Johannes Oekolampad

Johannes Oecolampadius (ook Ökolampad of verlatynste Oekolampadius; * 1482 in Weinsberg; † 24 November 1531 , in Basel, Switserland) was 'n Lutherse teoloog, toe Zwinglianer, humanis en hervormer van Basel.

Johannes Oecolampadius

Die lewe

Johannes Oecolampadius is in die stad Weinsberg gebore, in die destydse Koerpalts (sedert 1504 in Württemberg). Sy doopnaam was Johannes Heussgen (ook geskryf: Husschyn, Hussgen, Huszgen of Hausschein) maar soos die ander Humaniste van sy tyd, het hy sy van in Grieks vertaal (οἶκος: huis en λαμπάς: lamp). Sy pa was 'n vooraanstaande burger van Weinsberg en sy moeder stam uit 'n patrisierfamilie van Basel.

Vanaf 1499 studeer Oecolampadius regsgeleerdheid in Bologna. In Heidelberg, Tübingen en Stuttgart studeer hy teologie, Hebreeus en klassieke tale. Tussen 1506 en 1508 is hy opvoeder van die prinse in Mainz, Duitsland. 1510 word Oecolampadius as priester ingeseën en ontvang 'n gemeente by die Johanneskerk in Weinsberg. Hy moes egter die stad in 1518 verlaat nadat die bevolking aanstoot geneem het aan sy hervormings-georiënteerde preke.

Johannes Oecolampadius, beeldhouwerk uit rooi sandsteen, by die Basler Münster

Gedenkplaat vir Johannes Oecolampadius. Uit brons van Kurt Tassotti, by die Johanneskerk in Weinbergen. 'n Identiese gedenkplaat is ook in Basel

Tydens sy studies in Tübingen, Stuttgart en Heidelberg het hy met die humaniste Johannes Reuchlin, Philipp Melanchthon en Wolfgang Capito kennis gemaak. 1515 trek Oecolampadius na Basel, waar hy saam met Erasmus van Rotterdam aan die Uitgawe van die Novum Instrumentum omne gewerk het. Aan die universiteit van Basel bekom hy 'n doktorsgraad in teologie. Hy publiseer ook ´n boek oor die Griekse grammatika en vertalings van patristiese geskrifte.

In 1518 ontvang hy van Capito die beroep na die Basler Münster. en kort daarna na die Katedraal in Augsburg, waar kort tevore die ondervraging tussen Martin Luther en Thomas Cajetan plaasgevind het. Ofskoon hy tot dan homself met die tradisie van Erasmus vereenselwig het, het hy die geskrifte van Luther bestudeer en kom so in aanraking met Johannes Eck. In 1520 sonder hy homself af in die klooster van Altomünster. Daar vertaal hy die werk van ander Kerkvaders en kom so tot die oortuiging dat regverdiging slegs deur die Geloof alleen moontlik was en het sy opinie in twee geskrifte gepubliseer. As gevolg hiervan moes hy die klooster verlaat en het hy kapelaan geword op die Ebernburg kasteel by Franz von Sickingen.

In 1522 vestig hy homself permanent in Basel, waar hy verdere patristiese geskrifte vertaal. Vanaf 1523 gee hy openbare lesings oor die bybelse profete en word kort daarna en teen die wil van die Vors-Biskop aangestel as professor. In 1525 word hy aangestel as pastoor van die Kerk van St Martin.

In daardie tyd was daar groot geskille, selfs met Erasmus, en het hy kontakte gesmee met Huldrych Zwingli, Martin Bucer en Martin Luther. In die geval van die heilige sakrament het Oecolampadius die siening van Zwingli ondersteun. In 1526 was hy die leier van die Gereformeerdes op die Badener Disputation en het die gesprek teen Johannes Eck gelei. Maar die siening van die "ou Geloof" het toe nog geseëvier.

Oecolampadius het hoë aansien geniet, maar was nooit so invloedryk soos Zwingli in Zurich. Basel was immers 'n belangrike biskopsetel. As gevolg van druk vanuit die bevolking in Basel word in 1525 'n aantal kloosters gesekulariseer, in 1528 die vryheid van geloof aan die protestante verleen, en in 1529 die Rooms-Katolieke Kerk afgeskaf.

1528 neem Oecolampadius saam met Zwingli deel aan die Berner Disputation. Van 1529 was hy Antistes van die gereformeerde Kerk van Basel, maar het professor gebly in Bybelkunde. Hy het saam met Zwingli deelgeneem aan die Marburgse Geloofsgesprek en aanvaar die konkordiengeskrif van Martin Bucer wat deur Zwingli verwerp is. Op vyf sinodes (1529 te 1531) het hy hom met die kerkleer (die kategismus) en Kerklike dissipline bemoei, wat hy graag aan ´n ´presbyterium wou oorhandig wat onafhanklik van die kerkraad was. Kerklike tugkommitees het egter die preek en avondmaal beperk en 'n wrede oordeel oor die Anabaptiste volstrek.

1528 trou Johannes Oecolampadius, en Wibrandis Rosenblatt. Drie kinders is uit die huwelik gebore. Na die dood van Oecolampadius trou Wibrandis met die twintig jaar ouer wewenaar, Wolfgang Capito (1478–1541). Na sy dood trou Wibrandis en Martin Bucer in 1542.

Oecolampadius sterf in die jaar 1531, net 'n paar weke ná die dood van Ulrich Zwingli. Sy graf is in die Basler Münster geleë. Sy opvolger as professor en pastoor, was die hervormer Oswald Myconius.

Eerbewyse

Een van die kerkgemeentes in Basel is na hom vernoem (Oecolampad-gemeente). Die Evangeliese Kerk in Duitsland se Evangelische Naamkalender gedenk hom op 24 November.

Werk

• THEOPHYLA||CTI ARCHIEPISCOPI BVL||gariae,in quatuor Euangelia gegewe=||nes,Ioanne Oecolampadio || interprete.|| … ||. - Basel: Andreas Cratander, 1524. Digitale uitgawe deur die Universiteits- en Staatsbiblioteek Düsseldorf

Literatuur

• Julius August Wagenmann:Sjabloon:ADB
• Briefe und Akten zum Leben Oekolampads. Zum vierhundertjährigen Jubiläum der Basler Reformation. Bearbeitet von Ernst Staehelin. 2 Bände. Heinsius, Leipzig 1927 und 1934 (Nachdruck: Johnson, New York und London 1971)
• Ernst Staehelin: Das theologische Lebenswerk Johannes Oekolampads. Heinsius, Leipzig 1939 (Nachdruck: Johnson, New York und London 1971)
• Walter Troxler:[{{{1}}} BBKL Inskrywing] (met Literatuurverwysings) in die Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon (Duits)
• Ulrich Gäbler: Johannes Oekolampad, in: Theologische Realenzyklopädie 25, 1995, 29-39.
• Thomas Konrad Kuhn (1999) (in de), Oekolampad, 19, Berlin: Duncker & Humblot, pp. 435–436, http://daten.digitale-sammlungen.de/0001/bsb00016337/images/index.html?seite=451none ; (full text online)
• Wilhelm Liebhart: Johannes Hausschein genannt Oecolampadius. In: Lebensbilder aus zehn Jahrhunderten. Ein Lesebuch zur Ausstellung im Bezirksmuseum Dachau, 17. Dezember 1999 – 19. März 2000, mit Texten von Wilhelm Liebhart u. a., Bezirksmuseum Dachau, Dachau 1999, ISBN 3-930941-20-1.
• Olaf Kuhr: Die Macht des Bannes und der Buße. Kirchenzucht und Erneuerung der Kirche bei Johannes Oekolampad (1482–1531). Peter Lang, Bern 1999, ISBN 3-906760-84-7 (Dissertation Universität Basel 1998, 315 Seiten).
• Olaf Kuhr:Sjabloon:HLS

Eksterne skakels

• Johannes Oekolampad in die katalogus van die Duitse Nasionale Biblioteek (de) (de)
• Sjabloon:DDBduitse Digitale biblioteek
• latynse-werke in die Internet