Die Bruin Planeet

Die Bruin Planeet is wetenskapsfiksie en 'n ruimteroman geskryf deur Kobus Smit. Die boek handel oor die wedersydse besoek van ruimtewesens en mense aan hul onderskeie planete. Dit het oorspronklik as vervolgverhaal in Die Huisvrou verskyn.

Die Bruin Planeet
Skrywer	Kobus Smit
Omslagontwerper	K. M. Schöltz
Land	Suid-Afrika
Taal	Afrikaans
Onderwerp	Wetenskapsfiksie
Genre	Fiksie
Uitgewer	HAUM
Uitgegee	Sonder jaartal
Medium	Hardeband
Bladsye	157
Letterkunde-portaal

Karakters

• Rocco Venter en Kellie Burger is twee seunsvriende en die hoofkarakters in die verhaal.

• Hermien de la Mare is die dogter van professor De la Mare. Rocco en Kellie is al twee beenaf op haar.

• Professor De la Mare is 'n sterrekundige, uitvinder en wewenaar.

• Belal is die leier op Aruru, omdat hy die grootste geleerde en wetenskaplike onder die Aruruane is. Hy word gekenmerk deur sy grys hare, wit baard en groot, ligblou oë en beskik oor volmag.

• Rua is Belal se adjudant en gasheer teenoor die aardekspedisie. Rua sorg dat Belal se bevele uitgevoer word, maar tree ook as bemiddelaar en diplomaat op tussen Belal en die Aruruaanse volk. Die mensegaste se handelswyse op Aruru is sy verantwoordelikheid.

• Buru is die Kaptein en opperbevelvoerder van Aruru. Hy is derde in bevel. Sy valse trots en wantroue in die mens is van so 'n aard dat hy die hele mensdom wil uitwis. Buru geniet egter 'n groot aanhang onder die Aruruane, omrede hy in die verlede die volk gehelp het om die Donker- en Groot Verskroeiingstydperk te oorleef.

• Toledo is 'n vroulike Aruruaan met 'n vermenslikte voorkoms. Sy spesialiseer in die verpleegkunde en tree ook as gids op vir die seuns.

Intrige

---

Pretbederwerswaarskuwing: Die storielyn of storie se einde volg hieronder.

---

Hoofstuk 1: 'n Skaduwee voor die maan

In die verhaalruimte het die Bruin Planeet drie maande voor die verhaalhede uit die niet verskyn en geostasionêr om die aarde bly wentel. Volgens die koerantberigte en radionuus, 'n maand later, is vreemde ruimtevaartuie saans in onder meer die hoofstrate van New York en Londen opgemerk. Die Sowjetunie en Amerika het 'n wapenstilstand gesluit om op die probleem te fokus. Elke oorlogsmasjien is in gereedheid gebring vir 'n moontlike inval. Geen aardse ruimtetuig kon nog die magnetiese dampkring van die planeet binnedring nie.

In 'n afgeleë Karoodorpie, Paleisheuwel, skakel Kellie Burger een aand vir Rocco Venter om van sy waarneming te vertel. Hy het 'n rukkie gelede voor die volmaan 'n silhoeët gesien van 'n menslike liggaam met die vlerke van 'n vlermuis. Kellie vermoed dit is een van die Bruin Planeet se bewoners. Rocco twyfel sterk en stel voor dat professor De la Mare besoek word.

Een middag, na rugbyoefening en 'n stortbad, fiets die seuns na die De la Mares se moderne woning. Tydens die kuiertjie kom dit aan die lig dit was die professor self, met sy patent.

Hoofstuk 2: 'n Proefneming

Kellie Burger, Hermien de la Mare en Rocco Venter, soos voorgestel deur K.M. Schöltz.

Die professor vertoon sy proefnemings en patente aan Rocco, Kellie en Hermien en verduidelik hoe die toestel se magnetiese beginsel werk. De la Mare vra stipte geheimhouding.

Intussen heers daar op skool 'n uitermatige groot belangstelling in die aarde se "nuwe probleem".

Een aand om halfagt besoek die seuns weer die professor. Die proefvaart van die professor se eie ruimtetuig, die Neptunus, word gereël. Die seuns kan saamkom, maar weens die moontlike ruimtegevare moet Hermien tuisbly. Die Neptunus se deursnee is ongeveer twintig voet, die hoogte tien voet met bakwerk van staal en 'n uitsigkoepel van deursigtige veselglas. Op die proefrit merk Rocco 'n ligstippeltjie op die radarskerm wat die tuig nader. Die professor verloor beheer oor die Neptunus en word deur 'n reusepiering ingetrek.

Hoofstuk 3: Gevange op Aruru

Die ruimtewesens neem die aardbewoners gevange om meer kennis omtrent De la Mare se ruimtetuig te bekom. Die ruimtewesens vermoed die kontrepsie is 'n aardse militêre toetsvliegtuig wat deur die Bruin Planeet (Aruru) se magnetiese baan wil dring. Die geselskap kom voor twee keuses te staan, terwyl die saak ondersoek word: krygsgevangenskap of gedwonge gaste. Die drie aardbewoners kies laasgenoemde.

'n Besoek word gelewer aan Aruru en Belal. Belal gee die professor die geleentheid om sy proefvlug te omskryf. Hoewel die leier wil glo dat die professor suiwer wetenskaplike bedoelings het, ken hy nie die mens se spioenasietaktiek nie. Belal stel dus voor dat wedersydse 'studietoere' op al twee planete gemaak word. 'n Ooreenkoms word gesluit: Rocco en Kellie moet op Aruru agterbly as gyselaargaste, vir omtrent twee dae, terwyl De la Mare saam met Belal na die aarde toe gaan. Die seuns besluit om slapenstyd om die beurt wag te hou, net vir ingeval hulle oorval sou word.

Hoofstuk 4: 'n Gedugte Vyand

Rocco en Kellie kan nie slaap nie en gesels die tyd om. Kellie merk 'n kamera of loergat in die slaapvertrek op en gooi dit met sy skoen "dêd senter". Terwyl Kellie besig is om die kussingpluisstof aan die brand te steek, bars ses Aruruane by die vertrek in. Kaptein Buru se linkeroog is geswel en daar is 'n snyplek langs sy neus. Die kaptein word bewusteloos platgeduik, maar die seuns word deur die ander soldate op die klipvloer vasgedruk. Die brandblusgas bedwelm die seuns. Rua trap later die Kaptein oor sy optrede uit.

Hoofstuk 5: Ontmoeting met Toledo

Uit hul ontwaking ontmoet die seuns vir Toledo, 'n vroulike Aruruaan met 'n vermenslikte voorkoms op wie Buru verlief is. Rua verduidelik kortliks die hiërargie op Aruru en dat trou op die planeet tans verbode is.

Hoofstuk 6: Ramp uit die Ruim

In die eetsaal, vir ontbyt, kom vele van die Aruruane van aangesig tot aangesig met die aardbewoners. Die gebruiklike tafelgebed word gedoen. Buiten die neute is die kos vir die seuns onsmaaklik. Die hoeveelheid water word weens sy skaarste in likeurglasiegrootte kelkies bedien. Rua skets 'n kort oorsig van Aruru se verlede aan die seuns.

Oorspronklik was Aruru se atmosfeer, klimaat en plantegroei soortgelyk aan die aarde s'n. Vyfduisend aardjare tevore is elektrisiteit ontdek en ander omliggende planete besoek. Daar is vasgestel dat 'n veraf supernova 'n reuseplaneet op Aruru se wentelbaan afgestuur het. 'n Onvermydelike botsing is voorspel. Die bevolking het ondergrondse stede begin bou binne die vyf jaar voor die ramp. 400 miljoen arbeiders het meegedoen. Op die vooraand van die botsing het die sterrekundiges besef dat die spoed van die reuseplaneet effens oorskat is, hoewel Aruru steeds uit sy baan geruk sou word. Die magnetiese toring was kragtig genoeg om die planeet weg te stoot, hoewel die korsskokke van Aruru die ondergrondse stede laat toeval en duisende inwoners lewendig begrawe het. Die wetenskaplikes kom egter tot die besef dat Aruru soos 'n neet aan die kolossale planeet vassit en die ruimte in saamgesleep word. So het vlieënde rotsblokke, asook die afwesigheid van hitte, lig en lug die oppervlak geleidelik leweloos gemaak.

Weens verpligte staatsake word Rua se gesprek kortgeknip. Taledo word as gids aangestel om die seuns na Tumbu, 'n ondergrondse stad, te vergesel.

Hoofstuk 7: Tumbu, Onderaardse Stad

Vertaalapparate (wedersyds Engels na Aruruaans) en gasmaskers word aan Kellie en Rocco verskaf. Per vlieënde piering sweef hul saam met Taledo al met die marmerpad langs tot by Tumbu. Toledo voltooi Rua se geskiedenisles.

Die reuseplaneet se baan het op 'n son afgestuur - Aruru was gedoem tot 'n vlammedood. 'n Tweede magnetiese toring is so spoedig moontlik probeer bou. Die mere het verdamp en die verdampte vog is deur die reuseplaneet aangetrek. 'n Ernstige watertekort het gedreig. Buru het tydens die Verskroeiingstydperk die werkers gedryf om klaar te maak. Die twee torings is geaktiveer en Aruru het van die reuseplaneet weggeskiet. Uiteindelik is die aarde raakgesien waar water ingeneem kon word. Hierdie swerftog na die aarde het 40 jaar geduur. Weens die water- en voedseltekort lê die meeste Aruruane bevrore in die koelkamers tot die dag wanneer die planeet hulle weer kan onderhou. Om die administrasie te vergemaklik en 'n enkele groot ineenstorting te voorkom, is die bevolking oor tagtig ondergrondse stede versprei. Aruru is 2½ maal kleiner as die aarde.

Hoofstuk 8: Die Lewende Dooies

Die seuns word meegedeel in elke stad is slegs sowat vyfduisend Aruruane aktief, plus die sowat eenduisend wat administratiewe werk doen by die hoofkwartier. Toledo dwaal weg om 'n wetenskaplike van die mense se aankoms te verwittig. Nie al die Aruruane is bewus van die aardbewoners se aankoms op hul planeet nie.

Kellie en Rocco word deur wetenskaplikes aangeval, maar die bedreigings word afgeweer. Die Aruruane het gedink die mense is geenmutasies van die skyndooies. Die misverstand word opgeklaar en daar heers 'n vrolike luim. Die seuns word die rye en rye liggame gewys wat in 'n skyndood op marmertafels lê. Die skyndooies word noukeurig gemonitor. 'n Park word besoek, waar Kellie 'n soortgelyke "Tatsrugby"-spel as op aarde herken. Buitekant die ontdooiingskamer lig die superintendent die seuns in dat in elke stad vyfmiljoen Aruruane jaarliks verkoel en ontdooi word, oftewel ongeveer veertienduisend ontdooiings per dag. Voldoende maatskaplike en heraanpassingsondersteuning ly daarom gebrek. Kellie en Rocco is ontroer deur die Aruruane se treurige bestaan.

Hoofstuk 9: Kunsmatige Voedsel

Kellie en Rocco ontdek die hele tuin, klippe en veelkleurige papegaai op die groen plein is van plastiek gemaak. Gou merk hul ook dat die Aruruane nie oor sake van die hart of hul diepste wese gesels nie.

Toledo word gevra waarom daar so min vroue op die planeet te vinde is. Sy antwoord dat geen Aruruaan mag trou voordat Aruru nie tot sy normale staat teruggekeer het nie. Alle jong meisies onder twintig jaar lê al vir meer as vyf-en-twintig jaar in die spesiale stede bevries, omrede hulle nie nodig vir die instandhouding van die planeet is nie, maar wel eendag vir voortplantingsdoeleindes. Toledo is egter op die bevel van Buru laat ontwaak, deels omrede sy verpleging kan doen, deels omrede hulle mekaar voor die groot ramp geken het. Toledo erken as derde rede dat Buru verlief is op haar, maar dat 'n man soos Rua haar eintlik geval.

Die seuns word dan gewys hoe kos kunsmatig gekweek en vervaardig word. By die slaghuis tref hul seekoeiagtige, eenkoppige diere aan met veeltallige liggame - op hierdie wyse kan voedsel en water besuinig word om die meeste vleis te bekom. Die senuwees van die diere word daarenteen geflous deur prikkeling. Die geselskap keer terug na die administratiewe hoofstad. Die aarde het ingestem om water en ander voorrade te skenk.

Hoofstuk 10: Muitery in Hoë Kringe

Meer spesifiek, die Suid-Afrikaanse regering het ingestem om water en vars, asook ingemaakte voedsel te voorsien om Aruru weer op die been te bring. Verder voorsien Rhodesië ook landings- en pompgeriewe.

Buru is nie met hierdie plan gediend nie. As redes voer hy aan: 1) Deur vir die aarde 'n guns te vra, toon Aruru se weerloosheid. 2) Aruru moet eerder sy krag aan die aarde vertoon. Geen gunste moet gevra word nie. Indien die eise nie gehoorsaam word nie, sal die aarde vernietig word. 3) Hoe kan met sekerheid gesê word die vyand wil nie Aruru op eie bodem oormeester nie?

Die Aruruane beskik oor wapens wat die aarde middeldeur kan sny. Boonop, indien die planeet verby die aarde beweeg, kan die see die land oorstroom.

Daar heers reeds rusie onder die manskappe wie om te gehoorsaam: Rua of Buru? Een groot probleem is dat die manskappe so gedissiplineerd is dat hul vir 'n hoër gesag selfs voor 'n trein sou inmarsjeer as die meerdere so 'n bevel gee. Om die saak selfs ingewikkelder te maak, word Rua se pos beskou as van administratiewe of politieke aard - Buru, as hoof van verdediging, se bevel voer hulle uit.

Hierdie muitery kan ook om sensitiewe redes nie nou aan Belal meegedeel word nie; hy is tans omring deur leiers van die aarde. Vertroue kan geskend word en 'n uitbarsting sou onvermydelik wees. Toledo doen aan die hand om sin in Buru se kop te praat. Voordat die daad by die woord gevoeg kan word, bars tien manne van die Stralerkorps die kantoor binne om die seuns die geleentheid te gee om te ontsnap. Rua word ingelig dat Buru vir hom en die seuns om die lewe wil bring en die aarde wil aanval. Rua besluit om die geselskap te versteek in die Begraafplaas van Aruru.

Hoofstuk 11: Begraafplaas van Aruru

In die begraafplaas, waar Toledo, die seuns, Rua en die handjievol lojale soldate binnestap, heers 'n gewyde atmosfeer van 'n leë kerk. Die generaal van die Stralerkorps, Kapulka, word aan die seuns voorgestel. Hy reken dat die kans dat die muitery homself sal uitwoed, 50-50 is.

Die doel is tans om by die masjienkamer uit te kom via die krematorium. Die masjienkamer is die hart van Aruru waar die lugreëling, lugslotte en elektrisiteitsvoorsiening beheer word. Deur die gedeelte waarin Buru en sy soldate geïsoleer kan word af te skakel, sal die aggressors binne 'n halfuur gedwing word tot oorgawe of sterf aan 'n suurstoftekort.

Daar word eers 'n rukkie getalm om te kyk of die agtervolgers hul opwagting sal maak. Om die tyd te verkwis, verduidelik Rua dat die dooies vroeër eenvoudig eers veras en dan in 'n glasbottel verseël is. Nou, met die waterskaarste, word die dooies eers ontwater en dan veras. Rua word deur Toledo gedwing om oor 'n ander netelige saak te bieg. Weens die waterskaarste moes water uit 'n bron verkry word wat die minste nodig was vir die instandhouding of toekoms van Aruru: vroue bo die ouderdom van 20 is in hul bevrore toestand met bestraling gedood en ontwater, soos opgeteken in die Groot Geskiedenisboek van Aruru. Met die tyding by die deurwag dat Buru die opperbevel van die planeet oorgeneem het, beweeg Rua-hulle na die masjienkamer.

Hoofstuk 12: Straalpistole in Aksie

Die masjienkamer word bereik en buite werking gestel. Rua en sy soldate staan met hul rûe teen die element Z-opslagplek, met die wete dat die Buru-soldate nie na hul kant sal skiet nie. 'n Straalpistool kan die element laat ontplof en die hele Aruru in die lug blaas.

Toledo gaan staan tussen die twee groepe vegtendes en bring 'n vredesboodskap van Belal (fiktief, natuurlik). Die wetenskaplikes en tegnici tree na vore en gaan voort met hul werk; 85 soldate word aangekeer. Die lugreëling in die masjienkamer is weer in volle werking, maar die res van die administratiewe hoofkwartier se lugreëling sal stuk-stuk aangeskakel word soos Rua, sy soldate, Toledo en die seuns van lugslot tot lugslot beweeg. Kellie en Rocco kan dan terugkeer aarde toe.

Hoofstuk 13: Kariba-dam

Buru beraadslaag rondom 'n konferensietafel met sy offisiere. Die personeel kom agter die lugreëling werk nie, maar Buru stoomroller die vergadering voort. Een van die Aruruane kap met sy voorkop hard op die tafel om. 'n Betoog word deur die personeel gelewer dat dit onsinnig is om groot planne te beraam om 'n ander planeet te oorweldig as hulle nie eens in beheer van hul eie planeet is nie. Buru stel ondersoek in en bevind al die lugreëling in al die beweegbare vertrekke is buite werking. Die ses offisiere maak die voorstel dat Buru, as martelaar vir die saak, selfmoord moet pleeg. Buru skiet hulle almal dood.

Rua en geselskap kom met die hysbak op dieselfde verdieping aan. Buru wil Rua skiet, maar Toledo se blonde kop is in sy visier. Hy klim ongemerk in die hysbak wat hom na die krematorium en begraafplaas sal neem.

Ondertussen het die Aruruane hul almal oorgegee, met die nuus dat hul offisiere dood is. Rua is hul nuwe leier. Die seuns word terug aarde toe besorg en land op 'n klein lughawe buitekant Kariba. Die eerste ruimteskepe vol water word teruggestuur na die Bruin Planeet. 250 ruimteskepe vertrek na die Swartkops-lughawe om voorsien te word deur die Suid-Afrikaanse owerhede van groente, vleis en ander noodsaaklike voedsel. Die professor, Rocco en Kellie is per ruimteskip op pad na Pretoria.

Hoofstuk 14: Die Ewige Ruim

Buru bereik die masjienkamer en beskadig die transformator. Hy vernietig die gedeelte van die masjinerie wat die planeet in sy baan hou, sodat Aruru weer die ruimte sal inskiet. In die proses val die "onbreekbare" magnetiese toring om hom toe.

Op Swartkops is daar 'n bedrywigheid van vlugvertonings en ontmoetings met offisiere van die leër, vloot en lugmag. Daar is ook etlik honderde gaste van oorsee, diplomate en stafhoofde. Maar geen koerantmanne nie. Na ete vertrek die professor en die seuns met die ruimteskip na die Karoo en stryk op die Neptunus se landingsblad neer. Rua merk op dat die Bruin Planeet taamlik vinnig in 'n sywaartse rigting beweeg. Rua besluit daar en dan om die planeet agterna te sit, want "uit haar stof het ons ontstaan en aan haar stof is ons gebind" en groet die aardbewoners. Laasgenoemde wonder of die Bruin Planeet sal terugkeer.

Ontvangs

In haar proefskrif bepaal Ungerer of Die Bruin Planeet wetenskapsfiksie in die ware sin van die woord is: Daar word nie juis ingegaan op enige wetenskaplike verklarings nie, dit is eenvoudig 'n avontuurboek vir jongerige kinders, maar SF is dit tog.

Wetenswaardig

• Daar is 'n verwysing na Tromp van Diggelen op bladsy 61, wanneer Kellie opmerk: Op aarde is daar 'n natuurdokter met die naam Tromp van Diggelen wat sê 'n mens moet minstens een gelling water per dag drink.