Romantiese poësie
Romantiese digkuns is die digkuns van die Romantiese era, 'n kunstige, literêre, musikale en intellektuele beweging wat in die laat 18de eeu in Europa ontstaan het. Dit het 'n reaksie teen die heersende idees van die Verligting behels[1] en het van ongeveer 1800 tot 1850 geduur.[2][3]
Engelse Romantiese digkuns wysig
In Engeland was die digter William Wordsworth aktief betrokke by die vestiging van 'n nuwe soort poësie wat intuïsie bo die rede en die landelike bo die stedelike beklemtoon het. Poëtiese taalgebruik is dikwels vermy in 'n poging om omgangstaal te gebruik. Wordsworth self het in die voorwoord van sy en Samuel Taylor Coleridge se Lyrical Ballads (1798) goeie poësie soos volg omskryf: "Die spontane oorloop van kragtige gevoelens". Hy het sy stelling egter verhelder deur te skryf dat enige gedig van waarde steeds deur 'n persoon geskryf moet word wat oor "meer as gewone organiese gevoeligheid beskik, maar wat ook lank en diep gedink het." In sy On Poesy or Art beskryf Samuel Taylor Coleridge, nog 'n prominente Engelse Romantiese digter en kritikus, kuns as “die middelganger tussen, en versoener van die natuur en die mens".[4] Hierdie gesindheid weerspieël die hooftema van Engelse Romantiese poësie: die filtrering van natuurlike emosie deur die verstand om kuns te skep, gepaardgaande met 'n bewustheid van die tweeledigheid wat deur so 'n proses tot stand kom.
Kenmerke van Engelse Romantiese poësie wysig
Reaksie teen Neoklassisisme wysig
Waar neoklassieke poësie die poësie van die intellek en rede was, was Romantiese poësie 'n reaksie teen die vasgestelde standaarde, konvensies en tradisionele reëls van poësie.
Verbeelding wysig
Geloof in die belangrikheid van verbeelding is 'n kenmerkende eienskap van romantiese digters soos John Keats, Samuel Coleridge and P.B. Shelley. Anders as die neoklassieke digters wat geen aandag aan die verbeelding gegee het nie, het romantiese digters dit beklemtoon. Vir Wordsworth, William Blake sowel as Victor Hugo en Alessandro Manzoni, is die verbeelding verwant aan moraliteit, en hulle het geglo dat letterkunde, veral poësie, die wêreld kon verbeter. In sy gedig "Auguries of Innocence" het Blake die verbeelding soos volg omskryf:[verwysing benodig]
- To see a world in a grain of sand,
- And heaven in a wild flower,
- Hold infinity in the palm of your hand,
- And eternity in an hour.
Natuurpoësie wysig
Liefde vir die natuur is nog 'n belangrike kenmerk van romantiese poësie, 'n bron van inspirasie, tevredenheid en geluk. Hierdie poësie behels 'n verhouding met die natuur en plekke, en 'n geloof in panteïsme. Wordsworth beskou die natuur as 'n lewende wese, onderwyser, god en alles. Hierdie gevoelens is in sy epiese gedig The Prelude verwoord. In sy gedig "The Tables Turn" skryf hy:
- One impulse from the vernal wood
- Can teach you more of man,
- Of moral evil and good,
- Than all sages can.
Shelley was nog 'n natuurdigter wat geglo het dat die natuur 'n lewende organisme is en dat daar 'n eenheid tussen die natuur en die mens bestaan. Wordsworth benader die natuur filosofies terwyl Shelley die intellek beklemtoon. John Keats is nog 'n natuurliefhebber, maar verskil van ander romantiese digters in die sin dat hy 'n realistiese perspektief op die natuur het. Hy glo nie dat die natuur die bron van vreugde en genot is nie, maar dat 'n persoon se reaksie daarop van sy gemoedstoestand en stemming afhang.
Melankolie wysig
Die melankolie beklee 'n prominente plek in romantiese poësie aangesien dit 'n groot bron van inspirasie vir die Romantiese digters. In '"Ode to a Nightingale", skryf Keats:
- ..........for many a time
- I have been half in love with easeful Death,
- Call’d him soft names in many a mused rhyme,
- To take into the air my quiet breath;
- Now more than ever seems it rich to die,
- To cease upon the midnight with no pain.
Middeleeue wysig
Die Middeleeuse gees is nog 'n belangrike eienskap van romantiese poësie, veral in die werke van John Keats en Coleridge.[verwysing benodig] Hulle was aangetrokke tot eksotiese, afgeleë en obskure plekke, en het groter aanklank by die Middeleeue as by hulle eie era gevind. Romantiese poësie is ook ryk aan nostalgie.
Hellenisme wysig
Die wêreld van klassieke Griekeland was belangrik vir die Romantici. John Keats se poësie is gevul met verwysings na die Griekse kuns, letterkunde en kultuur. Sy "Ode on a Grecian Urn" is 'n voorbeeld hiervan.
Supernaturalisme wysig
Die meeste van die romantiese digters het bonatuurlike elemente in hulle poësie gebruik. Hulle het supernaturalisme nie slegs vir die ontlokking van afgryse en ontsag gebruik nie, maar veral vir die leser se genot. In hierdie opsig was Samuel Coleridge die toonaangewende romantiese digter. Sy gedig "Kubla Khan" is die produk van sy verbeelding en is vol bonatuurlike elemente.
Subjektiwiteit wysig
Romantiese poësie is die poësie van sentimentaliteit, emosie en verbeelding.[verwysing benodig]
Duitsland wysig
Gedurende die laat 18de en vroeë 19de eeu was die Duitse Romantiek die dominante intellektuele beweging in die filosofie, die kunste, en die kultuur van Duitssprekende lande. In teenstelling met die erns van Engelese Romantiek, het die Duitse weergawe van Romantiek groot waarde aan geestigheid, humor en skoonheid geheg.
Sturm und Drang, letterlik "Storm en Drang", is 'n proto-Romantiese beweging in die Duitse letterkunde en musiek wat van die laat 1760's tot die vroeë 1780's voortgeduur het. Dit is gekenmerk deur die vrye uitdrukking aan individuele subjektiwiteit en uiterstes van emosie.
Die filosoof Johann Georg Hamann word as die ideoloog van Sturm und Drang beskou, met Jakob Michael Reinhold Lenz, H. L. Wagner en Friedrich Maximilian Klinger ook vooraanstaande figure. Johann Wolfgang von Goethe was ook 'n vername voorstander van die beweging, maar hy en Friedrich Schiller het later hulle verbintenis daarmee verbreek om Weimar Klassisisme te inisieer.
Jena Romantiek wysig
Jena Romantiek was die eerste fase van die Romantiek in Duitse letterkunde en is deur die werk van 'n groep digters verteenwoordig wat van ongeveer 1798 tot 1804 in Jena gekonsentreer was.
Heidelberg Romantiek wysig
Heidelberg was die hart van die Romantiese epog in Duitsland. Daar was 'n bekende kring digters, die Heidelberg-romantici, soos Joseph von Eichendorff, Johann Joseph von Görres, Ludwig Achim von Arnim en Clemens Brentano. 'n Oorblyfsel van die Romantiek is die Philosophenweg, 'n skilderagtige wandelpad op die nabygeleë Heiligenberg met 'n uitsig oor Heidelberg.
Duitse Romantiek het die Middeleeuse gees nagestreef, asook kuns- en verhaalelemente wat klaarblyklik uit die Middeleeue gekom het. Dit het volkskuns, die natuur en 'n kennisleer wat op die natuur gebaseer is, beklemtoon, insluitend menslike aktiwiteit wat in die gestalte van taal en gebruik deur die natuur gevorm word.
Frankryk wysig
Die Franse letterkunde uit die eerste helfte van die eeu is deur die Romantiek oorheers en is met outeurs soos Victor Hugo, Alexandre Dumas, père, François-René de Chateaubriand, Alphonse de Lamartine, Gérard de Nerval, Charles Nodier, Alfred de Musset, Théophile Gautier en Alfred de Vigny geassosieer. Hulle invloed is in die teater, poësie en prosa gesien. Die invloed van die romantiese beweging sou in die tweede helfte van die eeu in diverse literêre ontwikkelings soos "realisme", "simbolisme" en die sogenaamde fin de siècle "dekadente" beweging sigbaar was.
Pole wysig
Die Poolse Romantiek was 'n literêre, kunstige en intellektuele tydperk in die evolusie van die Poolse kuntuur wat rondom 1820 begin het en met die publikasie van Adam Mickiewicz se eerste gedigte in 1822 saamgeval het. Die beweging het in 1864 met die onderdrukking van die Pools-Litause Opstand van Januarie 1863 teen die Russiese Ryk tot 'n einde gekom. Laasgenoemde gebeurtenis het 'n nuwe era in die Poolse kultuur, naamlik Positivisme, ingelui.[5]
Rusland wysig
Die 19de eeu is tradisioneel as die "Goue Era" van Russiese letterkunde beskou. Die Romantiek het tot 'n opbloei van veral digterlike talent gelei: die name van Vasily Zhukovsky en later dié van sy protégé Alexander Pushkin kom na vore. Die kristallisering van die literêre Russiese taal sowel as die bekendstelling van 'n nuwe vlak van kunstigheid is aan Pushkin toegeskryf. Sy bekendste werk is 'n versverhaal, Eugene Onegin. 'n Hele nuwe geslag digters insluitend Mikhail Lermontov, Yevgeny Baratynsky, Konstantin Batyushkov, Nikolay Nekrasov, Aleksey Konstantinovich Tolstoy, Fyodor Tyutchev en Afanasy Fet het in Pushkin se voetspore gevolg.
Pushkin word deur baie kringe as die sentrale verteenwoordiger van die Romantiek in Russiese letterkunde beskou; kritici het egter tradisioneel redeneer dat sy werke 'n pad van Neoklassisisme deur die Romantiek na Realisme verteenwoordig.
Invloed van Britse Romantiese poësie wysig
Die Skotse digter Robert Burns het 'n "volksdigter" in Rusland geword. Gedurende die Imperiale tyd was die Russiese aristokrate só uit voeling met die gewone landsburgers dat Burns, wie se werke in Russies vertaal is, 'n simbool vir die gewone burgers geword het. In Sowjet-Rusland is Burns as die argetipiese volksdigter voorgehou – deels omdat die Sowjetregime hulle eie digters uitgemoor en stilgemaak het. Burns se poësie word saam met dié van hulle eie nasionale digters in Russiese skole behandel.
Lord Byron het ook 'n groot invloed op amper al die Russiese digters van die Goue Era uitgeoefen, insluitend Pushkin, Vyazemsky, Zhukovsky, Batyushkov, Baratynsky, Delvig en veral Lermontov.[6]
Verenigde State wysig
Transendentalisme was 'n filosofiese beweging wat in die laat 1820's en 1830's in die ooste van die Verenigde State ontwikkel het. Dit was in die Engelse en Duitse Romantiek gewortel en is ook deur Indiese gelowe, veral die Upanishads, beïnvloed.
Die beweging was 'n reaksie op of protes teen die algemene staat van intellektualisme en spiritualiteit.[7] Die leerstellings van die Unitariese kerk was van besondere belang.
Die digter Walt Whitman (1819–1892), wie se groot werk Leaves of Grass vir die eerste keer in 1855 gepubliseer is, is deur Ralph Waldo Emerson en transendentalisme, self 'n tak van die Romantiek, beïnvloed.[8] Whitman se poësie besing die natuur en die rol wat die individu daarin speel. Nes Emerson, het Whitman egter nie die rol van die verstand of die gees misken nie.
Edgar Allan Poe (1809–1849) is veral bekend vir sy poësie en kortverhale, en word algemeen as 'n sentrale figuur van die Romantiek in die Verenigde State en die Amerikaanse letterkunde oor die algemeen beskou. Poe het egter 'n sterk afkeer van transendentalisme gehad.[9]
Nog 'n Amerikaanse Romantiese digter, Henry Wadsworth Longfellow (1807–1882), was die gewildste digter van sy tyd.[10] Na bewering is daar op een dag 10 000 weergawes van The Courtship of Miles Standish in Londen verkoop.[11] Na sy dood het Longfellow se gewildheid egter vinnig afgeneem. Die literêre kenner Kermit Vanderbilt het opgemerk: "Daar is al hoe minder kenners wat bereid is om die spot te trotseer deur die kuns van Longfello se populêre gerymel te probeer regverdig."[12]
Swede wysig
In die Sweedse letterkunde het die Romantiese tydperk van 1809 tot 1830 geduur.[13] Gedurende hierdie relatief kort periode was daar soveel groot Sweedse digters dat dit die Goue Era genoem is.[14]
Spanje wysig
Duitsland en Engeland het 'n groot invloed op die Romantiese Spaanse poësie gehad. Gedurende die laat 18de tot die laat 19de eeu het die Romantiek in die vorm van filosofie en kuns deur Westerse samelewings versprei. Die idee van die kreatiewe verbeelding is bo dié van rede beklemtoon, en klein natuurelemente soos insekte en spoelklippies, is as goddelik beskou. In plaas daarvan om van allegorie gebruik te maak, was hierdie digters geneig om mites en simbole te gebruik.[2] Vername Romantiese digters sluit in Gustavo Adolfo Bécquer, Manuel José Quintana, José Zorrilla, Rosalía de Castro (in Galicies en Spaans) en José de Espronceda.
Sien ook wysig
Verwysings wysig
- ↑ Introduction to Romanticism.
- ↑ 2,0 2,1 Romanticism.
- ↑ Romanticism : Introduction – Britannica Online Encyclopedia.
- ↑ Coleridge, Samuel Taylor.
- ↑ Czesław Miłosz, "Romanticism", The History of Polish Literature, IV, pp. 195–280.
- ↑ Розанов. Байронизм // Словарь литературных терминов. Т. 1. — 1925 (текст).
- ↑ Finseth, Ian. "American Transcendentalism". Excerpted from "Liquid Fire Within Me": Language, Self and Society in Transcendentalism and Early Evangelicalism, 1820–1860, - M.A. Thesis, 1995. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 16 April 2013. Besoek op 18 April 2013.
- ↑ Gura, Philip F. American Transcendentalism: A History.
- ↑ Koster, Donald N. (2002), "Influences of Transcendentalism on American Life and Literature".
- ↑ Bayless, 40
- ↑ Brooks, 523.
- ↑ Gioia, 68
- ↑ These years are given by Tigerstedt, E.N., Svensk litteraturhistoria (Tryckindustri AB, Solna, 1971.
- ↑ Algulin, Ingemar, A History of Swedish Literature, published by the Swedish Institute, 1989.