Wikipedia

Kgosientso Ramokgopa

Suid-Afrikaanse politikus

Kgosientso "Sputla" Ramokgopa (gebore 25 Januarie 1975) is 'n Suid-Afrikaanse politikus en die Minister in die Presidensie verantwoordelik vir Elektrisiteit. Hy was die burgemeester van Tshwane van 2010 tot 2016. Hy was ook 'n lid van die Uitvoerende Raad in die Gautengse provinsiale regering in 2019 en het van 2019 tot 2023 in die Presidensie van Suid-Afrika gewerk as hoof van infrastruktuur.

Kgosientso "Sputla" Ramokgopa

Ramokgopa, 'n siviele ingenieur van opleiding, het tussen 2000 en 2005 die formele politiek betree as 'n wyksraadslid vir die African National Congress (ANC) in Tshwane. Na 'n paar jaar aan die bestuur van openbare en private entiteite, het hy in November 2010 teruggekeer na die politiek toe hy tot burgemeester verkies is van Tshwane. Teen daardie tyd was hy ook die streeksvoorsitter van die ANC se tak in Tshwane, 'n pos wat hy tot 2018 beklee het. In Junie 2016 is Ramokgopa oorgeplaas vir heraanstelling as die ANC se burgemeesterskandidaat in die 2016 plaaslike regeringsverkiesing, wat die ANC uiteindelik verloor het. Die ANC se keuse van Thoko Didiza as sy burgemeesterskandidaat het gelei tot gewelddadige betogings waarin vyf mense dood is. Ná die verkiesing het Ramokgopa geweier om as ’n gewone plaaslike raadslid te dien en het hy van die frontlinie-politiek teruggetrek.

Na aanleiding van die 2019 algemene verkiesing het Ramokgopa 'n kort tydjie in die Gautengse provinsiale wetgewer gedien en as LUR vir ekonomiese ontwikkeling, landbou en omgewing onder premier David Makhura. Hy was slegs vier-en-'n-half maande lank LUR, tussen Mei en Oktober 2019; hy het bedank sodat ’n vrou sy posisie kan inneem in ooreenstemming met die ANC se interne reëls oor geslagsgelykheid in regeringstrukture. Kort nadat Ramokgopa uit die provinsiale regering bedank het, het president Cyril Ramaphosa hom aangestel as hoof van die beleggings- en infrastruktuureenheid in die Presidensie. Boonop was Ramokgopa tot Julie 2022 lid van die Provinsiale Uitvoerende Komitee van die Gautengse ANC, en in Desember 2022 is hy tot 'n termyn van vyf jaar op die party se Nasionale Uitvoerende Komitee verkies.

Vroeë lewe en opvoeding

wysig

Kgosientso David Ramokgopa[1] is op 25 Januarie 1975 gebore.[2] Sy familie is oorspronklik van Ga-Ramokgopa-dorpie in wat nou Limpopo-provinsie is.[2] Hy het sewe broers en susters gehad en matrikuleer in 1991 in Atteridgeville, 'n township wes van Pretoria, nou deel van die Gauteng-provinsie.[3] Terwyl hy 'n kind was, het hy die bynaam "Sputla" gekry vir sy sokkervernuf.[2][4]

Hy het 'n baccalaureusgraad in siviele ingenieurswese, meestersgrade in openbare administrasie en sakeleierskap, en 'n PhD in openbare aangeleenthede.[4] Terwyl hy siviele ingenieurswese aan die Universiteit van Durban-Westville studeer het, het hy by die politiek betrokke geraak deur die South African Student Congress (SASCO) en die ANC-jeugliga.[4]

Politieke loopbaan

wysig

Ramokgopa se formele politieke loopbaan toe hy verkies is om die ANC as 'n plaaslike raadslid in Tshwane se wyk 51 te verteenwoordig, waar hy van 2000 tot 2005 gedien het terwyl hy ook as 'n vervoeringenieur gewerk het.[3][5][6] Vir die half dekade ná sy bedanking as 'n openbare verteenwoordiger in 2005, het hy 'n reeks poste in openbare en private entiteite beklee, eers as hoof uitvoerende beampte van die Metropolitan Trading Company, 'n openbare entiteit onder die Stad Johannesburg-munisipaliteit, van 2004 tot 2006.[7] Hy was ook adjunkvoorsitter van die Limpopo Raad van Handel en Belegging en, van 2006 tot 2010,[7] hoof uitvoerende beampte van Johannesburg Market.[5] In laasgenoemde posisie is hy as 2008 Baas van die Jaar aangewys.[8][3]

Terselfdertyd was Ramokgopa aktief in die provinsiale ANC, en was teen 2010 voorsitter van die party se groot streekstak in Tshwane.[9] Sy kandidatuur vir die pos van Streekvoorsitter in 2009 het die steun van die streekstak van die ANC-jeugliga ontvang.[10] Volgens die Mail & Guardian het Ramokgopa 'n belangrike rol gespeel by die Gautengse ANC se provinsiale verkiesingskonferensie in Mei 2010, en het saam met Nat Kekana gewerk om steun te werf vir Paul Mashatile se suksesvolle veldtog om as ANC Provinsiale Voorsitter herkies te word in 'n tweestryd met Gautengse Premier Nomvula Mokonyane.[9] In Julie 2010 het bronne aan die koerant gesê dat Ramokgopa, deels vanweë sy steun aan Mashatile, 'n leidende kandidaat vir bevordering tot 'n burgemeestersposisie was, hoewel sommige ANC-streekleiers glo aangevoer het dat hy te jonk is vir die pos.[9]

Burgemeester van Tshwane: 2010–2016

wysig
 
Ramokgopa vergader met Ecuadoriaanse minister van buitelandse sake, Ricardo Patiño in Quito, 11 April 2013.

Op 2 November 2010 het die Tshwane-raad Ramokgopa as burgemeester van Tshwane verkies; hy het die opposisie-kandidaat, Gerhardus Pretorius van die Demokratiese Alliansie, met 92 stemme teenoor Pretorius se 49 geklop.[11] Hy het sy tante, Gwen Ramokgopa, opgevolg wat die pos verlaat het om as adjunkminister van gesondheid onder president Jacob Zuma te dien.[12] Ten spyte van voorspellings dat die ANC sy meerderheid in Tshwane in die 2011 plaaslike regeringsverkiesing sou verloor,[13] het Ramokgopa sy posisie in 2011 behou; ná sy herverkiesing in Mei, het hy 'n groot herskommeling van sy Burgemeesterskomitee aangekondig.[14]

Die Business Day het gesê dat "die grootste knou op sy nalatenskap" as burgemeester 'n projek was om slim voorafbetaalde elektrisiteitsmeters regoor die stad in te stel onder die Sekuriteit van Inkomste-projek, wat in Oktober 2013 van stapel gestuur is.[15] Die kontrak om die meters te installeer, wat aan PEU Capital Partners toegeken is, is in die howe betwis en opposisiepartye het gesê dat dit onreëlmatig toegeken is en die stad miljarde rande aan onnodige uitgawes gekos het.[16][17][18]

ANC-streekvoorsitter

wysig

Terwyl hy burgemeester was, het Ramokgopa sy pos as ANC-streekvoorsitter in Tshwane behou en herverkiesing in 2011[19] en 2014 gewen.[20] In 2011 het 'n lobbygroep – bestaande uit elemente van die vakbonde, die Suid-Afrikaanse Kommunistiese Party (SAKP) en die ANC-jeugliga – onsuksesvol probeer om hom te vervang met Lucky Montana, die uitvoerende hoof van die Passasierspooragentskap van Suid-Afrika.[21] In 2014 het hy teenstand gekry van 'n groter groepering, insluitend verskeie plaaslike sakeforums en streekstrukture van die SAKP, sy Jong Kommunistiese Liga, die ANC Jeugliga en Kongres van Suid-Afrikaanse Vakbonde.[22] Die streeks-SAKP het gesê dat hy die 2014 provinsiale keusekonferensie sal boikot en eerder 'n optog na die Uniegebou gereël, waarin gevra word dat die Tshwane-munisipaliteit onder administrasie deur die nasionale regering geplaas word.[22]

Opvolging

wysig

Voor die 2016 plaaslike regeringsverkiesings was Ramokgopa tweede op die ANC se streekslys van genomineerdes om vir verkiesing as raadslid te staan, maar hy is nie genomineer vir herverkiesing as burgemeester nie.[23] Berigte het voorgestel dat hy verbygegaan is weens "intense faksiegevegte" tussen sy ondersteuners en ondersteuners van die ANC se adjunk-streekvoorsitter Mapiti Matsena, asook weens kommer oor sy bestuurstyl en die slimmeterkontrak.[23][15] Boonop het bronne aan die Mail & Guardian gesê dat Ramokgopa met Paul Mashatile en ander provinsiale ANC-leiers uitgeval het oor vrae oor nasionale leierskapsopvolging in die ANC: hy het blykbaar nie saamgestem met hul reaksie op 'n onlangse konstitusionele hof wat bevind het dat president Jacob Zuma homself wangedra het ten opsigte van die Nkandla-skandaal en het die provinsiale leierskap in die openbaar aangemoedig om Zuma se verskoning te aanvaar. Mashatile het ontken dat sulke verdeeldheid bestaan.[24]

In Junie 2016 het spanning oor die Tshwane-burgemeesterskandidaat 'n hoogtepunt bereik toe die nasionale ANC aangekondig het dat hy die nasionale politikus Thoko Didiza voorgestel het as die party se kandidaat om Ramokgopa op te volg.[25] Gedurende die week ná die aankondiging het minstens vyf mense in gewelddadige betogings in Tshwane gesterf.[26][27] Ramokgopa self was rustig oor sy naderende vertrek uit die burgemeesterskantoor[28] en het sy steun vir Didiza uitgespreek en het 'n beroep op kalmte in die stad gedoen.[29][30] Op politieke vergaderings het plaaslike ANC-lede wat teen Didiza gekant was, egter na bewering sy herverkiesing geëis en "Geen Sputla, geen stemme" gesing.[31] 'n Vooraanstaande plaaslike koerant, die Pretoria News, en die Mail & Guardian het albei berig dat die geweld na bewering deel was van 'n veldtog deur Ramokgopa se ondersteuners om Tshwane "onregeerbaar" te maak ná Didiza se benoeming.[32][24]

Nasleep

wysig

Die ANC het uiteindelik sy meerderheid in Tshwane in die 2016-verkiesing verloor, vir die eerste keer sedert die einde van apartheid, en Ramokgopa is as burgemeester opgevolg deur 'n kandidaat van die Demokratiese Alliansie,Solly Msimanga, eerder as deur Didiza. Terwyl die stemme in die verkiesing nog getel word, het Ramokgopa gesê dat hy nie 'n setel as 'n gewone raadslid sal opneem nie – ondanks vorige aankondigings van die teendeel – maar eerder op sy PhD-proefskrif en sy partywerk sal fokus. Hy het gesê dat hy 'n "blaaskans" wil hê en om [Didiza] ruimte te gee, aangesien "dit 'n ongemaklike situasie sal wees" met Didiza wat die munisipaliteit lei terwyl hy die streeks-ANC gelei het.[15]

 
Ramokgopa spreek 'n Open Government Partnership-geleentheid, September 2015, toe.

Ramokgopa het voortgegaan om die Tshwane ANC te lei, maar as 'n aangestelde Streeksameroeper eerder as 'n verkose Streeksvoorsitter nadat sy driejaartermyn in 2017 verstryk het.[33] In Julie 2018 het hy hom nie vir herverkiesing as ANC-streekvoorsitter gestel nie en Kgoši Maepa is verkies om hom op te volg.[34] Teen daardie tyd is Ramokgopa voorgehou as 'n moontlike kandidaat om Paul Mashatile as ANC-provinsiale voorsitter in Gauteng op te volg; een groep binne die party, na bewering gelei deur Lebogang Maile, was gerugte om Ramokgopa te ondersteun bo die voorloper, David Makhura.[35][36] By die ANC se provinsiale verkiesingskonferensie later in Julie is Ramokgopa genomineer om vir die voorsitterskap te staan, maar het van die hand gewys en Makhura gewen om onbestrede verkies te word.[37][38] Ramokgopa is egter verkies tot 'n termyn van vier jaar op die Provinsiale Uitvoerende Komitee van die Gautengse ANC en was daarna voorsitter van sy subkomitee oor ekonomiese transformasie.[39]

Gauteng Uitvoerende Raad: 2019

wysig

In die algemene verkiesing van 2019 is Ramokgopa tot 'n setel in die Gautengse provinsiale wetgewer verkies;[40] hy was 10de op die partylys van die ANC, wat die meerderheidsparty in Gauteng gebly het.[1] Kort na die verkiesing, op 29 Mei, het Makhura, as premier van Gauteng, Ramokgopa in sy Uitvoerende Raad aangestel; hy het gedien as lid van die Uitvoerende Raad (LUR) vir Ekonomiese Ontwikkeling, Landbou en Omgewing.[41]

Ramokgopa het egter net vier-en-'n-half maande in hierdie pos deurgebring; hy het op 11 Oktober bedank en is deur Morakane Mosupyoe vervang. Sy bedanking en vervanging was grootliks verwant aan 'n opdrag van die ANC nasionale leierskap wat Makhura verplig het om een van sy ses manlike LUR'e te vervang om geslagsverteenwoordiging in die Uitvoerende Raad te verbeter: die party het besluit dat 60% van die provinsiale uitvoerende gesag vroulik moet word in provinsies waar die Premier manlik was.[42][43] Die provinsiale sekretaris van die Gautengse ANC, Jacob Khawe, het dit bevestig en gesê dat ander provinsiale leiers Ramokgopa bewonder het omdat hy vrywillig bedank het, 'n besluit wat die Gautengse ANC beskou as "'n daad van revolusionêre bewussyn wat 'n les vir ander kan wees".[44]

Die Presidensie: 2019–2022

wysig

In die weke nadat Ramokgopa uit die Uitvoerende Raad bedank het, het City Press en News24 berig dat die ANC Ramokgopa oorweeg vir ontplooiing na 'n reeks openbare kantore, insluitend moontlik in Premier Makhura se kantoor, by 'n staatsonderneming soos Eskom of Transnet, of as Adjunkminister van Minerale Hulpbronne en Energie na die dood van die posbekleër Bavelile Hlongwa.[42][45] Op 4 November 2019, minder as 'n maand ná Ramokgopa se bedanking as LUR, het die Presidensie aangekondig dat Ramokgopa as hoof van die nuwe Beleggings- en Infrastruktuurkantoor onder president Cyril Ramaphosa aangestel is.[46] Die kantoor is gestig om Suid-Afrika se beleggingstrategie te ontwikkel en te koördineer,[46] en Ramokgopa het direk aan die President verslag gedoen.[47] Hy het die posisie vanaf 2022 behou[48] en Investec het hom as "gerespekteerd en bekwaam" beskryf.[47]

Ramokgopa het ook aktief in die ANC gebly, hoewel hy nie by die volgende provinsiale verkiesingskonferensie in Julie 2022 herverkies is tot die Gauteng Provinsiale Uitvoerende Komitee nie.[49] Toe die ANC sy 55ste Nasionale Konferensie in Desember 2022 gehou het, is Ramokgopa vir die eerste keer tot die party se Nasionale Uitvoerende Komitee verkies; volgens die aantal stemme wat ontvang is, was hy 49ste van die 80 verkose kandidate, en het 1 229 stemme ontvang uit die totaal van 4 029 stemme wat uitgebring is.[50]

Minister van Elektrisiteit: 2023 – hede

wysig

Op 6 Maart 2023 is Ramokgopa deur president Cyril Ramaphosa as Minister in die Presidensie verantwoordelik vir Elektrisiteit aangestel.[51] Hy is die volgende dag in die amp beëdig.[52]

Persoonlike lewe

wysig

Op sy 40ste verjaardag in Januarie 2015, trou Ramokgopa met Georgia Shekeshe, na aanleiding van 'n tradisionele huwelikseremonie in Atteridgeville aan die einde van 2014.[53][54] Hulle het vroeg in Ramokgopa se burgemeesterstermyn ontmoet, toe Shekeshe as persoonlike assistent in sy kantoor gedien het.[2][55] Ten tyde van hul troue het hulle 'n tweejarige seun gehad.[2]

Verwysings

wysig
  1. ↑ 1,0 1,1 "Kgosientso David Ramokgopa". People's Assembly (in Engels). Besoek op 4 Januarie 2023.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Mudzuli, Kennedy (24 Januarie 2015). "Ecstatic mayor to exchange wedding vows". IOL (in Engels). Besoek op 3 Januarie 2023.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 "In the market for success". Sunday Times (in Engels). 1 September 2009. Besoek op 4 Januarie 2023.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 "How Dr 'Sputla' Ramokgopa's passion for activism framed his political journey". 702 (in Engels). 8 September 2022. Besoek op 3 Januarie 2023.
  5. ↑ 5,0 5,1 "Tshwane mayor and leading the capital". South African Government News Agency (in Engels). 8 Junie 2016. Besoek op 4 Januarie 2023.
  6. ↑ "Musical chairs at top metros". The Mail & Guardian (in Engels). 25 Februarie 2011. Besoek op 4 Januarie 2023.
  7. ↑ 7,0 7,1 "New mayor gets down to business". Sowetan (in Engels). 4 November 2010. Besoek op 4 Januarie 2023.
  8. ↑ "JFPM CEO named 2008 Boss of the Year". Bizcommunity (in Engels). Besoek op 4 Januarie 2023.
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 "Tshwane mayor: All in the family". The Mail & Guardian (in Engels). 9 Julie 2010. Besoek op 4 Januarie 2023.
  10. ↑ Masemola, Charles (4 September 2009). "ANCYL: Statement on the Tshwane Region to support their list for the ANC Conference". Polity (in Engels). Besoek op 4 Januarie 2023.
  11. ↑ "Ramokgopa takes over from aunt as Tshwane mayor". The Mail & Guardian (in Engels). 2 November 2010. Besoek op 3 Januarie 2023.
  12. ↑ "New mayors for Tshwane, Ekurhuleni". The Mail & Guardian (in Engels). 2 November 2010. Besoek op 3 Januarie 2023.
  13. ↑ "Tshwane's 'battle for the capital'". The Mail & Guardian (in Engels). 20 April 2011. Besoek op 4 Januarie 2023.
  14. ↑ Bateman, Barry (26 Mei 2011). "Ramokgopa shakes up Tshwane mayoral committee". EWN (in Engels). Besoek op 4 Januarie 2023.
  15. ↑ 15,0 15,1 15,2 "Mayor Ramokgopa leaves Tshwane politics". Business Day (in Engels). 4 Augustus 2016. Besoek op 4 Januarie 2023.
  16. ↑ "Tshwane looking for new providers for smart meters". News24 (in Engels (VSA)). 14 Mei 2015. Besoek op 4 Januarie 2023.
  17. ↑ Maromo, Jonisayi (15 Mei 2015). "Mayor rubbishes R1.2bn smart meter loss". IOL (in Engels). Besoek op 4 Januarie 2023.
  18. ↑ "Gordhan warned Tshwane against smart meter contract: DA". Sunday Times (in Engels). 9 Julie 2015. Besoek op 4 Januarie 2023.
  19. ↑ "Tshwane ANC elects new leadership". The Mail & Guardian (in Engels). 2 Oktober 2011. Besoek op 4 Januarie 2023.
  20. ↑ "ANC Tshwane elects new leaders". Drum (in Engels (VSA)). 13 Oktober 2014. Besoek op 4 Januarie 2023.
  21. ↑ "ANC shuffle looming in Gauteng". The Mail & Guardian (in Engels). 26 Augustus 2011. Besoek op 4 Januarie 2023.
  22. ↑ 22,0 22,1 Mudzuli, Kennedy (8 Oktober 2014). "'Get rid of Tshwane mayor'". IOL (in Engels). Besoek op 4 Januarie 2023.
  23. ↑ 23,0 23,1 Nicolson, Greg (19 Junie 2016). "ANC introduces its mayoral hopefuls, while Tshwane still waits". Daily Maverick (in Engels). Besoek op 4 Januarie 2023.
  24. ↑ 24,0 24,1 "Fingers pointed at ANC councillor over Tshwane chaos". The Mail & Guardian (in Engels). 24 Junie 2016. Besoek op 4 Januarie 2023.
  25. ↑ "ANC calls for calm as Thoko Didiza confirmed Tshwane mayoral candidate". eNCA (in Engels). 20 Junie 2016. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 4 Januarie 2023. Besoek op 4 Januarie 2023.
  26. ↑ "Tshwane protest report shows ANC puts politicians above people – DA". The Mail & Guardian (in Engels). 26 Junie 2016. Besoek op 4 Januarie 2023.
  27. ↑ "Rioting hits South African capital after ANC names mayoral candidate". Reuters (in Engels). 21 Junie 2016. Besoek op 4 Januarie 2023.
  28. ↑ Ndlazi, Sakhile (27 Julie 2016). "Sputla puts on a jovial show before his departure". IOL (in Engels). Besoek op 4 Januarie 2023.
  29. ↑ "Kgosientso Ramokgopa backs Thoko Didiza for Tshwane mayoral post". Dispatch (in Engels). 20 Junie 2016. Besoek op 4 Januarie 2023.
  30. ↑ "Tshwane mayor calls for calm". eNCA (in Engels). 21 Junie 2016. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 4 Januarie 2023. Besoek op 4 Januarie 2023.
  31. ↑ "ANC to go back to branches about mayoral nomination process – Tshwane mayor Ramokgopa". The Mail & Guardian (in Engels). 21 Junie 2016. Besoek op 4 Januarie 2023.
  32. ↑ "What the violence in Tshwane means for the ANC in the election". BusinessTech. 24 Junie 2016. Besoek op 4 Januarie 2023.
  33. ↑ "2016 a 'spectacular setback' for Tshwane ANC — Ramokgopa". The Mail & Guardian (in Engels). 8 Julie 2018. Besoek op 4 Januarie 2023.
  34. ↑ Mudzuli, Kennedy (8 Julie 2018). "ANC Tshwane elects new regional chairperson". IOL (in Engels). Besoek op 4 Januarie 2023.
  35. ↑ "Makhura's war on corruption stirs up challengers for ANC's top Gauteng post". Sunday Times (in Engels). 3 Junie 2018. Besoek op 4 Januarie 2023.
  36. ↑ "Names touted in last-minute discussions ahead of hotly-contested ANC Gauteng conference". Polity (in Engels). News24. 20 Julie 2018. Besoek op 4 Januarie 2023.
  37. ↑ "David Makhura elected as Gauteng ANC chairperson". The Citizen (in Engels). 21 Julie 2018. Besoek op 4 Januarie 2023.
  38. ↑ "Acting no more: Makhura elected ANC Gauteng chair". The Mail & Guardian (in Engels). 21 Julie 2018. Besoek op 4 Januarie 2023.
  39. ↑ "ANC Gauteng to lead People's March and protest against e-tolls". CapeTalk (in Engels). 29 Oktober 2018. Besoek op 4 Januarie 2023.
  40. ↑ "Former mayors Parks Tau, Kgosientso Ramokgopa head to the legislature". Sowetan (in Engels). 22 Mei 2019. Besoek op 4 Januarie 2023.
  41. ↑ "These are Gauteng's new MECs". News24 (in Engels (VSA)). 29 Mei 2019. Besoek op 29 Desember 2022.
  42. ↑ 42,0 42,1 "Kgosientso Ramokgopa resigns from Gauteng cabinet, Makhura names successor". News24 (in Engels (VSA)). 11 Oktober 2019. Besoek op 29 Desember 2022.
  43. ↑ "Kgosientso Ramokgopa removed as Gauteng MEC to meet gender target". Business Day (in Engels). 11 Oktober 2019. Besoek op 4 Januarie 2023.
  44. ↑ "Gauteng ANC secures Ramokgopa new job". Sowetan (in Engels). 23 Oktober 2019. Besoek op 4 Januarie 2023.
  45. ↑ "ANC lines up options for Sputla Ramokgopa after axing". City Press (in Engels (VSA)). 13 Oktober 2019. Besoek op 4 Januarie 2023.
  46. ↑ 46,0 46,1 Ngcobo, Khanyisile (4 November 2019). "Kgosientso Ramokgopa appointed head of investment and infrastructure office". IOL (in Engels). Besoek op 4 Januarie 2023.
  47. ↑ 47,0 47,1 "SA infrastructure breaking ground". Daily Maverick (in Engels). 7 Maart 2022. Besoek op 4 Januarie 2023.
  48. ↑ Khoza, Amanda (10 Julie 2022). "As long as the poor are hungry, the rich will never sleep: Kgosientso Ramokgopa". Sunday Times (in Engels). Besoek op 4 Januarie 2023.
  49. ↑ Madia, Tshidi (11 Julie 2022). "ANC Gauteng chair Lesufi faces tough task of leading PEC dominated by opponents". EWN (in Engels). Besoek op 4 Januarie 2023.
  50. ↑ "ANC NEC election results". Politicsweb (in Engels). 21 Desember 2022. Besoek op 3 Januarie 2023.
  51. ↑ "President Cyril Ramaphosa: New members of National Executive | South African Government". www.gov.za. Besoek op 6 Maart 2023.
  52. ↑ "LIVESTREAM | New Ministers, deputies sworn in | eNCA". www.enca.com (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 7 Maart 2023. Besoek op 7 Maart 2023.
  53. ↑ "Gallery: Mayor of Tshwane weds his stunning bride in exclusive Cape ceremony". Sunday Times (in Engels). 26 Januarie 2015. Besoek op 3 Januarie 2023.
  54. ↑ Tankis, Maketha (10 Mei 2022). "Clean up your house: ex-Tshwane mayor sued for nearly R1m in deal gone awry". Sunday Times (in Engels). Besoek op 4 Januarie 2023.
  55. ↑ Mudzuli, Kennedy (16 Februarie 2015). "Mayor denies alleged sex scandal report". IOL (in Engels). Besoek op 4 Januarie 2023.
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Kgosientso_Ramokgopa&oldid=2619222"