Kinders is vatbaar vir 'n aantal algemene, aansteeklike siektes soos masels, pampoentjies en waterpokkies. Die meeste kindersiektes is onskadelik, tensy komplikasies intree. Die term kindersiektes word gewoonlik gebruik wanneer daar gepraat word van sekere aansteeklike siektes wat hoofsaaklik gedurende die kinderjare voorkom. 'n Kenmerkende veluitslag (eksanteem) wat die diagnose van die siekte kan vergemaklik, kom dikwels voor. Verskeie virusinfeksies wat nie as kindersiektes beskou word nie asook 'n oorgevoeligheid vir sekere geneesmiddels kan egter ook 'n veluitslag tot gevolg hê.

Masels (morbilli) word deur ʼn virus veroorsaak. Dit is 'n hoogs aansteeklike siekte wat meestal tussen die ouderdom van 5 en 10 jaar voorkom. Infeksie vind deur middel van kiemdraende druppeltjies in die lug plaas. Die siekte is 1 tot 3 dae voor die veluitslag tot 5 dae daarna aansteeklik. Vandat die virus die liggaam binnegedring het, kan 10 tot 12 dae verloop voordat die eerste siektesimptome verskyn (ontkiemingstyd).

Die eerste 3 tot 5 dae na die ontkiemingstyd word gewoonlik gekenmerk deur 'n hoë koors (38,5- 40 °C), lusteloosheid, rooi oë weens ontsteking van die konjunktiva, ʼn neusverkoue, droë hoesie en ʼn effense swelsel van die limfkliere in die nek. Koplik se kolle (klein wit vlekkies op die slymvlies aan die binnekant van die wang en die lippe) is gewoonlik ook aanwesig. Die tweede fase van masels word deur 'n veluitslag gekenmerk. Die uitslag bestaan uit rooierige, onreëlmatige vlekke wat saamvloei en groter rooi vlekke agter die ore, op die gesig, die bors, die maag en die ledemate vorm.

Die koors verdwyn sodra die veluitslag verskyn. Na ongeveer 3 dae word die uitslag minder opsigtelik en verdwyn uiteindelik heeltemal. Masels is op sigself 'n onskadelike siekte, maar kan 'n ernstige wending neem as komplikasies intree. Middeloorontsteking, brongitis en longontsteking kan as gevolg van bakteriële infeksie ontstaan omdat die asemhalingsorgane meer vatbaar vir infeksies is wanneer dit ontsteek is. In enkele gevalle ontstaan breinontsteking (ensefalitis), maar dit is gewoonlik nie ernstig nie.

Geen spesifieke behandeling bestaan vir masels nie. Dit is egter raadsaam dat die siek kind tot ʼn week na die verskyning van die uitslag nie met ander kinders in aanraking kom nie en dat die pasiënt rus totdat sy koors gedaal het. Antibiotikas kan vir die behandeling van enige komplikasies gebruik word. Iemand wat masels onder lede gehad het, sal 'n lang tydperk immuun wees teen die siekte. Immuniteit kan ook bewerkstellig word deur inenting met lewende, verswakte maselvirusse. So ʼn maselsinenting is vir alle kinders aanbevelenswaardig. Passiewe inenting met teenstowwe (gammaglobulien) is slegs in die eerste paar dae van die ontkiemingstyd van waarde. Dit word wei gebruik vir kinders met 'n groter risiko vir infeksies.

Duitse masels (rubella) is net soos masels 'n akute virusinfeksiesiekte wat epidemiese afmetinge kan aanneem. Besmetting vind deur middel van druppeltjies in die lug plaas. Die ontkiemingstyd is 2 tot 3 weke. Die aansteeklikheid van die siekte is waarskynlik aan die einde van die ontkiemingstyd tot 1 week na die verskyning van die veluitslag die grootste. Die pasiënt voel soms voor die verskyning van die uitslag 'n bietjie siek, maar gewoonlik verskyn die kenmerkende uitslag van klein rooi kolletjies op die gesig en romp skielik. Op die tweede dag versprei die uitslag na die ledemate en die kolletjies op die gesig word minder sigbaar. Die uitslag verdwyn gewoonlik na 2 of 3 dae. In baie gevalle is die aanval so Iig dat die pasiënt nie eens agterkom dat hy ʼn uitslag het nie.

Geen behandeling is vir Duitse masels nodig of bekend nie. Vroue wat egter in die eerste 3 maande van swangerskap die siekte opdoen, het 'n groter kans (tot 50 %) om 'n baba met aangebore afwykings, veral van die oë, hart en die brein, in die lewe te bring. Dit is dus wenslik om meisies tussen die ouderdom van 10 en 12 jaar met verswakte, lewende virusse van Duitse masels te laat inent. Waterpokkies (varicella) word ook deur 'n virus veroorsaak en druppelbesmetting is ook vir die verspreiding hiervan verantwoordelik. Die ontkiemingstyd is 2 tot 3 weke. Iemand wat waterpokkies onder lede gehad het, sal lewenslank teen die siekte immuun wees, maar nie teen gordelroos (herpes zoster), wat deur dieselfde virus veroorsaak word nie.

Die eerste simptoom van waterpokkies is 'n uitslag van rooi kolletjies wat vinnig in knoppies en blasies verander. Die uitslag word hoofsaaklik op die romp gevind, maar ook op die kopvel, die slymvlies van die mond en aan die ledemate. Die siekte is aansteeklik van die dag voor die verskyning van die uitslag totdat al die blasies opgedroog het. Die droë rofies wat op die uitgedroogde blasies gevorm word is nie aansteeklik nie. As die pasiënt die jeukende blasies krap, kan lokale ontsteking ontstaan.

Komplikasies in die vorm van longontsteking en breinontsteking kan ontstaan, maar dit gebeur baie selde. Daar is geen spesifieke behandeling vir waterpokkies nie. Die gejeuk kan met salf en wasmiddels verlig word. Kinders wat waterpokkies onder lede het, se naels moet kort geknip word sodat hulle nie die blasies kan stukkend krap nie. Vyfde siekte (erythema infectiosum) is 'n aansteeklike siekte by kinders maar is nie ernstig nie en veroorsaak ook nie koors nie. Die ontkiemingstyd is 7 tot 14 dae. Die enigste simptoom van hierdie siekte is 'n veluitslag wat 'n kenmerkende voorkoms en verloop het. Die uitslag verskyn eerste op die wange van die pasiënt in die vorm van baie rooi en warm vlekke wat inmekaarvloei. Die streek om die mond is bleek.

Die uitslag verdwyn na 4 dae, maar 'n dag hierna verskyn 'n rooi, kollerige en knopperige uitslag aan die arms en bene wat later na die romp versprei. Die hand palms en voetsole word nie aangetas nie en na 'n week verdwyn al hierdie simptome. Geen behandeling is vir vyfde siekte nodig nie. Babamasels (roseola infantum) is 'n akute virussiekte wat kinders tussen die ouderdom van 6 maande tot 3 jaar aantas en gewoonlik met koors gepaard gaan. Die ontkiemingstyd is tussen 7 en 17 dae. ʼn Kenmerkende simptoom vir die siekte is 'n hoë koors, wat 1 tot 5 dae kan duur. Eers op die laaste dag van die siekte verskyn 'n huiduitslag van klein rooi kolletjies op die romp wat later na die nek, die bene en die arms versprei. Babamasels kan nie met geneesmiddels behandel word nie.

Die koors wat een van die siektesimptome is, kan egter met koorswerende middels behandel word. Pampoentjies (parotitis epidemica) is ook 'n akute aansteeklike siekte wat deur 'n virus veroorsaak word. Die infeksie kan verskeie liggaamsorgane aantas, maar dit is gewoonlik tot die speekselkliere beperk. Die pankreas en testikels word soms aangetas wanneer volwassenes die siekte opdoen en dit kan dan later na die brein en breinvliese versprei. Pampoentjies kom meer gereeld in die winter en lente as in die ander seisoene voor en is minder aansteeklik as masels en waterpokkies. Besmetting vind deur direkte kontak of deur middel van druppelbesmetting deur die neus of mond plaas.

Veral kinders tussen die ouderdom van 5 en 10 jaar is vir die siekte vatbaar. Die ontkiemingstyd van pampoentjies is tussen 12 en 24 dae. Enkele dae na die ontkiemingstyd begin een of albei speekselkliere van die pasiënt opswel. Die swelsel verdwyn geleidelik na sowat ʼn week. Die aansteeklikheidsperiode is van 6 dae voor die verskyning van die swelsel totdat dit verdwyn het. As die pasiënt se testikels aangetas word, is daar 'n geringe kans dat hy onvrugbaar kan word indien die behandeling verwaarloos word. As brein- of breinvliesontsteking weens pampoentjies ontstaan, sal dit net 'n ligte aanval wees. Die virusinfeksie waardeur pampoentjies veroorsaak word, kan nie behandel word nie.

Koors- en pynwerende middels kan egter gebruik word om die simptome te verlig. Van die kindersiektes wat deur bakterieë veroorsaak word, is slegs skarlakenkoors (scarlatina) vandag nog van enige belang. Die siekte word veroorsaak deur 'n betahemolitiese streptokokkus wat die neus- en keelholte aantas en keelseer veroorsaak. Skarlakenkoors kan ook veroorsaak word deur ʼn streptokokkusinfeksie van 'n brand of operasiewond. Na 'n ontkiemingstyd van 1 tot 7 dae begin die siekte met 'n koors. As gevolg van die keelontsteking is die mangels gewoonlik rooi en geswel, met wit kolletjies daarop. Sowat 12 tot 24 uur later verskyn die veluitslag. Die uitslag word veroorsaak deur toksiese stowwe wat deur die streptokokki gevorm word.

Die veluitslag word gewoonlik eerste in die velplooie en aan die binnekant van die dybene gesien. Die vel is rooierig, met puntvormige rooi kolletjies wat baie vinnig versprei. Die vel om die mond is normaal of het 'n blekerige kleur. Die tong is heeltemal rooi. Na 5 tot 7 dae verdwyn die uitslag en die vel begin afskilfer. Skarlakenkoors moet minstens 10 dae met penisillien behandel word om komplikasies soos middeloorontsteking, ontsteking van die limfkliere in die nek, akute rumatiekkoors en akute nierontsteking te voorkom. Kinkhoes (pertussis) is 'n ernstige siekte wat weens grootskeepse inentingsveldtogte van babas teen die siekte in die meeste Westerse

lande bykans uitgewis is. Die siekte word deur die bakterie Hemophilus pertussis veroorsaak. Besmetting vind deur druppels in die lug plaas en die ontkiemingstyd is 7 tot 10 dae. Die siekte begin met 'n neusontsteking, niesbuie, tranerige oë, ligte koors en 'n kuggie en is in hierdie vroeë stadium reeds aansteeklik. Binne 2 weke verskyn die kenmerkende hoes van kinkhoes, wat bestaan uit 'n herhaalde reeks hoese tydens uitaseming, wat gevolg word deur 'n diep inaseming met 'n kenmerkende fluitgeluid. Die hoes kan deur die in name van kos geprikkel word en kan met braking gepaard gaan.

Die pasiënt hoes dikwels 'n taai slymerige stof op. Hierdie siektetoestand duur tussen 2 en 6 weke. Normaalweg het die pasiënt geen koors nie, tensy longontsteking as komplikasie ontstaan. Die siekte is gevaarlik vir babas omdat dit dikwels tot ernstige hoesbuie en asemhalingstilstand ken lei. Behandeling met antibiotika is gewoonlik nie doeltreffend nie en die toediening van bykomende suurstof is dikwels nodig.

Verwysings wysig