NG gemeente St. Stephen’s
Die NG gemeente St. Stephen's in Kaapstad het in 1857 die 72ste gemeente van die NG Kerk geword nadat ’n ou teater as ’n kerk ingerig is.[1] Die naam is gegee na aanleiding van die eerste martelaar, Stefanus, omdat Kapenaars wat nie daarvan gehou het dat vrygemaakte slawe in die kerk aandskool bywoon nie, dit omstreeks die middel van die 19de eeu op 'n keer met klippe bestook het.
Geskiedenis van die gebou wysig
Die kerk is in 1800 as ’n teater, die Afrikaansche Schouwburg (Engels: The African Theatre), gebou op wat nou bekend is as Riebeeckplein in die Kaapstadse middestad. Nadat die teater in 1838 gesluit is, is die gebou vir kerkdienste vir die pas bevryde slawe gebruik. Ontevrede slawe-eienaars, of slawe volgens sommige bronne,[2] het die gebou met klippe bestook en so het St. Stephen's sy naam gekry (Stefanus was die eerste martelaar wat gestenig is). Op 12 November 1857 het dit die eiendom van die NG Kerk geword en enkele veranderings is toe aangebring om dit in ’n kerk te omskep.
Die kerk is nou ’n nasionale gedenkwaardigheid.[3] In die vroeë 2000's is begin om die gebou te restoureer onder beheer van die St. Stephen’s Restourasietrust. Die oorspronklike verfkleure is weer aangewend deur onder meer 19de-eeuse skilderye van die gebou te bestudeer. Die verf is ook van die kerkbanke verwyder om die oorspronklike kleur van die geelhout, Amerikaanse greinhout en eikehout bloot te lê.[4]
Die herstelde gebou is in Januarie 2009 heringewy.[5]
Geskiedenis van die gemeente wysig
Toe die slawe in 1838 vrygestel word, was daar twee predikante in die Kaap wat besonder belanggestel het in die sieleheil van hierdie mense. Hulle was dr. G. Adamson van die Skotse gemeente St. Andrew en ds. G.W. Stegmann van die Evangeliese Lutherse Kerk aan Strandstraat.
Op 1 Desember 1838 het ds. Stegmann 'n diens vir die vrygemaakte slawe in die Skotse (Presbiteriaanse) kerk gehou. So is daar 'n begin gemaak met die gereëlde dienste vir die mense deur hom en dr. Adamson in die Skotse kerk. Omstreeks 1841 het 'n aantal van hulle die Skotse kerk verlaat en hulle onder die bearbeiding van dr. Adamson en ds. Stegmann in die ou skouburg op die Boereplein in 'n gemeente gevorm. Hierdie ou gebou is later aangekoop teen £3 464.
Met ywer het hierdie twee leraars die werk voortgesit. Sondae is die volgende dienste gehou: Om agtuur 'n eenvoudige uitleg van die Psalms; om drieuur 'n preek en in die aand 'n toespraak, met Sondagskool in die middel van die dag. Daar was ook 'n aandskool vir volwassenes (elkeen moes sy eie kerks bring) en daar is 'n tradisie dat daar Kapenaars was wat nie daarvan gehou het dat die gewese slawe onderwys ontvang nie en wat toe eendag die kerk met klippe bestook het. So is die kerk genoem na Stefanus, die eerste martelaar.
Van die buitedistrikte het van vrygemaakte slawe aansoeke gekom om leraars. Dr. Adamson en ds. Stegmann rig toe in 1847 'n vereniging op wat "De Apostolische Unie" genoem is en wat daartoe oorgegaan het om kandidate te orden en uit te stuur. Die volgende sendelinge is deur hulle georden: eerww. J.C. Knobel (Caledon), N.M. Smit (Clanwilliam), J.F. Stegmann (Pniel) en A.E. Keet (Malmesbury). Eerw. Stegmann het sowat 40 jaar op Pniel naby Stellenbosch gewerk.
Ds. Stegmann het voortgegaan met die bearbeiding van die St. Martins (Lutherse) kerk en van St. Stephes. In 1857 dien hy 'n memorie in by die Sinode van die Nederduitse Gereformeerde Kerk met die versoek om met gemeente en al by die NG Kerk ingelyf te word. Die versoek is toegestaan en op 15 November 1857 is die gemeente deur 'n Sinodale Kommissie ingelyf.
Gedurende die vakature ná ds. Stegmann se vertrek in 1858 of '59 na die NG gemeente Glen Lynden in die Oostelike Provinsie is die gemeente deur die konsulent, dr. Abraham Faure van die Groote Kerk, en eerw. F.L. Cachet bearbei. Ds. H.E. Faure van die NG gemeente Pietermaritzburg, 'n seun van die konsulent, is toe beroep. Hy het die beroep aangeneem, maar in April 1862 na Europa vertrek om vir die skuld op die kerkgebou te kollekteer. Ná 'n lang tyd van afwesigheid het ds. Faure 'n beroep na Nederland aangeneem en nie weer teruggekeer na sy vaderland nie.
Ná ds. Faure het ook die volgende leraars die gemeente bearbei: ds. William Robertson ('n seun van dr. William Robertson), ds. J.R. Albertyn, ds. M.C. Botha en ds. A.G.T. Schoevers. Onder ds. Botha se leiding het die gemeente baie uitgebrei, maar ná hom, byvoorbeeld onder ds. P.S. Latsky wat meer as 20 jaar in die gemeente gestaan het, het baie gemeentelede na die voorstede verhuis. Daar was egter nog altyd deurentyd 'n hele aantal wat getrou gebly het aan die ou gemeente wat al meer as 150 jaar lank die evangelie vanuit die middestad help versprei.
Enkele leraars wysig
- Georg Wilhelm Stegmann, 1857–1859
- Albertus Petrus Meiring, 1864 - 1866
- Jan Adam Büchner, 1875 – 1883 (waarna Tulbagh tot sy dood op 30 Maart 1908)
- Michiel Christiaan Botha, 1884 – 1908
- Alexander Gustaaf Timon Schoevers, 1909–1917 (emeriteer; oorlede op 16 Julie 1938)
- Coenraad Frederik Scheepers, 1918 tot 1920
- Peter Sterrenberg Latsky, 1930–1955 (waarna organiserende sendingsekretaris (Kaapland)
- Wim van Beek.
- Deon Louw, 1973 tot 1976.
- Herbert Jacobus Daniël Brand, 12 Februarie 1977–2001 (aanvaar sy emeritaat)
- Wilhelm Lectus Steenkamp, 2013 – ? (vastetermynpos)
- C.E. Karsten
Verwysings wysig
- ↑ The Encyclopaedia of South African Theatre, Film, Media and Performance URL besoek op 3 Maart 2013
- ↑ Cape Town History[dooie skakel] URL besoek op 3 Maart 2013
- ↑ Kerk is weer ’n teater, Die Burger, 4 Mei 1990[dooie skakel] URL besoek op 3 Maart 2013
- ↑ St. Stephen's word al geverf, Die Burger, 22 Augustus 2008[dooie skakel] URL besoek op 3 Maart 2013
- ↑ Uitreik en betrokke, Die Burger, 27 Januarie 2009 URL besoek op 3 Maart 2013
Bronne wysig
- Olivier, ds. P.L., Ons gemeentelike feesalbum, N.G. Kerk-uitgewers, Kaapstad en Pretoria, 1952.