Marie von Ebner-Eschenbach

Marie von Ebner-Eschenbach (* 13 September 1830 te kasteel Zdislawitz naby Kremsier in Morawië, Oostenryk-Hongarye as Marie Dubský von Třebomyslice; † 12 Maart 1916 in Wene) was 'n Morawies-Oostenrykse skrywer wat as een van die vernaamste 19de eeuse verhaalskrywers in die Duitssprekende literatuur beskou word. Sy het veral bekendheid verwerf met haar romans en novelles, wat dikwels 'n sielkundige dimensie het, en haar insigvolle aforismes (as bundel in 1880 gepubliseer) waarvan die mees treffende ingang gevind het tot die algemene Duitse spreekwoordeskat.

Marie von Ebner-Eschenbach
Marie von Ebner-Eschenbach in 1900
Gebore
Marie Dubský von Třebomyslice

13 September 1830
Kasteel Zdislawitz, naby Kremsier, Morawië, Oostenryk-Hongarye (tans Tsjeggië)
Sterf12 Maart 1916 (op 85)
NasionaliteitVlag van Oostenryk-Hongarye Oostenryk-Hongarye
BeroepRomanskryfster
Bekend virDas Gemeindekind
Dorf- und Schlossgeschichten
TitelBarones
EggenootMoritz von Ebner-Eschenbach
Ouer(s)Baron Franz Dubsky
Gravin Maria Dubsky (née Freifrau von Vonckel)

In haar prosawerk lewer Von Ebner-Eschenbach 'n lewendige beskrywing van die Oostenryks-Hongaarse samelewing in die tyd van keiser Franz Joseph I. Die protagoniste van haar romans, waarin sy vanuit 'n sosiaal-psigologiese standpunt dikwels kritiek op maatskaplike toestande lewer, kom uit alle lae van die samelewing.[1]

As dogter van die Rooms-Katolieke majoor Franz Baron Dubsky is Marie von Ebner-Eschenbach in 'n ou Boheemse adellike familie gebore. Haar moeder Maria (née Freifrau (Barones) von Vockel)[2] wat oorlede is kort nadat sy geboorte aan haar geskenk het, was uit 'n Saksies-Protestantse familie afkomstig. Danksy Tsjeggiessprekende bediendes en Duits- en Franssprekende goewenantes het Marie, wat haar kinderjare en jeug in Zdislawitz en Wene deurgebring het, in 'n meertalige omgewing groot geword. Eugénie Bartenstein, haar eerste stiefmoeder, is oorlede toe Marie sewe jaar oud was. Drie jaar later het haar vader met grawin Xaverine Kolowrat-Krakowsky, 'n buitengewoon goed opgeleide adellike, in die huwelik getree.

Die gesin het elke jaar meerdere maande in Wene deurgebring waar Xaverine haar stiefdogter na opvoerings in die Burgtheater saamgeneem en haar belangstelling vir literatuur gewek het. Op die ouderdom van agttien het Marie met haar neef Moritz von Ebner-Eschenbach getrou wat vyftien jaar ouer was as sy en tot 1850 as professor aan die Weense Ingenieur-Akademie gedoseer het. Vervolgens het hy as veldmaarskalk-luitentant gedien en 'n lid van die Akademie van Wetenskappe geword. Uit die huwelik is geen kinders gebore nie so dat Marie haar vrye tyd aan haar skryfwerk kon wy. Moritz von Ebner-Eschenbach het die literêre ambisies van sy vrou bevorder.

Onder die titel Aus Franzensbad ('n verwysing na die bekende Boheemse hersteloord, tans Františkovy Lázně in die Tsjeggiese Republiek) het Marie von Ebner-Eschenbach in 1858 'n anonieme satiriese briefroman oor adellikes en selftevrede burgers gepubliseer. Twee jaar later het die toneelstuk Maria Stuart in Schottland gevolg, maar dié drama was, net soos haar ander toneelstukke, allesbehalwe 'n groot sukses.

Haar literêre deurbraak het eers in 1879 met die verhaal Lotti, die Uhrmacherin ("Lotti, die horlosiemaker") gekom wat in die maandelikse tydskrif Deutsche Rundschau afgedruk is (Marie von Ebner-Eschenbach het in dieselfde jaar 'n opleiding as horlosiemaker ontvang).

In 1900 was Marie von Ebner-Eschenbach die eerste vrou wat 'n eredoktorsgraad van die Universiteit van Wene ontvang het.[3]

Verwysings wysig

  1. "Wien Geschichte Wiki: Marie von Ebner-Eschenbach. Besoek op 26 Julie 2017". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 9 April 2016. Besoek op 26 Julie 2017.
  2. "Deutsches Historisches Museum - Lebendiges Museum Online: Marie von Ebner-Eschenbach 1830–1916. Besoek op 25 Julie 2017". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 11 September 2015. Besoek op 25 Julie 2017.
  3. Universität Wien - Medienportal: Marie von Ebner-Eschenbach – eine Biographie zum 100. Todestag. Besoek op 26 Julie 2017