Coma-sterrestelselswerm

Die Coma-sterrestelselswerm (Abell 1656) is ’n groot sterrestelselswerm met meer as 1 000 geïdentifiseerde sterrestelsels. Dit en die Leo-sterrestelselswerm (Abell 1367) is die twee grootste swerms wat die Coma-superswerm vorm.[3] Die Coma-swerm is geleë in die sterrebeeld Berenike se Hare (Coma Berenices) en is na dié sterrebeeld genoem.

Coma-sterrestelselswerm

’n Mosaïek van die Coma-sterrestelselswerm in langgolflengte-infrarooi (rooi), kortgolflengte-infrarooi (groen) en sigbare lig.
Soort Sterrestelselswerm
Sterrebeeld Berenike se Hare
Waarnemingsdata (Epog J2000)
Regte klimming 12h 59m 49s[1]
Deklinasie +27° 58′ 50″[1]
Afstand (ligjaar) 333 miljoen[1]
Rooiverskuiwing 0,0231 (6 925 km/s)[1]
Helderste stelsel NGC 4874 en NGC 4889
Aantal stelsels > 1 000
Bindingsmassa ~7×1014 M[2]
Ander name
Abell 1656
Portaal Portaalicoon Sterrekunde

Die swerm se gemiddelde afstand van die Aarde af is 321 miljoen ligjare (99 miljoen parsek).[4][5] Sy 10 helderste spiraalsterrestelsels het ’n skynbare magnitude van 12–14 en is sigbaar met amateur-teleskope groter as 20 cm.[6] Die sentrale streek word oorheers deur twee reusagtige elliptiese sterrestelsels: NGC 4874 en NGC 4889.[7]

Die swerm is ’n paar grade van die galaktiese noordpool. Die meeste van die stelsels in die sentrale deel is ellipties. Daar is talle reuse- en dwergstelsels in die Coma-swerm.[8]

Eienskappe wysig

 
Die majestueuse spiraalsterrestelsel NGC 4911 is diep in die Coma-swerm geleë.

Soos gewoonlik in sulke ryk swerms is die meeste van die sterrestelsels elliptiese S0-stelsels, met net ’n paar spiraalstelsels wat jonger en nader aan die rand van die swerm.

Die Coma-sterrestelselswerm is een van die eerste plekke waar swaartekragafwykings op die bestaan van ’n onsigbare massa gedui het. In 1933 het Fritz Zwicky daarop gewys die stelsels van die Coma-swerm beweeg te vinnig dat dit net deur sy sigbare materie saamgebind word.

Hoewel die idee van donker materie eers sowat 50 jaar later aanvaar is, het Zwicky selfs geskryf dat die stelsels saamgebind moet wees deur ’n soort dunkle Materie.[9] Daar word geglo omtrent 90% van die massa van die Coma-swerm bestaan uit donker materie.

’n Uitgebreide X-straalbron is reeds in Augustus 1966 uit die rigting van die Coma-swerm waargeneem.[10] Die X-straalsterrewag-satelliet Uhuru het ’n sterk X-straalbron naby die middel van die swerm waargeneem wat Coma X-1 genoem is.[11] Aangesien dit ’n uitgebreide bron is wat oor sowat 5º strek, is die moontlikheid uitgesluit dat dit van net een sterrestelsel afkomstig is.[11]

Verwysings wysig

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 "NASA/IPAC Extragalactic Database". Results for Abell 1656. Besoek op 19 September 2006.
  2. Gavazzi, R.; Adami, C. (2009). "A weak lensing study of the Coma cluster" (PDF). Astronomy and Astrophysics. 498 (2): L33–L36. Bibcode:2009A&A...498L..33G. doi:10.1051/0004-6361/200911841. Besoek op 26 Februarie 2012. {{cite journal}}: Onbekende parameter |coauthors= geïgnoreer (hulp); Onbekende parameter |month= geïgnoreer (hulp)
  3. "The Coma Supercluster".
  4. "2MASS Atlas Image Gallery: Galaxy Groups and Clusters" (in Engels). Infrared Processing and Analysis Center. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 14 Januarie 2018. Besoek op 2 Mei 2010.
  5. Colless, M (2001). "Coma Cluster". Encyclopedia of Astronomy and Astrophysics. Ed. P Murdin. Bristol Institute of Physics publishing. URL besoek op 2006-10-08.  Geargiveer 16 Mei 2011 op Wayback Machine
  6. Singapore Science Centre. "ScienceNet – Astronomy & Space Science – Observatories/ Telescopes – Question No. 13490". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 11 November 2005. Besoek op 25 Februarie 2012.
  7. Conselice, Christopher J., Gallagher, John S., III (1998). "Galaxy aggregates in the Coma cluster" (PDF). Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 297 (2): L34–L38. arXiv:astro-ph/9801160. Bibcode:1998MNRAS.297L..34C. doi:10.1046/j.1365-8711.1998.01717.x. Besoek op 6 Maart 2012.{{cite journal}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
  8. Newswise: Hubble's Sweeping View of the Coma Cluster of Galaxies URL besoek op 11 Junie 2008.
  9. Panek, Richard (2011). The 4 Percent Universe: Dark Matter, Dark Energy, and the Race to Discover the Rest of Reality. New York: Houghton Mifflin Harcourt. pp. 46–47.
  10. Boldt E, McDonald FB, Riegler G, Serlemitsos P (1966). "Extended source of energetic cosmic X rays" (GIF). Phys Rev Lett. 17 (8): 447–50. Bibcode:1966PhRvL..17..447B. doi:10.1103/PhysRevLett.17.447. Besoek op 6 Maart 2012.{{cite journal}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
  11. 11,0 11,1 Gursky H, Kellogg E, Murray S, Leong C, Tananbaum H, Giacconi R (1971). "A strong X-ray source in the Coma cluster observed by Uhuru" (PDF). Astrophysical Journal. 167 (8): L81–4. Bibcode:1971ApJ...167L..81G. doi:10.1086/180765. Besoek op 6 Maart 2012. {{cite journal}}: Onbekende parameter |month= geïgnoreer (hulp)AS1-onderhoud: meer as een naam (link)

Eksterne skakels wysig

Koördinate:   12h 59m 49s, +27° 58′ 50″