Wikipedia

Frederik van Eeden

Frederik Willem van Eeden (3 April 1860, Haarlem – 16 Junie 1932, Bussum) was 'n laat-negentiende eeuse en vroeë 20ste eeuse Nederlandse skrywer, digter, en psigiater. Hy was een van die voorste lede van die Tagtigers en die Significs-groep. Sy werk het ook vanaf 1885 gunstige resensies ontvang van die redakteurs van De Nieuwe Gids, gedurende die roemryke eerste paar jaar daarvan.

Frederik van Eeden
De kleine Johannes deur Mari Andriessen in die Frederickspark, Haarlem.
Bioskoopjoernaal uit 1930. Beelde van Frederik van Eeden op sy 70ste verjaardag.

Biografie wysig

Van Eeden was die seun van die plantkundige Frederik Willem van Eeden, direkteur van die Koninklike Tropiese Instituut in Haarlem.

In 1880 het hy geneeskunde in Amsterdam studeer waar hy 'n boheemse leefstyl gehandhaaf het en poësie geskryf het. Terwyl hy in die stad gewoon het, het hy die term lucide droom (Nederlands) uitgedink, wat in verband staan met geestelike helderheid. Die term is deesdae 'n klassieke begrip in die Droom literatuur en - studieveld, en beskryf 'n toestand waartydens die mens droom terwyl hy bewus daarvan is dat hy droom. Dit is gepopulariseer in rolprente soos Dreamscape (1984) waarin Alex Gardner (gespeel deur Dennis Quaid) ander mense se drome kan binnedring, en in die filosofiese rolprent Waking Life (2001) deur Richard Linklater wat ook handel oor lucide drome. Die hoofkarakter beland in sy eie drome en filosofeer met die droomkarakters wat hy ontmoet oor die doel en betekenis van die lewe en die heelal. Hy praat ook oor die verskynsel van lucide drome. Ook die rolprent Vanilla Sky (2001) (die Amerikaanse weergawe van Abre Los Ojos), met Tom Cruise, Cameron Diaz en Penélope Cruz, handel oor lucide drome. Hierin gaan dit oor die feit dat 'n lucide droom kan uitdraai in 'n ware nagmerrie. In die aksiefilm Inception (2010) met Leonardo DiCaprio, Ken Watanabe en Ellen Page, speel lucide drome ook 'n beduidende rol.

In sy vroeë skrywes is hy sterk beïnvloed deur Hindoe idees van die self, deur Böhme se mistisisme, en deur Fechner se pansichisme. Hy het 'n produktiewe skrywer geword en verskeie romans, gedigte, toneelstukke en essays geskryf. Hy was in sy eie tyd alom bewonder in Nederland vir sy skrywes, sowel as vir sy status as die eerste internasionaal prominente Nederlandse psigiater.

Van Eeden se sielkundige praktyk het ingesluit dat hy sy mede-tagtiger Willem Kloos as 'n pasiënt in 1888 begin behandel het. Sy behandeling van Kloos het egter slegs beperkte voordele gebied aangesien Kloos in alkoholisme verval het en toenemende simptome van geestesongesteldheid vertoon het. Van Eeden het ook sy psigiatriese insigte in sy latere werke geïnkorporeer, soos in die sielkundige roman getiteld Van de koele meren des doods. Die roman, wat in 1900 gepubliseer is, spoor die stryd van 'n vrou wat aan morfien verslaaf is op intieme wyse na, soos wat sy liggaamlik en geestelik agteruitgaan.

Sy bekendste geskrewe werk, De Kleine Johannes, wat die eerste keer in 'n uitgawe van De Nieuwe Gids verskyn het, is 'n fantastiese avontuur van 'n gewone man wat grootword om die harde realiteite van die wêreld om hom en die leegheid van hoop op 'n beter hiernamaals te affronteer, maar wie uiteindelik sin vind in die bevordering van die welsyn van diegene rondom hom. Hierdie etiek word herdenk in die reël "Waar de mensheid is, en haar weedom, daar is mijn weg."

 
De waterlelie as muurgedig in Leiden

Van Eeden wou nie net oor etiek skryf nie, maar dit ook beoefen. Hy het 'n kommune met die naam Walden-kolonie gestig. Thoreau se boek getiteld Walden het hom geïnspireer. Die kommune in Bussum, Noord-Holland, se inwoners het probeer om in soveel moontlik van hul behoeftes te voorsien en alles te deel. Hier het hy 'n lewenstandaard geniet ver bo dit waaraan hy gewoond was. Hierdeur word die Tagtigers se neiging tot sosialisme weerspieël; 'n ander Tagtiger, Herman Gorter, was in 1909 'n stigterslid van die wêreld se eerste Kommunistiese politieke party, die Kommunistiese Party van Nederland (Sosiaal-Demokratiese Party).

Van Eeden het ook die VSA besoek. Hy het kontak gemaak met William James en ander sielkundiges. Hy het ook vir Freud, wie hy in Nederland bekendgestel het, in Wene ontmoet. Hy het met Hermann Hesse, die mediese hipnotikus Charles Lloyd Tuckey en die taalkundige Harold Williams gekorrespondeer, en was 'n vriend van Peter Kropotkin, die Russiese anargis wat in Londen woonagtig was.

Van Eeden het ook baie belanggestel in die Indiese filosofie. Hy het Tagore se Gitanjali vertaal.

In sy latere lewensjare het Van Eeden 'n Katoliek geword. [1]

Bibliografie wysig

 
Plakaat deur die skilder Theo Molkenboer vir : De Bokkenrijder of het skelet. deur Frederik van Eeden (Opdraggewer: Het Hollandsch Tooneel)
 
De kleine Johannes, gewelpaneel in Gouda
  • De Paddestoel of De gevaarlijke hartstocht, Blyspel (1882)
  • Het sonnet (1883)
  • Frans Hals (1884)
  • Het poortje, of De duivel in Kruimelburg (1884)
  • De kleine Johannes (1885)
  • Grassprietjes (onder die pseudoniem Cornelis Paradijs) (1885)
  • De student thuis - Blyspel- (1886)
  • Het hypnotisme en de wonderen (1886)
  • Gedachten (1887)
  • Noorderlicht (1888)
  • Don Torribio (1890)
  • Studies (1890)
  • Ellen, Een lied van de smart (1891)
  • Johannes Viator, Het boek van de liefde (1892)
  • De broeders (1894)
  • Studies. Tweede reeks (1894)
  • Het lied van schijn en wezen (1895-1922)
  • Lioba (1897)
  • Studies. Derde reeks (1897)
  • Enkele verzen (1898)
  • Waarvan leven wij ? -Nutsrede - (1898)
  • Waarvoor werkt gij ? - Toespraak- (1899)
  • Van de koele meren des doods (1900)
  • Van de passielooze lelie (1901)
  • Binnenlandsche kolonisatie (1901)
  • De waterlelie (1901)
  • De blijde wereld (1903)
  • Over woordkunst (1903)
  • Gemeenschappelijk grondbezit (1903)
  • Studies. Vierde reeks (1904)
  • De kleine Johannes II en III (1905, 1906)
  • Het Poortje of De Duivel in de Kruimel (1906)
  • Minnestral (1907)
  • Fragmenten eener Briefwisseling uit de jaren 1889-1899 (1907)
  • Dante en Beatrice (1908)
  • IJsbrand (1908)
  • De idealisten of Het beloofde land - Toneelspel - (1909)
  • De nachtbruid (1909)
  • Het paleis van Circe - Toneelspel - (1910)
  • Welt Eroberung durch Heldenliebe (1911)
  • Open brief aan de padvinders (1911)
  • Sirius en Siderius deel 1 De Ouders (1912)
  • Happy Humanity (1912)
  • Paul's ontwaken (1913)
  • In kenterend getij - Drama - (1913)
  • Sirius en Siderius deel 2 Het Kind (1914)
  • Sirius en Siderius deel 3 Geroepen of Verkooren (1914)
  • Aan de vrije jeugd (1914)
  • De heks van Haarlem (1914) ter ere van de opening van die Stadskouburg van Haarlem
  • Bij het licht van de oorlogsvlam (1915)
  • De Bokkenrijder of het skelet (1917)
  • Jezus' leer en verborgen leven (1919)
  • Van de Passielooze Lelie (1920)
  • Het godshuis in de lichtstad (1921)
  • Kerk en communisme (1921)
  • Het roode lampje - 2 delen - oorpeinsinge - (1921)
  • Aan mijn Engelbewaarder en andere gedichten (1922)
  • Uit Jezus' openbaar leven (1922)
  • Isméa, of De stervende vlinder, een sprookje (1923)
  • Langs den weg (1925)
  • Jeugd-verzen (1926)
  • Liber Amicorum (1930)
  • Mijn dagboek (deel 1-4, 1931)
  • Brieven aan Henri Borel (1933)
  • Eucharistie - met titelplaat van Jan Toorop - (sonder jaar)
Postuum gepubliseer
  • Mijn dagboek (deel 5-8, 1933-1934; deel 9, [1946])
  • De geestelijke verovering der wereld (1933)
  • Over dromen (1956)
  • Dromenboek (1979)

Vertaalde werke wysig

  • Van Eeden, Frederick (Augustus 1911). "The Quest For A Happy Humanity, First Article: The Essential Injustice Of Society". The World's Work: A History of Our Time. XXII: 14702–14713. Besoek op 10 Julie 2009. {{cite journal}}: Onbekende parameter |authormask= geïgnoreer (hulp)
  • Van Eeden, Frederick (September 1911). "The Quest For A Happy Humanity, Second Article: As Poet And Doctor". The World's Work: A History of Our Time. XXII: 14873–14881. Besoek op 10 Julie 2009. {{cite journal}}: Onbekende parameter |authormask= geïgnoreer (hulp)
  • Van Eeden, Frederick (Oktober 1911). "The Quest For A Happy Humanity, Last Article: How I Came To See The Essential Wrong Underlying Commercial Life - The Way Out". The World's Work: A History of Our Time. XXII: 15006–15010. Besoek op 10 Julie 2009. {{cite journal}}: Onbekende parameter |authormask= geïgnoreer (hulp)

Sien ook wysig

Verwysings wysig

  1. ↑ Verschave, Paul (1924), «Un converti hollandais, le poète Frédéric Van Heeden», Le Correspondant (25 Julie), pp. 311 -338.

Eksterne skakels wysig

Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Frederik_van_Eeden&oldid=2619984"