Selfkonsep
'n Mens se selfkonsep is 'n versameling van oortuigings oor jouself. Jou selfkonsep is die antwoord op die vraag "Wie is ek?".
Selfkonsep verskil van selfbewustheid. Laasgenoemde verwys na die mate waartoe selfkennis op 'n gegewe tydstip op 'n mens se houdings en gesindhede van toepassing is. Selfkonsep verskil ook van selfbeeld of eiewaarde: selfkonsep is 'n kognitiewe of beskrywende komponent van die eie ek (bv. "ek kan vinnig hardloop"), terwyl selfbeeld evaluerend en uitgesproke is (bv. "ek voel goed oor die feit dat ek vinnig kan hardloop").
Selfkonsep bestaan uit 'n mens se self-skemas en vorm saam met selfbeeld, selfkennis en die sosiale self die mens in sy geheel. Dit sluit die self van die verlede, hede en toekoms in, waar die toekomstige self (of moontlike self) individue se idees van wat hulle kan bereik, wat hulle wil bereik, of wat hulle bang is om te bereik, verteenwoordig. Die moontlike self kan bepaalde gedrag aanspoor.
Die persepsie wat mense van hul verlede of toekomstige self het, hou verband met hul persepsie van hul huidige self. Die temporale selfevalueringsteorie betoog dat mense tot 'n positiewe selfevaluering geneig is deur hulself van hul negatiewe self te distansieër en meer aandag op hul positiewe kant te fokus. Mense is ook geneig om die verlede self minder positief te ervaar (bv. "ek is beter as wat ek was") en die toekomstige self meer positief (bv. "ek sal beter wees as wat ek nou is").
Geskiedenis wysig
Sielkundiges Carl Rogers en Abraham Maslow het 'n groot bydrae daartoe gelewer om die idee van selfkonsep in die Weste te populariseer. Volgens Rogers streef almal daarna om 'n "ideale self" te bereik. Rogers het ook gesê dat sielkundig gesonde mense aktief wegbeweeg van rolle wat deur ander se verwagtinge geskep is en eerder goedkeuring binne hul eie menswees soek. Aan die ander kant het neurotiese mense "selfkonsepte wat nie by hul ervarings pas nie. Hulle is bang om hul eie ervarings as goed en reg te aanvaar, so hulle verdraai dit om hulself te beskerm, of om ander se goedkeuring weg te dra."
Die selfkategoriseringsteorie wat deur John Turner ontwikkel is, verklaar dat die selfkonsep uit minstens twee "vlakke" bestaan: 'n persoonlike identiteit en 'n sosiale identiteit. Met ander woorde, 'n mens se selfevaluering berus op selfpersepsies en ander se persepsies. Selfkonsep kan maklik tussen die persoonlike en sosiale identiteit omwissel. Kinders en adolessente begin in die kleuterskool reeds om sosiale identiteit by hul selfkonsep te integreer deur hul posisie in hul portuurgroep te evalueer. Teen die ouderdom van 5, beïnvloed aanvaarding van 'n portuurgroep kinders se selfkonsep reeds dramaties en beïnvloed so hul gedrag en akademiese sukses.
Model wysig
Die selfkonsep is 'n interne model wat 'n mense se self-skemas deur middel selfassessering definieër.[1] Eienskappe soos persoonlikheid, vaardighede, beroep en stokperdjies, fisiese kenmerke ens. word geëvalueer en op self-skemas - dit is idees oor jouself in 'n spesifieke dimensie - toepas. 'n Versameling van self-skemas vorm 'n mens se algehele selfkonsep. Byvoorbeeld, die verklaring "ek is lui" is 'n selfevaluering wat tot selfkonsep bydra. Verklarings soos "ek is moeg" vorm egter nie deel van iemand se selfkonsep nie, aangesien moegheid tydelik is en daarom nie deel van 'n self-skema vorm nie. 'n Mens se selfkonsep kan oor tyd heen met herevaluering verander, en in ekstreme gevalle kan dit tot identiteitskrisisse lei.
Ontwikkeling wysig
Navorsers debatteer oor wanneer 'n selfkonsep begin ontwikkel. Sommiges voer aan dat geslagstereotipes en verwagtinge wat ouers aan kinders stel, kinders se verstaan van hulself teen om en by die ouderdom van 3 vorm. Kinders het egter in hierdie ontwikkelingsfase 'n baie breë begrip van die eie ek en gebruik tipies woorde soos "groot" of "oulik" om hulself aan ander te beskryf.[2] Terwyl dit die begin van selfkonsep verteenwoordig, stel ander voor dat selfkonsep eers later ontwikkel, teen om en by 7- of 8-jarige ouderdom. Teen daardie tyd is kinders in staat daartoe om hul eie emosies en vermoëns te interpreteer en kan hulle terugvoer van hul portuurgroep, onderwysers en familie verstaan en oorweeg. Die selfkonsep verander dramaties tydens adolessensie. In die algemeen verander selfkonsep meer geleidelik en bestaande konsepte word herdefinieër en versterk.[3] Maar tydens adolessensie ontwikkel selfkonsep in 'n U-kurwe, waartydens algemene selfkonsep in vroeë adolessensie verswak en weer in later adolessensie verbeter.[4]
Tieners begin ook om hul vermoëns voortdurend te evalueer, in teenstelling met die "ja/nee"-evaluering van kinders. Byvoorbeeld, terwyl kinders hulself as "slim" sal evalueer, kan tieners hulself as "nie die slimste nie, maar slimmer as die gemiddelde" evalueer.[5] Ten spyte van verskillende opinies oor wanneer die selfkonsep begin ontwikkel, stem navorsers ooreen oor die belangrikheid van 'n mens se selfkonsep, wat mense se gedrag en kognitiewe en emosionele ontwikkeling beïnvloed, insluitend akademiese prestasie, vlakke va geluk, angs, sosiale integrasie, selfbeeld en bevrediging in die lewe.[6]
Verwysings wysig
- ↑ Glossary of Psychological Terms. Allyn and Bacon (2002). URL besoek op 14 Maart 2011.
- ↑ C., Broderick, Patricia (6 Januarie 2014). The life span: human development for helping professionals. Blewitt, Pamela. (Fourth uitg.). Boston. ISBN 9780132942881. OCLC 858749675.
{{cite book}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link) AS1-onderhoud: plek sonder uitgewer (link) - ↑ Zafar, Human; Nabeel, Tanzila; Khalily, Muhammad (Junie 2013). "Adolescents' Self-Concept and Their Attitudes Towards Parents, Teachers, and Police Authority". Pakistan Journal of Psychology. 44: 15–35.
- ↑ Shapka, Jennifer; Keating, Daniel (April 2005). "Structure and Change in Self-Concept during Adolescence". Canadian Journal of Behavioural Science. 37: 83–96.
- ↑ Gupta, Deepty; Thapliyal, Geeta (Summer 2015). "A Study of Prosocial Behaviour and Self Concept of Adolescents". I-Manager's Journal of Educational Psychology. 9: 38–45.
- ↑ Sadhwani, Indu (Spring 2012). "Effect of Self-Concept on Adolescent Depression". Journal of Psychosocial Research. 7: 147–52.