Sirkulêre ekonomie

'n Sirkulêre ekonomie (dikwels bloot "sirkulariteit" genoem of ook kringloopekonomie)[1] is 'n ekonomiese stelsel wat daarop gemik is om afval en die onvolhoubare en voortdurende gebruik van hulpbronne uit te skakel. Sirkelstelsels fokus op hergebruik, deel, herstel, opknapping, hervervaardiging en herwinning om 'n geslote sirkelstelsel te skep, wat die gebruik van hulpbroninsette, afval, besoedeling en koolstofvrystellings tot die minimum beperk.[2] Die sirkulêre ekonomie het ten doel om produkte, toerusting en infrastruktuur[3] langer in gebruik te hou en sodoende die produktiwiteit van hierdie hulpbronne te verbeter. Al die "afval" moet "voedsel" word vir 'n ander proses: óf 'n neweproduk of 'n herwonne hulpbron vir 'n ander industriële proses, óf as regeneratiewe hulpbronne vir die natuur (byvoorbeeld kompos). Hierdie regeneratiewe benadering is in kontras met die tradisionele lineêre ekonomie, wat 'n produksiemodel "neem, maak, verkoop" het.[4]

'n Lineêre in vergelyking met 'n sirkulêre ekonomie.

Voorstanders van die sirkulêre ekonomie stel voor dat 'n volhoubare wêreld nie 'n daling in die lewensgehalte vir verbruikers beteken nie en dat dit bereik kan word sonder die verlies aan inkomste of ekstra koste vir vervaardigers. Die argument is dat sirkelvormige sakemodelle net so winsgewend kan wees as lineêre modelle, wat verbruikers in staat stel om voort te gaan met soortgelyke produkte en dienste.

Volhoubaarheid wysig

Hoofartikel: Volhoubaarheid

Intuïtief blyk die sirkulêre ekonomie meer volhoubaar te wees as die huidige lineêre ekonomiese stelsel. Die vermindering van die gebruikte hulpbronne, en die afval en lekkasies wat ontstaan, bewaar hulpbronne en help om die besoedeling van die omgewing te verminder. Sommige beweer egter dat hierdie aannames eenvoudig is; dat hulle die kompleksiteit van bestaande stelsels en potensiële kompromieë verontagsaam.

Die sosiale dimensie van volhoubaarheid blyk byvoorbeeld slegs in baie publikasies oor die sirkulêre ekonomie marginaal aan te spreek. Daar is gevalle waar verskillende of bykomende strategieë nodig is, soos die aankoop van nuwe, meer energie-doeltreffende toerusting. Deur die literatuur te hersien, kon 'n span navorsers van Cambridge en TU Delft aantoon dat daar ten minste agt verskillende soorte verwantskappe bestaan tussen volhoubaarheid en die sirkulêre ekonomie.[2] Daarbenewens is dit belangrik om die innovasie-aspek te onderstreep in die kern van volhoubare ontwikkeling, gebaseer op komponente van die sirkulêre ekonomie.[5]

Omvang wysig

Die sirkulêre ekonomie kan 'n breë omvang dek. Bevindinge uit die literatuur toon dat navorsers op verskillende terreine soos industriële toepassings met sowel produkgeoriënteerde as dienste,[6] praktyk en beleidsrigtings[7] gefokus het om 'n beter begrip te hê van die beperkinge waarmee die sirkulêre ekonomie tans te kampe het, strategiese bestuur vir besonderhede van die sirkulêre ekonomie en verskillende uitkomste soos potensiële hergebruikstoepassings[8] en afvalbestuur.[9]

Die sirkulêre ekonomie bevat produkte, infrastruktuur, toerusting en dienste en is van toepassing op elke bedryfsektor. Dit bevat 'tegniese' hulpbronne (metale, minerale, fossielbronne) en 'biologiese' hulpbronne (voedsel, vesel, hout, ens. Die meeste denkrigtings pleit vir 'n verskuiwing van fossielbrandstowwe na die gebruik van hernubare energie, en beklemtoon die rol van diversiteit as 'n kenmerk van veerkragtige en volhoubare stelsels. Die sirkulêre ekonomie sluit die bespreking van die rol van geld en finansies as deel van die breër debat in, en sommige van die pioniers het gevra vir die opknap van instrumente vir die meet van ekonomiese prestasies. Een studie het daarop gewys hoe modulering 'n hoeksteen kan word om sirkulêre ekonomie moontlik te maak en die volhoubaarheid van energie-infrastruktuur te bevorder.[10] Een voorbeeld van 'n sirkulêre ekonomie-model is die implementering van huurmodelle in tradisionele eiendomsareas (bv. Elektronika, klere, meubels, vervoer). Deur dieselfde produk aan verskeie kliënte te verhuur, kan vervaardigers die inkomste per eenheid verhoog, en sodoende die behoefte om meer te produseer om die inkomste te verhoog, verminder. Herwinningsinisiatiewe word dikwels beskryf as 'n sirkulêre ekonomie en is waarskynlik die mees algemene modelle.

Agtergrond wysig

Kenneth Boulding het reeds in 1966 bewustheid oor 'n 'oop ekonomie' met onbeperkte insette en uitsette, in teenstelling met 'n 'geslote ekonomie', waarin hulpbronne binne benut word en so lank as moontlik 'n deel van die ekonomie bly. Boulding se essay "The Economics of the Coming Spaceship Earth"[11] word dikwels verwys as die eerste uitdrukking van die "sirkulêre ekonomie",[12] hoewel Boulding nie die frase gebruik nie.

Die sirkulêre ekonomie is gegrond in die studie van terugvoerryke (nie-lineêre) stelsels, veral lewende stelsels[4] Die kontemporêre begrip van die sirkulêre ekonomie en die praktiese toepassings daarvan op ekonomiese stelsels het ontwikkel met verskillende kenmerke en bydraes van 'n verskeidenheid konsepte wat die idee van geslote lusse deel. Sommige van die relevante teoretiese invloede is wieg tot wieg, wette van ekologie (bv. Barry Commoner se The Closing Circle), lus- en prestasie-ekonomie (Walter R. Stahel), regeneratiewe ontwerp, industriële ekologie, biomimiek en blou-ekonomie.[2]

Die sirkulêre ekonomie is in 1989 verder deur die Britse omgewingsekonome David W. Pearce en R. Kerry Turner ontwikkel. In Economics of Natural Resources and the Environment[13] het hulle daarop gewys dat 'n tradisionele oop ekonomie ontwikkel is sonder enige in die neiging om te herwin, wat weerspieël word deur die omgewing as 'n afvalstoorplek te behandel.[14]

In die vroeë negentigerjare het Tim Jackson die wetenskaplike basis vir hierdie nuwe benadering tot nywerheidsproduksie begin saamvat in sy geredigeerde versameling Clean Production Strategies,[15] met hoofstukke van vooraanstaande skrywers in die veld, soos Walter R Stahel, Bill Rees en Robert Constanza. Destyds nog steeds 'voorkomende omgewingsbestuur' genoem, het sy opvolgboek Material Concerns: Pollution, Profit and Quality of Life[16] hierdie bevindinge gesintetiseer in 'n manifes vir verandering, wat die industriële produksie wegskuif van 'n ekstraktiewe lineêre stelsel na 'n meer sirkulêre ekonomie.

Opkoms van die idee wysig

In hul navorsingsverslag van 1976 aan die Europese Kommissie, "The Potential for Substituting Manpower for Energy", skets Walter Stahel en Genevieve Reday die visie van 'n ekonomie in lusse (of die sirkulêre ekonomie) en die impak daarvan op werkskepping, ekonomiese mededingendheid, hulpbronbesparing en voorkoming van afval. Die verslag is in 1982 gepubliseer as die boek Jobs for Tomorrow: The Potential for Substituting Manpower for Energy.[17]

In 1982 het Walter Stahel 'n derde prys in die Mitchell-pryskompetisie vir volhoubare sakemodelle met 'n artikel The Product-Life Factor ontvang. Die eerste prys het gegaan aan die destydse Amerikaanse minister van landbou, die tweede prys aan Amory en Hunter Lovins, die vierde prys aan Peter Senge.

Die belangrikste doelwitte van Stahel se instituut word beskou as een van die eerste pragmatiese en geloofwaardige dinkskrums vir volhoubaarheid, om die werklewe van produkte te verleng, om goedere langer te laat hou, om bestaande goedere te hergebruik en uiteindelik afval te voorkom. Hierdie model beklemtoon die belangrikheid van die verkoop van dienste eerder as produkte, 'n idee wat die 'funksionele dienste-ekonomie' genoem word en soms onder die groter begrip 'prestasie-ekonomie' geplaas word. Hierdie model bepleit ook 'meer lokalisering van ekonomiese aktiwiteite'.[18]

Die bevordering van 'n sirkulêre ekonomie is geïdentifiseer as nasionale beleid van die Volksrepubliek van China se elfde vyfjaarplan wat in 2006 begin het. [19] Die Ellen MacArthur-stigting het onlangs die ekonomiese geleentheid van 'n sirkulêre ekonomie uiteengesit en aanvullende denkrigtings bymekaar gebring in 'n poging om 'n samehangende raamwerk te skep en sodoende die konsep wye blootstelling en aantrekkingskrag te gee.[20]

Die ondersteuners beweer dit is meestal 'n raamwerk om na te dink en is 'n samehangende model wat waarde het as deel van 'n reaksie op die einde van die era van goedkoop olie en materiale, wat boonop bydra tot die oorgang na 'n laekoolstof-ekonomie. In ooreenstemming hiermee kan 'n sirkulêre ekonomie bydra tot die nakoming van die COP 21-ooreenkoms in Parys. Die verbintenisse tot die vermindering van die emissies wat 195 lande tydens die COP 21-ooreenkoms in Parys aangegaan het, is nie voldoende om die aardverwarming tot 1,5 °C te beperk nie. Om die 1,5 °C-ambisie te bereik, word beraam dat addisionele emissiereduksies van 15 miljard ton CO2 per jaar teen 2030 bereik moet word. Circle Economy en Ecofys beraam dat strategieë vir sirkulêre ekonomie vrystellings kan verminder wat die gaping met byna die helfte kan oorbrug.[21]

Verwysings wysig

  1. "Circularity Indicators". www.ellenmacarthurfoundation.org. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 31 Julie 2019. Besoek op 14 Maart 2019.
  2. 2,0 2,1 2,2 Geissdoerfer, Martin; Savaget, Paulo; Bocken, Nancy M. P.; Hultink, Erik Jan (1 Februarie 2017). "The Circular Economy – A new sustainability paradigm?". Journal of Cleaner Production. 143: 757–768. doi:10.1016/j.jclepro.2016.12.048. S2CID 157449142.
  3. Invernizzi, Diletta Colette; Locatelli, Giorgio; Velenturf, Anne; Love, Peter ED.; Purnell, Phil; Brookes, Naomi J. (1 September 2020). "Developing policies for the end-of-life of energy infrastructure: Coming to terms with the challenges of decommissioning". Energy Policy (in Engels). 144: 111677. doi:10.1016/j.enpol.2020.111677. ISSN 0301-4215.
  4. 4,0 4,1 Towards the Circular Economy: an economic and business rationale for an accelerated transition. Ellen MacArthur Foundation. 2012. p. 24. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 10 Januarie 2013. Besoek op 30 Januarie 2012.
  5. Hysa, E.; Kruja, A.; Rehman, N.U.; Laurenti, R. Circular Economy Innovation and Environmental Sustainability Impact on Economic Growth: An Integrated Model for Sustainable Development. Sustainability 2020, 12, 4831., https://www.mdpi.com/2071-1050/12/12/4831
  6. Ranta, Valtteri; Aarikka-Stenroos, Leena; Ritala, Paavo; Mäkinen, Saku J. (Augustus 2018). "Exploring institutional drivers and barriers of the circular economy: A cross-regional comparison of China, the US, and Europe". Resources, Conservation and Recycling. 135: 70–82. doi:10.1016/j.resconrec.2017.08.017.
  7. Murray, Alan; Skene, Keith; Haynes, Kathryn (22 Mei 2015). "The Circular Economy: An Interdisciplinary Exploration of the Concept and Application in a Global Context". Journal of Business Ethics. 140 (3): 369–380. doi:10.1007/s10551-015-2693-2. ISSN 0167-4544. S2CID 41486703.
  8. Kaur, Guneet; Uisan, Kristiadi; Lun Ong, Khai; Sze Ki Lin, Carol (2017). "Recent trend in Green sustainable Chemistry & waste valorisation: Rethinking plastics in a circular economy". Current Opinion in Green and Sustainable Chemistry. 9: 30–39. doi:10.1016/j.cogsc.2017.11.003.
  9. Kaur, Guneet; Uisan, Kristiadi; Lun Ong, Khai; Sze Ki Lin, Carol (2017). "Recent trend in Green sustainable Chemistry & waste valorisation: Rethinking plastics in a circular economy". Current Opinion in Green and Sustainable Chemistry. 9: 30–39. doi:10.1016/j.cogsc.2017.11.003.
  10. Mignacca, Benito; Locatelli, Giorgio; Velenturf, Anne (26 Februarie 2020). "Modularisation as enabler of circular economy in energy infrastructure". Energy Policy. 139: 111371. doi:10.1016/j.enpol.2020.111371.
  11. Boulding, Kenneth E. (8 Maart 1966). "The Economics of the Coming Spaceship Earth" (PDF). In H. Jarrett (ed.) Environmental Quality in a Growing Economy, Resources for the Future, Johns Hopkins University Press, Baltimore, MD, pp. 3-14. Besoek op 26 Augustus 2018, of dieoff.org Geargiveer 16 April 2019 op Wayback Machine Besoek op 26 Augustus 2018.
  12. Squaring the Circular Economy, Allwood, Julian M. 2014, Handbook of Recycling, bl. 445–477, (doi=10.1016/b978-0-12-396459-5.00030-1), ISBN 9780123964595
  13. David W. Pearce and R. Kerry Turner (1989). Economics of Natural Resources and the Environment. Johns Hopkins University Press. ISBN 978-0801839870.
  14. Su, Biwei; Heshmati, Almas; Geng, Yong; Yu, Xiaoman (2012). "A review of the circular economy in China: moving from rhetoric to implementation". Journal of Cleaner Production. 42: 215–227. doi:10.1016/j.jclepro.2012.11.020.
  15. Jackson, Tim (1993). Clean Production Strategies Developing Preventive Environmental Management in the Industrial Economy. https://www.crcpress.com/Clean-Production-Strategies-Developing-Preventive-Environmental-Management/Jackson/p/book/9780873718844: CRC Press. ISBN 9780873718844. {{cite book}}: Eksterne skakel in |location= (hulp)AS1-onderhoud: plek (link)
  16. Jackson, Tim (1996). Material Concerns — Pollution, Profit and Quality of Life. https://www.routledge.com/Material-Concerns-Pollution-Profit-and-Quality-of-Life/Jackson/p/book/9780415132497: Routledge. {{cite book}}: Eksterne skakel in |location= (hulp)AS1-onderhoud: plek (link)
  17. "Cradle to Cradle | The Product-Life Institute". Product-life.org. 14 November 2012. Besoek op 20 November 2013.
  18. Clift & Allwood, "Rethinking the economy", The Chemical Engineer, Maart 2011
  19. Zhijun, F; Nailing, Y (2007). "Putting a circular economy into practice in China" (PDF). Sustain Sci. 2: 95–101. doi:10.1007/s11625-006-0018-1. S2CID 29150129.
  20. "The Ellen MacArthur Foundation website". Ellenmacarthurfoundation.org. Besoek op 23 Januarie 2013.
  21. Blok, Kornelis; Hoogzaad, Jelmer; Ramkumar, Shyaam; Ridley, Shyaam; Srivastav, Preeti; Tan, Irina; Terlouw, Wouter; de Wit, Terlouw. "Implementing Circular Economy Globally Makes Paris Targets Achievable". Circle Economy. Circle Economy, Ecofys. Besoek op 20 April 2017.
Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik vanuit die Engelse Wikipedia vertaal.