Slag van Kessel

Die Slag van Kessel (55 v.C.) is die vroegste bekende veldslag op die huidige Nederlandse grondgebied.

Kaart van Nederland in die Romeinse tyd met die plek waar die slag plaasgevind het.

In hierdie slag is twee Germaanse stamme, naamlik die Tencteri en die Usipetes, deur Julius Caesar uitgewis. Die Romeinse generaal beskryf hierdie gebeurtenis in sy boek de Bello Gallico, maar dit het in 2015 eers duidelik geword waar die slag plaasgevind het. Dit was naby die dorp Kessel in die Brabantse gemeente Oss en die Gelderse dorp Heerewaarden in Nederland. Heerewaarden is geleë in die gebied tussen die riviere wat die Land van Maas en Waal genoem word, naby die punt waar die riviere amper saamstroom. Kessel lê naby op die Maas se suidoewer. Vandag verbind 'n dyk met 'n pad die Land van Maas en Waal met die Bommelerwaard wat verder westelik tussen die riviere lê, maar in die Romeinse tyd het die riviere moontlik regtig saamgestroom.

In 55 v.C. het Caesar probeer om die groot riviere, naamlik die Ryn, Waal en Maas as die grens van die Romeinse Ryk te vestig en die Keltiese stam wat hier woon, die Menapii, by die Ryk in te lyf.

Argeologie

Met baggerwerk in die 90's het amateurargeoloë Leo Stolzenbach en Anton Verhagen daar groot hoeveelhede argeologiese materiaal versamel en later het die argeoloog Nico Roymans van die Vrije Universiteit Amsterdam die wetenskaplike navorsing gelei. Daar is 'n groot aantal skeletreste gevind maar ook swaarde, spiespunte en 'n helm. Baie skelette toon die spore van swaard- of spieswonde, en die koolstof-14-resultate toon dat dit inderdaad uit die Laat-ystertydperk dateer. Die tandglasuur van drie indiwidue is ondersoek op stronsiumisotope, wat aandui dat hulle nie uit hierdie gebied afkomstig was nie.

Geskiedenis

Wat Caesar self oor die veldslag sê is taamlik skrikwekkend. Die twee stamme het van buite die grense van die Ryk gekom en het Caesar toestemming gevra om hulle in die vrugbare gebied van die riviere te vestig. Hulle het 'n kamp in die Land van Maas en Waal gehad. Pleks van sy toestemming te gee het hy aangeval (Boek IV, Hoofstuk XV):

Met my leër […] het ek die vyand se kamp al bereik voor die Germane besef het wat aan die gang was. Hulle het daardeur in paniek geraak. Ons het vinnig gekom. Hulle stamhoofde was afwesig en hulle het nie die tyd gehad om oorleg te pleeg of die wapens te vat nie. [..] Terwyl hulle angs in geskree en gedraf resulteer […] dring ons soldate die kamp binne. Mans bied daar teenstand met wapens wat hulle in alleryl gevat het en veg tussen die karre en waens […] Maar daar was ook 'n groot groep vrouens en kinders wat in alle rigtings op die vlug slaan. Ek stuur my ruiters agter hulle aan. Die Germane het die gegil agter hulle gehoor en toe hulle sien dat die vrouens en kinders gedood word het hulle die wapens weggewerp en het hals oor kop uit die kamp gevlug. Toe hulle by die punt kom waar die Maas en Ryn [Waal] saamstroom, besef hulle dat verder vlug nie sin maak nie. Talle van hulle word doodgemaak en die res werp hulself in die rivier waar hulle sterwe, oorweldig deur angs, moegheid en die krag van die stroom.

In Caesar se tyd was volksmoord 'n onbekende begrip en hy vermeld sy dade met trots. Die aantal mense wat gedood is word geskat op tussen 150 000 en 200 000.