Loch

Loch (ˈlɒx of ˈlɒk) is die Skots-Gaeliese en Ierse term vir 'n meer of 'n inham van die see. In Ierland is die woord verengels tot lough, alhoewel die uitspraak onveranderd gebly het. Die term word soms ook op waterliggame toegepas wat andersins ook fjord (in Skotland dikwels firth genoem), riviermonding, seestraat of baai genoem sou word. Na see-inhamme word in Skotse en Ierse Engels dikwels verwys as sea lochs of sea loughs.

'n Uitsig oor Loch Long, 'n see-inham

Ardcharnich aan Loch Broom

Loch is in taalkundige opsig verwant aan logh, 'n term uit Manx, en die verouderde Walliese term vir 'n meer, llwch.

Die grootste loch in terme van oppervlakte is Loch Lomond. Die diepste en grootste volgens volume water is Loch Ness.

Etimologiese en ortografiese agtergrond

Loch as term vir 'n waterliggaam is van Indo-Europese (vergelyk die Latynse lacus, waarvan onder meer die Franse lac en die Engelse lake afgelei is), en, in die nouer Keltiese konteks, van Goideliese afkoms. Dit maak dus deel uit van die Skots-Gaeliese, Ierse en Manx-woordeskat. As leenwoord is dit in Laagland-Skots, Ierse Engels en Standaardengels oorgeneem. Die meeste mere en baie see-inhamme in Wes- en Noord-Skotland word plaaslik lochs genoem.

Net soos in Skots-Gaelies en Iers word die [x]-klank (uitgespreek soos 'n Afrikaanse "g") in Laagland-Skots gespel as ch; die term is dus met sy Gaeliese spelling ontleen.

In Engels is die term onafhanklik daarvan afgelei van 'n aantal loughs in Northumbria en Cumbria. In vroeë taalvorme van Engels is die [x]-klank nog as gh gespel (vergelyk die Skotse bricht met Engels bright). Hierdie spelling is dus ook gebruik toe Engelse setlaars hulle in Ierland gevestig het. Toe Skotland en Engeland in 'n politieke unie verenig is, het die [x]-klank in Engels al lank nie meer voorgekom nie en is die ch-spelling in Skotse Engels oorgeneem.

Na baie van die loughs in Noord-Engeland is vroeër ook as meres verwys ('n dialektiese Noord-Engelse term vir lake wat ook in argaïese Standaardengelse taalgebruik voorkom en na 'n meer verwys wat in verhouding tot sy diepte opvallend wyd is; vergelyk Nederlands en Afrikaans meer), soos in die geval van Black Lough in Northumberland.

Alhoewel daar geen spesifieke definisie ten opsigte van die oppervlak bestaan nie, word na 'n kleiner loch dikwels as lochan (Skots-Gaelies) of lochán (Iers) verwys.