Gerbrand Bredero
Gerbrand Adriaenszoon Bredero (16 Maart 1585 – 23 Augustus 1618[1]) was 'n Nederlandse digter en dramaturg wat tydens die periode wat bekend staan as die Nederlandse Goue Eeu geskryf het.
Gerbrand Adriaenszoon Bredero | |
|---|---|
 Portret van Bredero deur H.W. Caspari na 'n gravure deur Hessel Gerritsz | |
| Gebore | Gerbrand Adriaenszoon Bredero 16 Maart 1585 |
| Sterf | 23 Augustus 1618 (op 33) |
| Beroep | Digter, dramaturg |
| Beweging | De Egelantier |
Lewe wysig
Gerbrand Adriaenszoon Bredero is op 16 Maart 1585 in Amsterdam in die Nederlandse Republiek gebore[1] waar hy sy hele lewe sou woon. Hy het homself G.A. Bredero, Amstelredammer genoem, en somtyds word hy na verwys as Breero of Brederode. Hy was die derde kind van Marry Gerbrants en Adriaen Cornelisz Bredero, 'n skoenmaker en 'n suksesvolle eiendomsagent. Bredero is in die Nes, deesdae No. 41, gebore, en in 1602 het hy en die res van die gesin na Oudezijds Voorburgwal, nou No. 244, verhuis. Bredero het vir die res van sy lewe in die huis gewoon. Beide huise is nou restourante in Amsterdam se berugte Rooilig-distrik.
Op skool het Bredero Frans en moontlik ook 'n bietjie Engels en Latyn geleer. Hy is later as 'n kunstenaar opgelei deur die Antwerpense skilder Francesco Badens,[1] maar geen van sy skilderye het egter bewaar gebly nie. In 1611 het hy 'n lid van die Rederijkerkamer d'Eglantier geword. Hy was 'n aktiewe lid en het vriende geword met Roemer Visscher en P.C.Hooft. Hy het saam met Hooft by Samuel Coster se Nederduytsche Academie aangesluit. Omtrent hierdie tyd het hy sy toneelstuk "De Spaanschen Brabander Jerolimo" geskryf.
Die enigste openbare posisie wat Bredero ooit behaal het was as vaandrig van die burgerlike wag. Bredero het op 23 Augustus 1618 op die jeugdige ouderdom van 33 skielik beswyk, kort nadat hy herstel het van longontsteking wat hy opgedoen het nadat hy deur 'n laag ys geval het. Hy is nooit getroud nie.
Voorbeelde van sy digkuns wysig
Uit: Boertigh, amoreus, en aendachtig groot liedboeck (1622)
Boeren Geselschap wysig
Stemme: 't Waren twee Gebroeders stout, Ec.
Arent Pieter Gysen, met Mieuwes, Jaap en Leen
En Klaasjen, en Kloentjen, die trocken t'samen heen,
Na 't Dorp van Vinckeveen:
Wangt ouwe Frangs
Die gaf sen Gangs,
Die worden of ereen.
Arent Pieter Gysen die was so reyn int bruyn,
Sen hoedt met bloem fluwiel die sat hem vry wat kuyn,
Wat scheefjes en wat schuyn,
Soo datse bloot
Ter nauwer noot
Stongt hallif op sen kruyn.
Maer Mieuwes en Leentjen en Jaapje, Klaas en Kloen,
Die waren ekliedt noch op het ouwt fitsoen,
In 't root, in't wit, in 't groen,
In 't grijs, in't graeuw,
In 't paers, in't blaeuw,
Gelijck de Huysluy doen.
Als nou dit vollickje te Vinckeveen anquam,
Daer vongdese Keesjen en Teunis en Jan Schram
En Dirck van Diemerdam,
Mit Symen Sloot
En Jan de Doot,
Met Tijs en Barent Bam.
De Meysjes vande Vecht en vande Vinckebuurt,
Die hadden heur tuychje te wongderlijck eschuurt,
O se waren so eguurt!
Maer denckt iens: Fy
Had lange Sy
Heur Onger-riem ehuurt.
Sy gingen in 't selsip: daar worden so eschrangst,
Gedroncken, gesongen, gedreumelt en gedangst,
Gedobbelt en gekangst!
Men riep om wijn,
Het most soo sijn,
Elck Boerman was en Langst.
Maer Mieuwes en Trijntje, die soete slechte sloy,
Die liepen met menkander uytten huys in 't Hoy,
Met sulck geflickfloy,
En suck gewroet,
Och 't was soo soet,
Mijn docht het was soo moy!
Aelwerige Arent, die trock het ierste mes.
Tuege Piete Kranckt-hooft en Korselige Kes,
Maar Brangt van Kaallenes,
Die nam een greep,
Hy kreegh een keep,
Mit noch een boer vijf ses.
De meysjes die liepen en lieten dat geschil,
Kannen noch kandelaers, noch niet en stonger stil;
Maer Kloens die stack en hil
Soo dapper uyt,
Dat een Veen-puyt
Daar doot ter aerden vil.
Symen nam de rooster, de beusem en de tangh
En wurrepse Ebbert en Krelis vuer de wangh,
Het goetjen gingh sen gangh,
Het sy deur 't glas,
Of waer 't dan was,
Mijn blyven was niet langh.
Ghy Heeren, ghy Burgers, vroom en wel gemoet,
Mydt der Boeren Feesten, sy zijn selden soo soet
Of't kost yemant zijn bloet,
En drinckt met mijn
Een roemer Wijn,
Dat is jou wel soos goet.
't Kan verkeeren
Het eerste van de schoonheyt wysig
Vroeg in den dagheraadt, de schoone gaet ontbinden,
Den gouden blonden tros, citroenich van coleur,
Gheseten in de lucht, recht buyten d'achter deur,
Daer groene wijngaartloof, oyt louwen muyr beminde.
Dan beven amoureus, de lieffelijckste winden,
In't ghele sijdich hayr, en groeten met een geur
Haar Goddelijck aanschijn, opdat sy dese keur
Behieldt, van dagelijcx haer daer te laten vinden.
Gheluckigh is de kam, verguldt van Elpen-been,
Die dese vlechten streelt, dit waardigh zijnd' aleen;
Gheluckiger het snoer, dat in haer dicke tuyten
Mijn ziele mee verbindt', en om't hooft gaat besluyten,
Hoewel ick't liever sie wildt-golvich na sijn jonst,
Het schoone van natuyr passeert toch alle konst.
Toneelstukke wysig
Bronne wysig
- A.P. Grové, J.L. Steyn (samestellers), Keur uit die Nederlandse poësie, (Nasou Beperk), ISBN 0 625 00160 5 , Twaalfde druk, November 1979
Verwysings wysig
Eksterne skakels wysig
| Wikimedia Commons bevat media in verband met Gerbrand Adriaenszen Bredero. |
- G.A. Bredero – digitale weergawes van 'n groot deel van sy oeuvre (in Nederlands)
- G.A. Bredero 1585–1618 – prente van Bredero
- Nuut ontdekte gedigte van Bredero en Starter – digitale weergawes van gedigte wat in 2004 ontdek is (in Nederlands)