Sergei Joeliwitsj Witte (Russies: Сергей Юльевич Витте) (29 Junie 1849 in Tbilisi; 13 Maart 1915 in Sint Petersburg) was 'n invloedryke staatsman in tsaristiese Rusland.

Sergei Witte
Sergei Witte
Portret van Sergei Witte geskilder deur Ilya Repin

1ste Voorsitter van die Raad van Ministers van die Russiese Ryk
Ampstermyn
6 November 1905 – 5 Mei 1906
Monarg Nikolaas II
Voorafgegaan deur Amp geskep
Opgevolg deur Iwan Goremikin

Voorsitter van die Komitee van Ministers
Ampstermyn
1903 – 1905
Monarg Nikolaas II
Voorafgegaan deur Iwan Nikolaiewitsj Durnowo
Opgevolg deur Amp afgeskaf

13de Minister van Finansies van die Russiese Ryk
Ampstermyn
30 Augustus 1892 – 16 Augustus 1903
Voorafgegaan deur Iwan Wisjnegradski
Opgevolg deur Edward Pleske

14de Minister van Vervoer van die Russiese Ryk
Ampstermyn
Februarie 1892 – Augustus 1892
Voorafgegaan deur Adolf Gibbenet
Opgevolg deur Apollon Kriwosjein

Persoonlike besonderhede
Gebore 29 Junie 1849
Tbilisi, Russiese Ryk (tans Georgië)
Sterf 13 Maart 1915
Petrograd, Russiese Ryk
Alma mater Noworossiisk Universiteit
Religie Russies-Ortodokse Kerk
Handtekening

Lewensloop wysig

Sergei Witte se familie was van Duitse oorsprong. Hulle het hulle in die Baltiese streek gevestig toe dit nog deel was van die Sweedse Ryk (voor Pieter I). Hy is in 1849 gebore in Tbilisi (Georgië) en studeer in wiskunde aan die Noworossijsk-universiteit (tans bekend as die Odessa-staatsuniversiteit) in Odessa, waar hy in 1870 sy studies voltooi. Ná 'n loopbaan as suksesvolle administrateur van die Suidwes-Russiese Spoorweë word hy in 1889 in die Russiese regering opgeneem as leier van die Departement vir Spoorwegaangeleenthede. In 1893 word hy benoem as Minister van Finansies.

Witte bevorder kragdadig die industrialisasie van Rusland en is een van eerste mense wat hom beywer vir die bou van die Trans-Siberiese spoorlyn. Hy stabiliseer die Russiese roebel, wat in 1897 gekoppel word aan die goudstandaard. Danksy die verantwoordelike finansiële beleid van Witte en die feit dat die roebel 'n stabiele geldeenheid was, kon die Russiese regering by buitelandse banke op gunstige terme lenings bekom vir die bou van spoorlyne. Die bou van 'n relatief digte spoorstelsel was van groot belang vir die ontwikkeling van sowel industrieë as die landbou in Rusland. Die graan geproduseer in die nuwe landbougebiede in die Suid-Russiese en Suid-Oekraïense steppe kon voortaan betreklik goedkoop vervoer word na die groot stede van Noord-Rusland en die hawestede in die suide, soos Odessa en Rostof aan die Don, van waar die graan na Wes-Europa verskeep kon word. In die laaste dekade van die 19e eeu was Rusland die Europese land met die vinnigs groeiende ekonomie.

Die hervormingspolitiek van Witte lei uiteindelik tot konflik met ander ministers, en veral met die ultra-konserwatiewe Minister van Binnelandse Sake Wjatsjeslaf Konstantinowitsj von Plehwe, wat Witte in 'n slegte lig by tsaar Nikolaas II stel. Plehwe beweer dat Witte betrokke is by 'n Joodse sameswering. Witte word gedwing om op 29 Augustus 1903 te bedank as Minister van Finansies. Hy word aangestel in die relatief magtelose posisie as voorsitter van die Komitee van Ministers, 'n posisie wat hy beklee tot in 1905.

Terwyl hy polities grootliks sy invloed verloor het, moet hy magteloos toesien hoe Rusland betrokke raak by waaghalsige politiek in Korea wat aanleiding gee tot die Russies-Japannese Oorlog van 1904-1905. Toe hierdie oorlog op 'n Russiese nederlaag uitloop, mis tsaar Nikolaas die onderhandelingsvaardighede van Witte en stel hom weer in die regering aan. In twee opsigte maak Witte homself nuttig. In die eerste plek stel hy deur sy reputasie die Russiese regering in staat om by buitelandse banklenings te verkry, wat die regering nodig gehad het om die onstabiliteit van die Rewolusie van 1905 te oorleef. In die tweede plek beding hy as Russiese hoofonderhandelaar by die Amerikaans bemiddelde onderhandelinge in Portsmouth (New Hampshire) relatief gunstige voorwaardes vir Rusland. Weliswaar verloor Rusland al sy politieke invloed in Mantsjoerye en Korea, en moet die skiereiland Liaodong aan Japan afstaan, maar Rusland behou die noordelike helfte van Sachalin.

Hoewel Witte self nie 'n groot ondersteuner van die konstitutionele regeringsvorm was nie, slaag hy daarin om die tsaar daarvan te oortuig om toegewings te maak om die rewolusionêre beweging se invloed in te perk. Witte stel daarvoor die Oktobermanifes op, wat deur Nikolaas II bekragtig word en tot die instelling van 'n verkose parlement, die Doema lei. Die oorweldige oorwinning deur linksgesinde politieke partye in die eerste parlement maak samewerking met die regering onmoontlik. Daarom word spoedig besluit om die parlement te ontbind. Witte word deur behoudende politici verantwoordelik gehou vir die situasie en hy word gedwing tot aftrede.

Nadat hy vir die tweede keer uit die regering verwyder is, trek Sergei Witte homself in sy private lewe terug en skryf hy sy memoires. Hierdie geskrifte word 'n belangrike historiese bron. Witte gee wel af en toe sy mening in die openbaar oor aktuele gebeure in Rusland. Met die uitbreek van die Eerste Wêreldoorlog protesteer hy skerp teen die Russiese betrokkenheid en waarsku hy dat Rusland verslaan kan word. In plaas van deelname aan die oorlog stel hy voor dat Rusland die inisiatief neem om vredesonderhandelinge tussen Duitsland en Frankryk te bemiddel. Die tsaar gee egter nie hieraan gehoor nie. Kort hierna sterf Witte op 65-jarige leeftyd in Sint Petersburg.

Verwysings wysig

  •   Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Sergei Witte.
  • Out of My Past deur Vladimir Kokovtsov
  • Memoirs of Count Witte, vertaal deur Sydney Harcave