Wikipedia

Nieregeringsorganisasie

organisasie onafhanklik van enige regering, gewoonlik geskep om behoeftiges te help
(Aangestuur vanaf NRO)

'n Nieregeringsorganisasie (NRO) is 'n organisasie wat nie deel van 'n regering of 'n konvensionele winsgewende besigheid is nie.

Valdis Dombrovskis (regs), toenmalige Eerste Minister van Letland, ontmoet 'n NRO-verteenwoordiger

NRO's word gewoonlik deur gewone landsburgers begin en kan deur regerings, stigtings, skole, besighede of mense in hulle privaat hoedanigheid befonds word. Sommige vermy formele befondsing heeltemal en word hoofsaaklik deur vrywilligers bestuur. NRO's is hoogs diverse groepe organisasies wat betrokke is by 'n wye verskeidenheid van aktiwiteite, en neem verskillende vorms in verskillende dele van die wêreld aan. Sommige kan liefdadigheidstatus hê, terwyl ander geregistreer kan word vir belastingvrystelling wat gebaseer is op die erkenning van die sosiale doelwitte. Ander kan as dekmantels vir politieke, godsdienstige of ander belange dien.

Die aantal NRO's in die Verenigde State is ongeveer 1,5 miljoen.[1] Rusland het 277 000 NRO's.[2] Indië het na beraming ongeveer 2 miljoen NRO's in 2009 gehad, net meer as een NRO per 600 Indiërs, en baie meer as die getal laerskole en primêre gesondheidsentrums in Indië.[3][4]

NRO's is moeilik om te definieer, en die term word nie altyd konsekwent gebruik nie. In sommige lande is die term NRO van toepassing op 'n organisasie wat in 'n ander land as 'n "Organisasie sonder winsoogmerk" bekend staan, en andersom. Daar is baie verskillende klassifikasies van NRO's wat gebruik word. Die algemeenste fokus is op "oriëntasie" en "werksaamheidsvlak". 'n NRO se oriëntasie verwys na die soort aktiwiteite wat dit dek. Hierdie aktiwiteite kan menseregte, die omgewing, die verbetering van gesondheid of ontwikkelingswerk insluit. 'n NRO se werksaamheidsvlak dui op die skaal waarop 'n organisasie werk, soos plaaslik, streeks, nasionaal of internasionaal.[5]

Die term "nieregeringssorganisasie" is in 1945 geskep toe die Verenigde Nasies (VN) gestig is.[6] Die VN, wat self 'n interregeringsorganisasie is, het dit moontlik gemaak vir sekere goedgekeurde, gespesialiseerde, internasionale nieregeringsagentskappe – d.w.s. nieregeringssorganisasies – om waarnemerstatus by hulle byeenkomste en sommige vergaderings te kry. Later is die term wyer gebruik. Vandag kan enige privaat organisasie, volgens die VN, wat onafhanklik van staatsbeheer is 'n NRO genoem word, mits dit niewinsgewend is en nie net 'n politieke opposisieparty is nie.

'n Eienskap wat hierdie onderskeie organisasies deel, is dat hulle niewinsgewende status beteken dat hulle nie deur korttermyn finansiële doelwitte belemmer word nie. Gevolglik kan hulle konsentreer op kwessies van byvoorbeeld klimaatsverandering, die voorkoming van malaria of 'n algehele verbod op landmyne. Opnames toon aan dat NRO's dikwels 'n groot mate van die publiek se vertroue ervaar, wat hulle 'n nuttige – maar nie altyd voldoende nie – verteenwoordiger vir die vraagstukke van die samelewing en belanghebbendes maak.[7]

Soorte wysig

Die soorte NRO's word deur oriëntasie en werksaamheidsvlakke verduidelik.

Oriëntasie wysig

  • Liefdadigheidsoriëntasie behels dikwels 'n afwaartse paternalistiese poging met min deelname deur die "begunstigdes". Dit behels NRO's met aktiwiteite wat gerig is om aan behoeftes van arm mense te voldoen.
  • Diensoriëntasie behels NRO's met aktiwiteite soos die voorsiening van gesondheids-, gesinsbeplannings- of opvoedingsdienste, waar die program ontwerp is deur die NRO en waar daar van mense verwag word om deel te neem aan die implementering en ontvangs daarvan.
  • Deelnemende oriëntasie word gekenmerk deur selfhelp projekte waar plaaslike mense veral betrokke is by die implementering van 'n projek deur byvoorbeeld kontant, gereedskap, grond, materiaal en arbeid by te dra. In die klassieke gemeenskapontwikkelingsprojek begin deelname by die bepaling van die behoefte gevolg deur beplanning en implementering.
  • Die doelwit van bemagtigingsoriëntasie is om arm mense te help om 'n beter begrip te hê van die sosiale, politieke en ekonomiese faktore wat hul lewens beïnvloed, en om die bewustheid te versterk dat hulle self hulle lewens kan beheer. Daar is maksimum betrokkenheid van die begunstigdes met NRO's wat as fasiliteerders optree.[8]

Werksaamheidsvlak wysig

  • Gemeenskapsgebaseerde organisasies (GGO's) ontstaan uit mense se eie inisiatiewe. Hulle kan verantwoordelik wees vir die bewussynsverruiming van die stedelike armes, help om hul reg van toegang tot noodsaaklike dienste te verstaan, en sodanige dienste te verskaf.
  • Stedelike organisasies sluit organisasies soos die kamers van koophandel en nywerheid, besigheidskoalisies, etniese of opvoedkundige groepe en verenigings van gemeenskapsorganisasies in.
  • Nasionale NRO's sluit nasionale organisasies soos die CJMV's/CVJD's, professionele verenigings en soortgelyke groepe in. Sommige het regerings- en stedelike takke en ondersteun die plaaslike NRO's.
  • Internasionale NRO's strek van sekulêre agentskappe soos die Ducere-stigting en red-die-kinders-organisasies, OXFAM, CARE, die Ford-stigting en die Rockefeller-stigting tot godsdienstig gemotiveerde groepe. Hulle kan verantwoordelik wees vir die befondsing van plaaslike NRO's, instellings en projekte en vir die implementering van projekte.[8]

Korporatiewe struktuur wysig

Personeel wysig

Sommige NRO's is hoogs professioneel en maak hoofsaaklik staat op besoldigde personeel. Ander is gebaseer op vrywillige arbeid en is minder formeel. Nie alle mense wat vir NRO's werk is vrywilligers nie.

Baie NRO's word geassosieer met die gebruik van internasionale personeel wat in ontwikkelende lande werk, maar daar is baie NRO's wat staatmaak op plaaslike werknemers of vrywilligers. Daar is ietwat van 'n geskil of uitgewekenes na ontwikkelende lande gestuur moet word. Hierdie soort personeel word dikwels in diens geneem om 'n skenker gerus te stel wat wil sien dat die ondersteunde projek deur iemand van 'n geïndustrialiseerde land bestuur word. Die kundigheid van hierdie werknemers of vrywilligers kan egter teen 'n aantal faktore opgeweeg word: die koste van buitelanders is kenmerkend hoër, hulle het geen basiese verbintenisse met die land waarheen hulle gestuur word nie, en plaaslike kundigheid is dikwels ondergewaardeer.[9]

Die NRO-sektor is 'n noodsaaklike werkgewer ten opsigte van getalle. Aan die einde van 1995, byvoorbeeld, het CONCERN Worldwide, 'n internasionale noordelike NRO wat armoede teenwerk, 174 uitgewekenes en net meer as 5 000 nasionale personeel in tien ontwikkelende lande in Afrika, Asië en Haïti in diens gehad.

Befondsing wysig

NRO's benodig begrotings om te kan funksioneer, ongeag hulle grootte. Groot NRO's kan jaarlikse begrotings van in die honderde miljoene of miljarde dollar hê. Die begroting van die Amerikaanse Vereniging vir Afgetrede Persone (AARP), byvoorbeeld, was meer as VS$540 miljoen in 1999.[10] Die befondsing van sulke groot begrotings plaas baie druk op die befondsingspogings van die meeste NRO's. Hoofbronne vir die befondsing van NRO's is ledegeld, die verkoop van goedere en dienste, subsidies van internasionale instellings of nasionale regerings en privaatskenkings. Verskeie EU-subsidies verskaf fondse vir NRO's.

Alhoewel die term "nieregeringsorganisasie" onafhanklikheid van regerings impliseer, is baie NRO's grootliks afhanklik van regerings vir hul befondsing.[11] 'n Kwart van die VS$162 miljoen inkomste in 1998 van die noodlenigingsorganisasie OXFAM is geskenk deur die Britse regering en die EU. Die Christelike noodlenigings- en ontwikkelingsorganisasie World Vision United States het goedere ter waarde van VS$55 miljoen in 1998 van die Amerikaanse regering ontvang.

Regeringsbefondsing van NRO's is 'n omstrede kwessie, omdat, volgens David Rieff wat in The New Republic skryf, "humanitêre ingryping gaan juis daaroor dat NRO's en die burgerlike samelewing albei 'n reg en 'n plig het om te reageer met dade van hulp en solidariteit vir mense in nood of wat onderwerp word aan onderdrukking of armoede deur die magte wat hulle beheer, wat ook al die betrokke regerings mag dink oor die saak."[12] Sommige NRO's soos Greenpeace aanvaar nie befondsing van regerings of internasionale organisasies nie.[13][14]

Algemene koste wysig

Algemene koste is die hoeveelheid geld wat bestee word op die bestuur van 'n NGO eerder as op projekte.[15] Dit sluit kantooruitgawes,[15] salarisse, en bank- en boekhoukoste in. Die persentasie totale begroting wat op algemene koste spandeer word, word dikwels gebruik om 'n NGO te beoordeel, met minder as 4% wat as goed beskou word.[15] Die wêreldvereniging van nieregeringssorganisasies verklaar dat meer as 86% op programme bestee moet word (en minder as 20% op algemene koste).[16] Die globale fonds vir die voorkoming van MIV, tuberkulose en malaria het spesifieke riglyne oor hoe hoog algemene koste kan wees om befondsing te kry wat gebaseer is op hoe die geld bestee moet word met algemene koste dikwels minder as 5-7%.[17] Die Wêreldbank laat 37% toe.[18] 'n Hoë persentasie algemene koste tot totale uitgawes kan dit moeiliker maak om fondse te genereer.[19] Hoë algemene koste kan ook kritiek uitlok soos dat sulke NRO's net bedryf word tot voordeel van die mense wat vir hulle werk.[20]

Alhoewel algemene koste 'n geldige bron van kommer kan wees, is dit teenproduktief om net daarop te fokus.[21] Navorsing wat gepubliseer is deur die "Urban Institute" en die sentrum vir sosiale innovasie by die Universiteit van Stanford het getoon hoe graderingsagentskappe aansporings vir niewinsgewende organisasies skep om algemene koste te verlaag en te verdoesel. Dit kan werklik die effektiwiteit van organisasies verminder deur hulle van infrastruktuur te ontneem wat nodig is om dienste effektief te lewer. 'n Betekenisvolle graderingstelsel sou benewens finansiële data, 'n kwalitatiewe evaluering van 'n organisasie se deursigtigheid en bestuur verskaf: (1) 'n doeltreffendheidsbepaling van die program; (2) 'n evaluering van terugvoermeganismes wat ontwerp is vir skenkers en begunstigdes; en (3) so 'n graderingstelsel sal ook toelaat dat gegradeerde organisasies kan reageer op 'n evaluering wat gedoen is deur 'n graderingsagentskap.[22] In die algemeen moet die populêre diskoers van niewinsgewende evaluering weg beweeg van die finansiële begrippe van organisatoriese doeltreffendheid na beter begrip van programmatiese uitwerking.

Monitering en beheer wysig

In 'n verslag in Maart 2000 oor die hervormingsprioriteite van die Verenigde Nasies, het die voormalige sekretaris-generaal van die VN, Kofi Annan, ten gunste van internasionale humanitêre ingryping geskryf, en aangevoer dat die internasionale gemeenskap 'n reg het om wêreldburgers teen etniese suiwering, rassemoord en misdaad teen die mensdom te beskerm.[23] Net na hierdie verslag het die Kanadese regering die projek verantwoordelikheid om te beskerm (R2P)[24] van stapel gestuur, waarin die kwessie van humanitêre ingryping in breë trekke beskryf word. Die R2P-leerstelling word wyd toegepas, en van die meer omstrede toepassings was die Kanadese regering se gebruik daarvan om sy ingryping in en steun van die staatsgreep in Haïti te regverdig.[25] Jare na R2P het die Wêreld Federale Beweging (WFM), 'n organisasie wat die skep van demokratiese globale strukture steun wat verantwoordelik is vir wêreldburgers en vra vir die verdeling van internasionale gesag tussen afsonderlike agentskappe, die projek verantwoordelikheid om te beskerm – inskakeling van die burgerlike samelewing (R2PCS) van stapel gestuur. Hierdie projek van die WFM in samewerking met die Kanadese regering beoog om te verseker dat NRO's aan die beginsels van die oorspronklike R2P-projek voldoen.

Die regerings van lande waar NRO's werk of geregistreer is mag verslagdoening of ander maniere van monitering en toesig vereis. Befondsers vereis gewoonlik verslagdoening en evaluering, en sodanige inligting is nie noodwendig algemeen beskikbaar nie. Daar kan ook verenigings en toesighoudende organisasies wees wat die doen en late van NRO's in bepaalde geografiese areas navors en publiseer.

In die laaste paar jaar het baie groot maatskappye hul departemente vir korporatiewe maatskaplike verantwoordelikheid uitgebrei in 'n poging om NRO-veldtogte teen sekere korporatiewe praktyke vooruit te loop. Logiesgesproke sal NRO's nie teen maatskappye werk nie indien maatskappye saam met NRO's werk. Groter samewerking tussen maatskappye en NRO's skep gepaardgaande risiko's van assumpsie vir die swakker vennoot, wat gewoonlik die niewinsgewende organisasie is.[26]

Geskiedenis wysig

Internasionale nieregeringssorganisasies het 'n geskiedenis wat so ver terug strek as die laat agtiende eeu.[27] Teen 1914 was daar ongeveer 1083 NRO's.[28] Internasionale NRO's het 'n belangrike rol gespeel in die beweging teen slawerny, die beweging vir vrouestemreg, en het 'n hoogtepunt bereik met die wêreld ontwapeningskonferensie.[29] Die term "nieregeringsorganisasie" is egter eers met die stigting van die Verenigde Nasies in 1945 meer gereeld gebruik, met bepalings in Artikel 71 van Hoofstuk 10 van die handves van die Verenigde Nasies[30] vir 'n raadgewende rol van organisasies wat nie regerings en ook nie lidstate is nie. Die definisie van "internasionale NGO" (INRO) het eerste in resolusie 288 (X) van die Verenigde Nasies se Ekonomiese en Maatskaplike Raad (ECOSOC) op 27 Februarie 1950 verskyn: Dit word omskryf as "enige internasionale organisasie wat nie deur 'n internasionale verdrag befonds word nie". Die noodsaaklike rol van NRO's en ander belangrike groepe in volhoubare ontwikkeling is erken in Hoofstuk 27[31] van Agenda 21, wat gelei het tot intense ooreenkomste vir 'n raadgewende verhouding tussen die Verenigde Nasies en nieregeringsorganisasies.[32] Daar is waargeneem dat die getal INRO's wat gestig of ontbind is die algemene toestand van die wêreld ewenaar, m.a.w. dit styg in tye van groei en daal in tye van krisisse.[33]

Vinnige ontwikkeling van die nieregeringsektor in westelike lande was 'n gevolg van die herstruktureringsproses van die welsynstaat. Verdere globalisering van dié proses het na die val van kommunisme plaasgevind en was 'n belangrike deel van die Washington-konsensus.[11]

Globalisering tydens die twintigste eeu het tot die belangrikheid van NRO's aanleiding gegee. Nasies kon nie self baie probleme oplos nie. Internasionale verdrae en internasionale organisasies soos die Wêreldhandelsorganisasie het hoofsaaklik op die belange van kapitalistiese ondernemings gekonsentreer. In 'n poging om hierdie neiging teen te werk, het NRO's ontwikkel deur op humanitêre kwessies, ontwikkelingshulp en volhoubare ontwikkeling te konsentreer. 'n Duidelike voorbeeld hiervan is die Wêreld Maatskaplike Forum wat 'n teëkonvensie van die Wêreld Ekonomiese forum is wat jaarliks in Januarie in Davos, Switserland gehou word. Die vyfde Wêreld Maatskaplike Forum wat in Januarie 2005 in Porto Alegre, Brasilië gehou is, is deur verteenwoordigers van meer as 1,000 NRO's bygewoon.[34] Met betrekking tot omgewingskwessies en volhoubare onwikkeling was die Aardeberaad in Rio in 1992 eerste om die mag van internasionale NRO's ten toon te stel toe ongeveer 2,400 verteenwoordigers van NRO's 'n hoofrol in beraadslagings gespeel het. Daar is aangevoer dat NRO's in sulke forums die plek neem van dié wat aan bewegings van die armes behoort. Wat ook al die geval, transnasionale netwerkvorming van NRO's is tans uitgebreid.[35]

Regstatus wysig

Die regstatus van NRO's is uiteenlopend en hang van die plaaslike variasies in elke land se wette en gebruike af. Daar is egter vier hoofgroepe NRO's wat wêreldwyd aangetref word:[36]

  • Ongeïnkorporeerde en vrywilligerverenigings
  • Trusts, liefdadigheidsorganisasies en stigtings
  • Maatskappye nie net vir winsbejag nie
  • Entiteite deur spesiale NRO- of niewinsgewende wette gevorm of geregistreer

Verwysings wysig

  1. ↑ "Fact Sheet: Non-Governmental Organizations (NGOs) in the United States «". Humanrights.gov. 12 Januarie 2012. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 14 Desember 2013. Besoek op 24 Desember 2013.
  2. ↑ "Hobbled NGOs wary of Medvedev". Chicago Tribune. 7 Mei 2008. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 4 Maart 2016. Besoek op 13 Junie 2016.
  3. ↑ "India: More NGOs, than schools and health centres". OneWorld.net (in Engels). 7 Julie 2010. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 1 Oktober 2012. Besoek op 7 Oktober 2011.
  4. ↑ "First official estimate: An NGO for every 400 people in India". The Indian Express. 7 Julie 2010.
  5. ↑ Vakil, Anna (Desember 1997). "Confronting the classification problem: Toward a taxonomy of NGOs". World Development. 25 (12): 2057–2070. doi:10.1016/S0305-750X(97)00098-3.
  6. ↑ Davies, Thomas (2014). NGOs: A New History of Transnational Civil Society. New York: Oxford University Press. p. 3. ISBN 978-0-19-938753-3.
  7. ↑ "The rise and role of NGOs in sustainable development" (in Engels). Iisd.org. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 9 Mei 2020. Besoek op 24 Desember 2013.
  8. ↑ 8,0 8,1 Lawry, Lynn (2009). Guide to Nongovernmental Organizations for the Military (PDF). pp. 29–30.
  9. ↑ "World Bank Criteria defining NGO". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 21 Junie 2007. Besoek op 13 Junie 2016.
  10. ↑ "Poll shows power of AIPAC drops slightly". Jewish News Weekly of Northern California. 19 Desember 1999. Besoek op 25 Junie 2007.
  11. ↑ 11,0 11,1 Pawel Zaleski Global Non-governmental Administrative System: Geosociology of the Third Sector, [in:] Gawin, Dariusz & Glinski, Piotr [ed.
  12. ↑ David Rieff (10 Junie 2010). "NG-Uh-O – The trouble with humanitarianism". The New Republic (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Oktober 2010. Besoek op 13 Junie 2016.
  13. ↑ Sarah Jane Gilbert (8 September 2008). "Harvard Business School, HBS Cases: The Value of Environmental Activists" (in Engels). Hbswk.hbs.edu. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 15 Oktober 2015. Besoek op 20 Desember 2011.
  14. ↑ "Greenpeace Annual Report 2008" (PDF). Greenpeace.org. 2008. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 30 Desember 2009. Besoek op 24 Desember 2013.
  15. ↑ 15,0 15,1 15,2 "Defining certain terms in a budget". Funds for NGOs. 18 September 2011. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 20 Desember 2013. Besoek op 24 Desember 2013.
  16. ↑ "Code of Ethics & Conduct for NGOs" (PDF). Besoek op 11 April 2012.
  17. ↑ "National NGOs Serving as PRs Excluded from the Global Fund's Policy on Percentage-Based Overhead Costs". 2012.
  18. ↑ Gibbs, Christopher; Fumo, Claudia; Kuby, Thomas (1999). Nongovernmental organizations in World Bank supported projects : a review (2nd uitg.). Washington, D.C.: World Bank. p. 21. ISBN 978-0-8213-4456-9.
  19. ↑ Crowther, edited by Güler Aras, David (2010). NGOs and social responsibility (1st uitg.). Bingley, UK: Emerald. p. 121. ISBN 978-0-85724-295-2. {{cite book}}: |first= has generic name (hulp)AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
  20. ↑ Kassahun, Samson (2004). Social capital for synergistic partnership : development of poor localities in urban Ethiopia (1. Aufl. uitg.). Göttingen: Cuvillier. p. 153. ISBN 978-3-86537-222-2.
  21. ↑ Schmitz, Hans Peter and George E. Mitchell 2010.
  22. ↑ Lowell, Stephanie, Brian Trelstad, and Bill Meehan. 2005.
  23. ↑ "Background Information on the Responsibility to Protect — Outreach Programme on the Rwanda Genocide and the United Nations" (in Engels). Un.org. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 8 Februarie 2019. Besoek op 24 Desember 2013.
  24. ↑ "International Coalition for the Responsibility to Protect (ICRtoP)" (in Engels). Responsibilitytoprotect.org. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 13 Mei 2020. Besoek op 24 Desember 2013.
  25. ↑ Engler, Fenton; Yves, Anthony (2005). Canada in Haiti: Waging War on the Poor Majority. Vancouver, Winnipeg: RED Publishing. p. 120. ISBN 978-1-55266-168-0. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 6 Oktober 2011. Besoek op 30 Oktober 2011.
  26. ↑ Dorothea Baur, Hans Peter Schmitz (2012). "Corporations and NGOs: When Accountability Leads to Co-optation". Journal of Business Ethics. 106 (1): 9–21. doi:10.1007/s10551-011-1057-9.
  27. ↑ Davies, Thomas (2014). NGOs: A New History of Transnational Civil Society. New York: Oxford University Press. p. 23. ISBN 978-0-19-938753-3.
  28. ↑ Oliver P. Richmond; Henry F. Carey, reds. (2005). Subcontracting Peace – The Challenges of NGO Peacebuilding. Ashgate. p. 21.
  29. ↑ Davies, Thomas Richard (2007). The Possibilities of Transnational Activism: the Campaign for Disarmament between the Two World Wars. ISBN 978-90-04-16258-7.
  30. ↑ "Charter of the United Nations: Chapter X". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Maart 2004. Besoek op 13 Junie 2016.{{cite web}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (link)
  31. ↑ United Nations Conference on Environment and Development. "Agenda 21 – Chapter 27: Strengthening the Role of Non-governmental Organizations: Partners for Sustainable Development, Earth Summit, 1992" (in Engels). Habitat.igc.org. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 6 Junie 2017. Besoek op 20 Desember 2011.
  32. ↑ "1996/31. Consultative relationship between the United Nations and non-governmental organizations" (in Engels). Un.org. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 24 Julie 2018. Besoek op 20 Desember 2011.
  33. ↑ Boli, J. and Thomas, G. M. (1997) World Culture in the World Polity: A century of International Non-Governmental Organization.
  34. ↑ Bartlett, Lauren (2005). "NGO Update". Human Rights Brief. 12 (3): 44–45.
  35. ↑ Stone, Diane (2004). "Transfer Agents and Global Networks in the 'Transnationalisation' of Policy". Journal of European Public Policy.austiniskewl. 11 (3): 545–66.
  36. ↑ Stillman, Grant B. (2007). Global Standard NGOs: The Essential Elements of Good Practice. Geneva: Lulu: Grant B. Stillman. pp. 13–14.

Eksterne skakels wysig

Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Nieregeringsorganisasie&oldid=2637192"