Korund

(Aangestuur vanaf Saffier)
Korund
 
Korund (robyn) 
Formule Al2O3 
Onsuiwerhede Cr,Fe,V,Ti 
Nickel-Strunz (10) 4.CB.05  
Kleur kleurloos, rooi (robyn), blou (saffier) [1] 
Streep wit 
Hardheid 9 (Mohs) 
Digtheid 3,98 – 4,1 g/cm3 
Optiese eienskappe 
Dubbelbreking eenassig (-) 
RI-waardes nω = 1.767 – 1.772 nε = 1.759 – 1.763 
 
Korund (saffier) 
Kristallografie 
Kristalsisteem Romboëdries 
Ruimtegroep R3
Strukturbericht-kode D5₁ 
Eenheidsel a = 4.75 Å, c = 12.982 Å (heks.)
a = 5.120 Å α= 55,280 o (rombo.) 
 
Die helfte van die eenheidsel; net die volgorde β₁ - C - β₂ - A - β₃ - C - β₁ word getoon.
* Lys van minerale
Portaal Geologie

Korund is 'n mineraal met formule Al2O3 wat baie hard is en in sy rooi vorm as robyn en in sy blou vorm as saffier bekend is. Dit is gewilde edelstene.

Korund is α-Al2O3, wat die termodinamies stabielste allotroop van aluminiumoksied is. Omdat dit ná diamant een van die hardste stowwe is, word dit ook dikwels sinteties vervaardig. Sintetiese korundpoeier is kleurloos of wit en word dikwels as skuurmiddel gebruik, soos op skuurpapier. [2] Dit het 'n hoë smeltpunt (2050 °C) en 'n goeie bestendigheid teen sure en basisse selfs by hoër temperature.[3]

Struktuur wysig

 
Digpakking van suurstof en tweederdes van die oktaëderholtes beset deur aluminium.
 
Die eerste drie O – Al lae van die struktuur

Korund is die argetipe van die D5₁-tipe struktuur van die strukturbericht-klassifikasie.

Dit bestaan uit 'n heksagonale digpakking van suurstofione met aluminiumione in die oktaëderholtes daartussen. Net tweederdes van die holtes is gevul, omdat die stoichiometriese verhouding 2:3 is. In die aluminiumlae is die ione sover moontlik van mekaar verwyder, omdat hulle 'n hoë lading besit. Die volgorde in die c-rigting van die heksagonale weergawe van die romboëdriese sel kan geskryf word as … - A - β₁ - C - β₂ - A - β₃ - C - β₁ - A - β₂ - C - β₃ - …, waarin A en C die suurstofdigpakking aandui en β₁, β₂ en β₃ die B-posisies van die aluminiumposisies. Die onderskrif gee die drie moontlike posisies van die nie-gevulde oktaederholtes aan.[4] Dit maak die periodisiteit in hierdie rigting driemaal so lank as byvoorbeeld dié in die wurtzietstruktuur.

Kleur wysig

Suiwer korund is kleurloos, maar klein hoeveelhede onsuiwerhede wat in korund se kristalrooster ingebou is, veroorsaak dat die kristal fotone in die sigbare gebied van die eletromagnetiese spektrum kan absorbeer en dit verleen 'n kleur aan die kristal. Indien hierdie kleur rooi is word die kristal robyn genoem en ander kleure soos geel, groen of blou heet saffier.

Die saffiere met 'n koringblomblou kleur wat in Sri Lanka gevind word is veral baie gewild. In hierdie geval bestaan die onsuiwerhede uit yster (Fe2+) en titaan (Ti4+)-ione wat die Al3+ vervang. Dikwels word naas 'n ysteratoom in 'n buuroktaëder 'n titaanatoom aangetref, omdat hulle saam dieselfde lading as twee aluminiumione besit (6+) waardeur die elektrostatiese neutraliteit behoue bly. Dit is egter moontlik om 'n oordrag van een elektron te veroorsaak deur die absorpsie van 'n foton in die geel gebied van die spektrum:

 

Hierdie ladingsoordrag verleen aan die saffier sy pragtige blou kleur.[5]

Die rooi kleur van robyne word deur die teenwoordigheid van Cr3+-ione veroorsaak.[6]

Sintetiese kristalle wysig

Sintetiese saffierkristalle kan met die Kyropoulos-metode gekweek word en kan 'n deursnee van meer as 35 cm en 'n massa van meer as 80 kg bereik.[7]

Verwysings wysig

  1. "mindat 859" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 14 Mei 2020.
  2. "ThoughtCo Abrasives" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 14 Oktober 2019.
  3. Handbook of Crystal Growth: Bulk Crystal Growth Peter Rudolph, Elsevier, 2014, ISBN 0-444-63306-5, ISBN 978-0-444-63306-4, bls. 428
  4. Dislocation splitting and the plastic glide process in crystals B. Escaig Dissociation and mechanical properties.
  5. "webexhibits" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 10 Mei 2020.
  6. "webexhibits" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 9 Mei 2020.
  7. "Alineason" (in Duits). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 16 Februarie 2018. Besoek op 30 April 2017.