Pous Pius V
Pius V was die 225ste pous van die Rooms-Katolieke Kerk van 1566 tot 1572. Hy word as heilige vereer in die Rooms-Katolieke Kerk. Hy is veral bekend vir sy rol in die konsilie van Trente, die Kontrareformasie en standaardisering van die liturgie.
| Pous Pius V | |
|---|---|
| |
| |
| Geboortenaam | Antonio Ghislieri |
| Pontifikaat begin | 7 Januarie 1566 |
| Pontifikaat eindig | 1 Mei 1572 |
| Voorganger | Pius IV |
| Opvolger | Gregorius XIII |
| Gebore | 17 Januarie 1504 Bosco, Hertogdom Milaan |
| Sterf | 1 Mei 1572 Rome, Italië |
| Ander pouse genaamd Pius | |
| Sint Pous Pius V | |
|---|---|
| Gebore | 17 Januarie 1504, Bosco, Hertogdom Milaan |
| Sterfte | 1 Mei 1572, Rome, Italië |
| Vereer in | Rooms-Katolieke Kerk |
| Saligverklaring | 1 Mei 1672, Rome deur Pous Clemens X |
| Heiligverklaring | 22 Mei 1712, Rome deur Pous Clemens XI |
| Feesdag | 30 April (Algemene Romeinse Kalender) 5 Mei (1713–1969 kalenders) |
| Attribute | Dominikaanse gewoonte, pouslike klere, pouslike tiara, kruis, boek |
| Beskermheilige | Valletta, Malta, Bosco Marengo, Italië; Pietrelcina, Italië; Roccaforte Mondovi; Bisdom van Alexandrië |
Biografie wysig
Pous Pius V[1] is gebore as Antonio Ghislieri op 17 Januarie 1504 in Bosco, Hertogdom Milaan. Hy was 'n seun van Paolo Ghislieri en Domenica Augeria. Op die ouderdom van veertien jaar sluit hy aan by die Dominikane en neem die kloosternaam Michele aan. Sy naam word ook as Giovanni Michele aangegee. Hy word tot priester gewy in Genua in 1528. Hy het probeer om die morele laksheid in die Dominikaanse kloosters aan te spreek en is op eie versoek aangestel as inkwisiteur in Como. Sy hervormingsywer het hom die wrok van die plaaslike bevolking op die hals gehaal en hy moes terugkeer na Rome in 1550. Pous Paulus IV stel hom op 4 September 1556 aan as biskop van Sutri en Nepi en maak hom 'n kardinaal op 15 Maart 1557. Onder Pous Pius IV word hy biskop van Mondovi en Piëmont op 17 Maart 1560, maar sy teenstanders het dit reggekry om sy gesag as inkwisiteur in te kort. Op 7 Januarie 1566 volg hy Pous Pius IV op en word gekroon op sy verjaarsdag 17 Januarie 1566 deur kardinaal Giulio Feltrio della Rovere. Hy regeer tot sy dood op 1 Mei 1572 en word opgevolg deur Pous Gregorius XIII. Die naam ‘Pius’ beteken 'die vrome'.
Pontifikaat wysig
Pous Pius V[2] was al gou na sy verkiesing in die moeilikheid oor die dieet van Augsburg van 26 Maart 1566. Kardinaal Giovanni Francesco Commendone het die situasie egter beredder. Die pous was deeglik bewus daarvan dat hy die moraliteit van die kerk moet herstel. Hy het die pouslike hof hervorm op die manier van leefwyse van die Dominikane. Hy het bepaal dat geestelikes in hulle gemeente moet woon, kroeë gereguleer en prostitute verdryf. Op 29 Maart 1567 puliseer hy "Admonet Nos" waarin die herinvestuur van gebiede wat tot die pouslike staat behoort, verbied word. Hy het die belangrikheid van seremonies beklemtoon en veral die liturgie van die Mis vasgelê. Die kanon moes gehandhaaf word en die besluite van die konsilie van Trente moes geïmplementeer word. In 1569 benoem die pous 'n kommissie om die teks van die Vulgaat (die Latynse Bybel) te hersien. Op 17 September 1569 publiseer hy die bul "Consueverunt Romani" wat die bid van die rosekrans (ook paternoster genoem) aanbeveel.
Liturgie wysig
In uitvoering van die besluite van die konsilie van Trente, het pous Pius die Heilige Mis gestandaardiseer en op 14 Julie 1570 'n missaal gepubliseer onder die titel "Quo Primum". Die missaal was verpligtend vir alle misse in die Latynse ritus, behalwe waar 'n missaal van voor 1370 gebruik is. Die tridentiene mis (soos dit later genoem word) bly geldig vir 400 jaar totdat Pous Johannes XXIII dit laat hersien het in 1962.
Hugenote wysig
Pous Pius V was terdeë bewus van die aanvalle op die kerk se gesag en wou die aanvalle so veel moontlik beperk. In Frankryk, waar sy invloed groot was het hy verskeie maatreëls teen die Hugenote getref. Hy het kardinaal Odet de Coligny afgeset en die koninklike edik wat protestantse dienste toegelaat het, gekanselleer. Hy het die Roomse kategismus afgedwing en geen kompromie met die adellike Hugenote geduld nie.
Karakter en beleid wysig
Sy bul "In Coena Domini" van 1568 is die rigtinggewende publikasie van sy beleid, maar sy verbod op winsbejag en die veroordeling van Michael Baius, die ketter van die Universiteit van Leuven en die hervorming van die brevier in Julie 1568 toon sy karakter. Hy veroordeel "dirum nefas" in Augustus 1568, verban die Jode uit die kerklike staat behalwe in Rome en Ancona, en bevestig die voorregte van die kruisvaarders en beskerm hulle teen die Inkwisisie in Oktober 1570. Hy bevestig in November 1570 die Onbevlekte Ontvangenis, onderdruk die Fratres Humiliati weens losbandigheid in Februarie 1571 en stig die kantoor vir die verering van Maria in Maart 1571. Hy herstel die daaglikse voordrag van die kanonieke ure in September 1571 en kondig 'n volle aflaat aan vir die aankoop van hulp teen die Turke in Maart 1572.
Elizabeth I wysig
Pous Pius V het Maria, koningin van Skotland, gesteun teen Elizabeth I van Engeland. Op 27 April 1570 publiseer die pous sy bul "Regnans in Excelsis" waarin hy Elizabeth tot ketter verklaar en haar onderdane van alle trou aan haar kwytskeld. In antwoord begin Elizabeth die katolieke vervolg.
Die Heilige Liga wysig
Pous Pius V het die vorming van die Heilige Liga teen die Turke bevorder. Die liga se vloot het die Slag van Lepanto op 7 Oktober 1571 gewen. By sy heiligverklaring is aangevoer dat die pous op wonderbaarlike wyse van die oorwinning geweet het net nadat die slag verby was, hoewel hy in Rome was. Drie nasionale sinodes is ook tydens sy pontifikaat gehou in Napels onder Kardinaal Alfonso Carafa (wat deur pous Pius in ere herstel is na 'n ondersoek), in Milaan onder kardinaal Carlo Borromeo en in Machim.
Pouslike drag wysig
Die wit pouslike drag word ook aan pous Pius V toegeskryf omdat hy na sy verkiesing nie sy wit Dominikaanse gewaad sou wou verander na die gebruiklike rooi nie. Die bewering word egter in twyfel getrek[3]
Die kollege van kardinale wysig
Pous Pius V het 21 nuwe kardinale aangestel in drie konsistories.
Die konsistorie van 6 Maart 1566 wysig
- Michele Bonelli, O.P., kardinaal-nepoot.
Die konsistorie van 24 Maart 1568 wysig
- Diego Espinosa Arévalo, biskop van Sigüenza, Spanje.
- Jérôme Souchier, O.Cist., ab van Clairvaux en van Cîteaux.
- Gianpaolo Della Chiesa, referendaris van die tribunaal van die apostoliese teken van geregtigheid.
- Antonio Carafa, apostoliese protonotarius.
Die konsistorie van 17 Mei 1570 wysig
- Marcantonio Maffei, aartsbiskop van Chieti.
- Gaspar Cervantes de Gaete, aartsbiskop van Tarragona, Spanje.
- Giulio Antonio Santorio, aartsbiskop van Santa Severina.
- Pierdonato Cesi, senior, priester van die Vatikaan.
- Carlo Grassi, biskop van Montefiascone.
- Charles d'Angennes de Rambouillet, biskop van Mans.
- Felice Peretti Montalto, O.F.M.Conv., biskop van Sant'Agata dei Goti, later Pous Sixtus V.
- Giovanni Aldobrandini, biskop van Imola.
- Girolamo Rusticucci, apostoliese protonotarius.
- Giulio Acquaviva d'Aragona, referendaris van die tribunaal van die apostoliese teken van geregtigheid.
- Gaspar de Zúñiga y Avellaneda, aartsbiskop van Seville, Spanje.
- Nicolas de Pellevé, aartsbiskop van Sens, Frankryk.
- Archangelo de' Bianchi, O.P., biskop van Teano.
- Paolo Burali d'Arezzo, Theat., biskop van Piacenza.
- Vincenzo Giustiniani, O.P., generaal van die Orde van Predikers.
- Gian Girolamo Albani, apostoliese protonotarius.
Bulle, Ensiklieke en Dekrete wysig
- 26 Februarie 1569 – Hebraeorum Gens – Verban die Jode uit die kerklike staat.
- 17 September 1569 – Consueverunt Romani – Oproep om te bid.
- 5 Maart 1570 – Regnans in Excelsis – Ekskommunikasie van Elizabeth I
- 14 Julie 1570 – Quo Primum – Tridentiene liturgie.
- 25 Julie 1571 – Exponi nobis nuper – Stigting van die Universiteit van Lima.
Verering wysig
Die generaal van die Dominikaanse Orde, Antonin Cloche, begin die heiligverklaringsproses van pous Pius V in 1696. Op 1 Mei 1672 word Pius salig verklaar deur Pous Clemens X en op 22 Mei 1712 heilig deur Pous Clemens XI. Sy feesdag was oorspronklik op 5 Mei, maar in 1969 word dit verskuif na 30 April.
Bibliografie wysig
- Duff, Eamon (2001). Saints and Sinners: A History of the Popes, Yale University Press. ISBN 0-300-09165-6.
- Maxwell-Stuart, P. G. (2002). Chronicle of the Popes: The Reign-by-Reign Record of the Papacy from St. Peter to the Present, Thames & Hudson. ISBN 0-500-01798-0.
Verwysings wysig
- ↑ Pius V, Saint. (2008). Encyclopædia Britannica. Deluxe Edition. Chicago: Encyclopædia Britannica.
- ↑ Lataste, J. (1911). Pope St. Pius V. In The Catholic Encyclopedia. New York: Robert Appleton Company. Besoek op 13 November 2009 by: http://www.newadvent.org/cathen/12130a.htm
- ↑ "argiefkopie". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 7 Desember 2011. Besoek op 14 November 2009.
Eksterne skakels wysig
| Wikimedia Commons bevat media in verband met Pius V. |
- CE Inskrywing in die Catholic Encyclopedia (Engels)
- CF Inskrywing in die Catholic Forum (Engels)
- BBKL Inskrywing (met Literatuurverwysings) in die Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon (Duits)
- PTA Inskrywing in "Popes through the Ages" deur J. Brusher S.J. (Engels)
- Bulle 'n Databasis van pouslike ensiklieke, dekrete en bulle (in Engels)
- VH Inskrywing in die Vatican History (in Duits).
- CA Inskrywing in die "Cardinals of the Holy Roman Church".
- Inskrywing in die Catholic Hierarchy (Engels)
Nota wysig
Saamgestel en vertaal uit die Nederlandse, Engelse, Duitse en Franse wikipedia en aangevul uit ander bronne soos aangedui.
Opvolging wysig
| Voorafgegaan deur Pius IV |
Pous (Pontifex Maximus) 1566 – 1572 |
Opgevolg deur Gregorius XIII |