Renata Coetzee
Renata Marié Coetzee (31 Januarie 1930 – 27 Junie 2018) was ’n kenner van die tradisionele voedselkulture van Suid-Afrikaners van alle ras- en kultuurgroepe en skryf verskeie boeke waarin hierdie kultuurhistoriese erfenis gedokumenteer word
Lewe en werk wysig
Renata Marié Coetzee is op 31 Januarie 1930 op Reitzburg in die Oranje-Vrystaat gebore. Sy matrikuleer by die Hoërskool Gimnasium op Potchefstroom, waar sy ook die hoofmeisie was. Na skool studeer sy verder aan die Potchefstroomse Universiteit vir Christelike Hoër Onderwys waar sy ’n B.Sc.-graad in Dieetkunde en ’n Onderwysdiploma behaal en verwerf daarna aan die Universiteit Stellenbosch ’n M.Sc.-graad in voeding. Vir verdere studie gaan sy na die Verenigde State van Amerika en behaal ’n Diploma in massa-spyseniering aan die Cornell Universiteit en ’n Diploma in Volume Kombuisontwerp aan die Universiteit van Michigan. Sy beklee onder andere vir vyf jaar die posisie van Direkteur vir Voeding en Etniese Spyseniering by Anglo American Goud- en Uraanmyne, waar sy daagliks in beheer is van die voorbereiding van meer as 250 000 maaltye. Vir tien jaar lank is sy ook senior dieetkundige by die Universiteit Stellenbosch waar sy verantwoordelik was vir spyseniering in 21 koshuise, ses banketsale en twee studentekafeterias.
In 1983 word sy, as lid van die TEBA-droogteverligtingspan, genooi om alle swart state in Suider-Afrika te besoek om hulle te adviseer oor lae koste metodes om hulle voedingsbehoeftes aan te spreek. As konsultant vir nywerheidspyseniering bied sy programme aan oor tradisionele Suid-Afrikaanse disse vir die African Studies Group van die Smithsonian Instituut in Washington, D.C. en aan Suid-Afrikaanse ambassades in China, Oostenryk, Switserland, Swede, Noorweë, Finland, Nederland, die Verenigde State van Amerika, Malawi en Tanzanië. Meermale berei sy in hierdie lande ook tradisionele bankette voor. By die Kasteel in Kaapstad bied sy in die periode 1996 tot 1997 Reënboog-kookkunsspyskaarte aan, wat die diversiteit van die plaaslike kookkuns aan toeriste bekendstel. Sy is as gaslektor verbonde aan die Universiteit van Wisconsin in Amerika en die plaaslike universiteite te Stellenbosch, Pretoria en Potchefstroom en is ’n lid van die Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns. As navorser stel sy die lewenslange doel om die tradisionele voedselkulture van Suid-Afrikaners van alle ras- en kultuurgroepe te verstaan en aan ’n groter gehoor bekend te stel. Sy was getroud met Johan Marais, hy is reeds oorlede. Sy is oorlede op 27 Junie 2018.
Skryfwerk wysig
Sy begin as jong student in Amerika om die Khoi-Khoin en die oergeskiedenis van Suid-Afrika na te vors. Dit lei tot jare se navoring oor hierdie onderwerp, waarop sy later die boek Koekemakranka[1] (met subtitel Khoi-Khoin kultuurgoed en kom-kuier-kos) grond. In hierdie boek sit sy uiteen die DNS-navorsing oor argeologiese vondse by Langebaan en Blombos, wat aanduidings gee van die Khoi-Khoin se voorsate sowat 200 000 jaar gelede, die skaapherders wat 2 000 jaar gelede na die suide begin trek het en die kultuur van hierdie mense soos opgeteken deur die eerste Europese ontdekkingsreisigers wat die Kaap in die sewentiende eeu aandoen. Hierdie kultuur sluit in musiek, sang en danse, hulle blyplekke en kombuise, terwyl sy ook hulle kookkuns (met foto’s deur Volker Miros) in detail beskryf. In 2010 word Koekemakranka aangewys as die wenner van die Suid-Afrikaanse deel van die internasionale Gourmand-wêreldkookboektoekennings in twee afdelings, naamlik die beste kulinêre geskiedenisboek en die beste kookboek. Sy skryf verskeie ander kookboeke, insluitende Spys en drank en A feast from nature (subtitel Food culture of the first humans on planet earth). Sy publiseer ook die boek Cost-conscious creative catering for all cultural tastes: recipes for 50 – 1000 portions en skryf opvoedingsprogramme oor voedselvoorbereiding en voeding vir die plaaslike televisie.
Eerbewyse wysig
In 2002 word die Kanseliersmedalje van die Universiteit van Pretoria aan haar toegeken. In 2007 ken die Noordwes-Universiteit ’n eredoktorsgraad aan haar toe uit erkenning vir haar volgehoue en innoverende bydrae tot die veld van Afrika-voedingswetenskap en haar dekades lange navorsing oor die eetkulture van die inheemse mense van Suid-Afrika. Sy kry ook eretoekennings vir uitnemendheid in spyseniering van L’Institut Culinaire en ’n Cordon Bleu-toekenning van Silwood Kitchens vir haar navorsing. In 2016 ontvang sy 'n Besondere Erepenning van die Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns. Die Erepenning is aan dr. Coetzee toegeken vir haar lewenslange bydrae tot internasionale bewustheid, kennis en waardering vir die koskultuur-erfenis van die verskillende bevolkingsgroepe in Suid-Afrika.
Publikasies wysig
| Jaar | Publikasies |
|---|---|
| 1977 | The South African culinary tradition |
| Spys en drank | |
| 1982 | Funa – Food from Africa |
| 1994 | Cost-conscious creative catering for all cultural tastes: recipes for 50 – 1000 portions |
| 2010 | Koekemakranka (saam met Volker Miros) |
| 2015 | A feast from nature |
Bronnelys wysig
Tydskrifte en koerante wysig
- De Wee, Maygene: "Coetzee vereer vir boek oor Khoi se kookkultuur". Beeld. 29 Desember 2010.
Internet wysig
- Noordwes-Universiteit: http://www.puk.ac.za/opencms/export/PUK/html/beheer-bestuur/toekennings/Eredoktorsgraad-rmcoetzee_2.pdf
- Southafrica.net: http://www.southafrica.net/za/en/articles/entry/article-southafrica.net-renata-coetzee
- Stellenboschwriters.com: http://www.stellenboschwriters.com/coetzeer.html
- Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns: http://www.akademie.co.za/wp-content/uploads/2016/04/Akademiepryse-2016.pdf