NG gemeente Rossville

Rossville was van 1893 tot met die gemeente se inlywing by die NG gemeente Barkly-Oos die naam van die NG gemeente op die Oos-Kaapse dorpie Rhodes.

Die kerkie op die dorp Rhodes.

Die ligging van die Noordoos-Kaapse NG gemeentes.

Ds. David Ross, na wie die gemeente genoem is.

Ds. G.W.S. Hofmeyr was leraar hier van 1916 tot 1920 toe hy vertrek na Glen Lynden. Hy was die jongste seun van ds. Jan Hendrik Hofmeyr, wat meer as 40 jaar leraar van die NG gemeente Somerset-Oos was.

Ds. Johannes Rudolff Hugo, die eerste leraar van 1902 tot 1906.

Ds. H.A. de Wet, leraar van 1926 tot 1928.

Ds. Gert Hendrik Prinsloo Badenhorst, leraar van 1933 tot 1939.

Ds. Henry Charles Hopkins was net leraar van Rossville van 1945 tot 1946, toe hy medelaar van Alice met werkkring Fort Beaufort word.

Ds. M.B. Brink was die leraar hier van 1952 tot 1974.

Ds. Henry Fredrick Witthuhn, leraar van 1958 tot 1963.

Die dorp is aan die Bellrivier geleë, 54 km noordoos van Barkly-Oos. Die naam van die dorpie was (volgens sommige bronne) vroeër Rossville, maar is hernoem ter ere van Cecil John Rhodes (1853–1902), staatsman en politikus. Die plekkie is beroemd vir sy yskoue klimaat en sneeu in die winter.

Gemeente se ontstaan

Die gemeente is in 1893 van die NG gemeente Barkly-Oos afgestig met 'n ledetal van 400. Die naam van die dorpie was toe al Rhodes, maar 'n aantal van die lidmate het verlang dat ds. David Ross, destyds van Lady Grey en konsulent en kerkvader van die geweste, vernoem word. Op 'n vergadering om die saak te bespreek, is besluit om die dorpsnaam onveranderd te laat, maar die gemeente Rossville te noem.

Ná die vertrek van ds. Helgard Müller van die NG gemeente Barkly-Oos in 1894 is die gemeente getrou bedien deur ds. F.W.R. Gie, eweneens van die moedergemeente. Eers in Februarie 1902 kon die gemeente Rossville daarin slaag om sy eie leraar te bevestig in die persoon van prop. J.R. Hugo. Onder vele moeilikhede weens Krygswet kon hy eindelik hier aankom en is hy deur die konsulent bevestig. Hy neem egter ná vier jaar 'n beroep aan na Niekerkshoop, waar hy in Januarie 1907 bevestig is.

Die gemeente bly geruime tyd vakant en eers die dertiende beroep word aangeneem sodat ds. C.H. Murray in 1908 bevestig kon word. Hy het kort vantevore sy sendingwerk in Njassaland moes laat vaar weens sy eggenote se swak gesondheid. Hy arbei met seën en vrug in die gemeente. Sy alombeminde vrou is in 1913 oorlede. Aan die einde van 1915 neem ds. Murray die beroep van die Algemene Sendingkommissie na Mochudi in Betsjoeanaland aan en in Mei 1916 word ds. G.W.S. Hofmeyr as sy opvolger en Rossville se derde leraar bevestig. Hy was van 1909 die eerste leraar van die NG gemeente Port Elizabeth, maar moes in 1914 emeriteer weens swak gesondheid. Hy het blykbaar wonderbaarlik herstel, want hy arbei getrou in Rossville tot 1920, in Glen Lynden tot 1920, Greytown tot 1929 en toe nog op Middelburg, Transvaal, tot 1948 toe hy sy emeritaat finaal aanvaar; dus 'n volle 34 jaar nadat hy aanvanklik sy emeritaat aanvaar het.

Ds. H.A. de Wet

Ds. Hendrik Adrian de Wet (Lichtenburg, 25 Februarie 1890 – 5 Julie 1970) ontvang sy eerste onderrig by sy vader en daarna op Franschhoek waar hy die goue medalje ontvang vir die beste leerling. Hy ontvang sy teologiese opleiding aan die Kweekskool op Stellenbosch en daarna aan Princeton in die VSA waar hy die graad M.Th. verwerf. Hy word in 1921 gelegitimeer en bedien agtereenvolgens die gemeentes Pietermaritzburg-Wes (November 1921), Rossville (1926), Lusaka (1928), Christiana (1930), Philipstown (1941), Cedarville (1946), Alexandria (1947). Tydens sy bediening op Christiana ontvang hy sy tweede M.Th.-graad, maar nou aan die Universiteit van Stellenbosch. Hy tree tydens die Tweede Wêreldoorlog as veldprediker op. De Wet was ’n praktiese predikant wat lidmate bygestaan het in hul alledaagse probleme. Hy was goed in sport, veral tennis. Die De Wet-stamregister berig: “(Hy) Gebruik kruiemengsels om mans met prostaat en ander intieme probleme te help. Sy nageslag beskou die kruiemengsel as rede waarom geen egskeidings onder hulle voorkom nie.” Ds. De Wet was die stigter van die De Wet-Greeff-sendingfonds. Hy aanvaar sy emeritaat op 18 April 1953 weens swak gesondheid. Hy is in 1918 getroud met Elizabeth Johanna (Lizzie) Ochse. Twee kinders is uit die huwelik gebore.

Gemeentelike lewe

Die gemeente het bloeijare beleef toe die eenmanskool tot 'n skool met vyf onderwysers aangegroei het om net weer teen omstreeks 1952 tot 'n tweemanskool te daal. In 1942 is hier met 'n koshuis begin, maar in 1950 is dit ontbind weens 'n gebrek aan kinders. Dit is gedeeltelik veroorsaak deur baie boere wat reeds 'n plaas besit het, maar dan 'n tweede en selfs derde gekoop het en so tot die ontvolking van die omgewing gelei het. Die gemeente het swaar gebuk gegaan onder droogtes in 1912 en 1933, maar nie ondergegaan nie. In 1902 en 1931 was daar weer groot kapokstorms wat baie skade veroorsaak het. Skape wat onder die kapok toe was, is tot 'n maand later eers weer daaronder ontdek.

In 1952 berig Ons gemeentelike feesalbum die kerk se lidmaattal het tot onder 200 gedaal, maar "onder die seënende hand van die Here bly die gemeente egter selfstandig en welvarend". Dit is nie duidelik presies wanneer die gemeente ontbind het nie, maar dit moes iewers tussen die NG Kerk se Jaarboek van 1973 (toe daar sowat 100 lidmate was) en die 1979-uitgawe wees, want daarin word die gemeente nie meer vermeld nie.

Enkele leraars

• Johannes Rudolff Hugo, 1902–1906 (waarna Niekerkshoop tot sy dood in Oktober 1914)
• Charles Hugo Murray, 1908–1915
• Georg Wilhelm Stegmann Hofmeyr, 1916–1920
• Camille Frederic Leygonie, 1920–1923
• Jacob Philippus le Roux, 1924–1926
• Hendrik Adrian de Wet, 1926–1928
• Michael Nicolaas Janse van Rensburg, 1928–1931
• Gert Hendrik Prinsloo Badenhorst, 1933–1939
• Cornelis Johannes Perold, 1939–1944
• Henry Charles Hopkins, 1945–1946
• Salomon Theordorus Potgieter, 1947–1950 (toe hy sy emeritaat aanvaar)
• Benson Henry Visser, 1950–1958
• Marthinus Beyers Brink, 1952–1974
• Henry Frederick Witthuhn, 1958–1963
• Hendrik Jacobus Greeff, 1963–1966
• Marthinus Beyers Brink, 1967–1974

Sien ook

• Skotse predikante in die NG Kerk

Bronne

• Olivier, ds. P.L. (samesteller), Ons gemeentelike feesalbum. Kaapstad en Pretoria: N.G. Kerk-uitgewers, 1952.
• Raper, P.E., Dictionary of South African Place Names, Lowry Publishers, Johannesburg, 1987.