellespont aan te val nie.

Die Grieke het nou na hul verwoeste stede teruggekeer en die Atheners het begin om die stadsmure weer op te bou. Maar die Spartane, wat die Atheense seemag gevrees het, het probeer verhinder dat die Atheners dit doen. Dog die uitgeslape Themistokles het op diplomatieke wyse die Spartane se bedenkinge voorlopig uit die weg geruim. Die gevolg was dat die Atheense stadsmure herbou is.

Nalatenskap

Themistokles is oorlede in 459 v.C., waarskynlik aan natuurlike oorsake. Themistokles se reputasie is postuum in ere herstel, en hy is erken as 'n held van die Atheense (en inderdaad Griekse) saak. Themistokles kan steeds redelikerwys beskou word as "die man wat die mees intrumentele bydrae gelewer het tot die heil van Griekeland" in die aangesig van die Persiese bedreiging, soos Plutarchus hom dan ook beskryf.

Sy maritieme beleid sou ook 'n blywende gevolg op Athene hê, aangesien die vlootmag die hoeksteen sou word van die Atheense ryk en die goue era. Thukydides was van mening dat Themistokles "'n man was wat die onmiskenbare tekens van genialiteit vertoon het; inderdaad, in hierdie opsig maak hy aanspraak op ons bewondering op 'n heel buitengewone en ongeewenaarde wyse".

Verwysings

• KENNIS, 1980, ISBN 0798108266, volume 4, bl. 680

Bibliografie

Antieke bronne

• Cornelius Nepos, Themistokles
• Diodorus Siculus, Biblioteca Historica.
• Herodotos, Die Geskiednisse.
• Libanius, Declamationes
• Plutarchus, Themistokles.
• Plutarchus, Moralia
• Thukydides, Geskiedenis van die Peloponnesiese oorlog.

Moderne bronne

• Butler, Howard (2005). The Story of Athens. Kessinger Publishing. ISBN 1-4179-7092-8.
• Hanson, Victor Davis (2001). Carnage and Culture: Landmark Battles in the Rise of Western Power. DoubleDay. ISBN 0-385-50052-1.
• Holland, Tom (2005). Persian Fire. Abacus. ISBN 978-0-349-11717-1.
• Simon Hornblower, Anthony Spawforth (1996). The Oxford Classical Dictionary. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-866172-6..
• Green, Peter (2007). Alexander the Great and the Hellenistic Age. Orion. ISBN 978-0-7538-2413-9.
• Lazenby, JF (1993). The Defence of Greece 490–479 BC. Aris & Phillips Ltd. ISBN 0-85668-591-7.
• Strauss, Barry (2004). The Battle of Salamis: The Naval Encounter That Saved Greece—and Western Civilization. Simon and Schuster. ISBN 0-7432-4450-8.