Wysiging soos op 11:16, 3 Oktober 2012 wysig Voyageur (besprekings \| bydraes) 117 852 edits k →‎Begin van die rewolusie ← Ouer wysiging		Wysiging soos op 11:25, 3 Oktober 2012 wysig maak ongedaan Voyageur (besprekings \| bydraes) 117 852 edits kNo edit summary Nuwer wysiging →
Lyn 1: Die '''Iranse Rewolusie''' was 'n [[rewolusie]] in [[Iran]] waarby die diktatoriale, pro-Westerse [[sjah]] [[Mohammed Reza Pahlavi]] uit die mag verdryf is ten gunste van, uiteindelik, 'n [[Islamistiese republiek]] onder leiding van [[ayatollah]] [[Ruhollah Khomeini]]. Die rewolusie het in twee fases plaasgevind. In die eerste fase het 'n alliansie van liberale, linkse en religieuse groeperinge die sjah verdryf. In die tweede fase, gereeld na verwys as die '''Islamitiese Rewolusie''', het Khomeini die mag oorgeneem. Die rewolusie het in November 1978 begin, al was daar alvorens reeds uitgebreide proteste ~~gewees~~. Op 16 Januarie 1979 het die sjah gevlug, al het hy die as 'n lang vakansie voorgewend. Op 1 Februarie het Khomeini uit sy ballingskap in Frankryk teruggekeer en het hy vinnig begin om die pluralistiese rewolusie te vorm na 'n strewe na absolute mag vir die geestelikheid. == Begin van die rewolusie == Lyn 24: Khomeini het in daardie tyd nog nie die agterste van sy tong gesien nie. Hy het die mense aangespreek met 'n anti-Amerikaanse en antidiktatoriale houding en 'n beroep op vryheid. Moslems is mos verplig om teen tirannie op te kom. Op 11 Februarie 1979 het die regime van die ~~sjag~~sjah ineen gestort waardeur die sege van die coupleërs van die Iranse Rewolusie volbring is. Khomeini het die geestelike Mehdo Bazargan tot minister-president van 'n voorlopige regering benoem. Lyn 32: Met oorweldige meerderheid is daar aldus ten gunste van die instelling van 'n Islamitiese republiek gekies en in April 1979 is die ''Islamitiese Republiek van Iran'' uitgeroep. In Augustus 1979 is verkiesings vir 'n grondwetgewende vergadering gehou en die Islamitiese Rewolusionêre Party het die verkiesings gewen. Die IRP was 'n party erg aan Khomeini getrou. Met 'n meerderheid in die grondwetgewende vergadering kon die Moslem-~~fundemantaliste~~fundamentaliste 'n radikaal-Islamitiese grondwet deurdruk. Die rewolusie is ook ~~aan~~deur 'n sterk anti-Amerikaanse en anti-Imperialistiese karakter gekenmerk. Die [[Verenigde State]] het jarelang die diktatuur van die ~~sjag~~sjah gesteun en die rewolusie van 1953 in die kiem gesmoor. Demonstrante het Amerikaanse vlae verbrand en leuses soos "Dood aan Amerika!" geroep. In November 1979 het Islamitiese militante die Amerikaanse ambassade in [[Teheran]] beset en 63 Amerikaanse diplomate en burgers in gyseling geneem. Die gyselnemers het onder andere die uitlewering van die ~~sjag~~sjah geëis wat op daardie oomblik in die Verenigde State verblyfagtig was. In April 1980 het Amerikaanse kommando's probeer om die gyselaars te bevry tydens Operasie Eagle Claw, maar 'n helikopter en vliegtuig het teen mekaar gebots waardeur die aksie misluk het. Ná 444 dae is die gyselaars op 21 Januarie 1981 vrygelaat. == Einde van die rewolusie == Lyn 40: In Desember 1979 was die opstelling van die nuwe grondwet klaar. Dit is op Islamitiese tekste geskoei en het aan Khomeini die titels ''Leier van die Rewolusie'' en ''Hoogste Leier van Iran'' besorg. In hierdie hoedanigheid het hy baie mag ontvang. Die naam van die staat is in ''Islamitiese Republiek van Iran'' verander.<ref> [http://www.iranonline.com/iran/iran-info/Government/constitution.html Tekst Grondwet Islamitische Republiek Iran (Engelse vertaling)]</ref> Onder die nuwe konstitusie is die republiek feitlik van ''twee'' regerings voorsien. Die eerste, wat die onafhanklikheid van die volk verteenwoordig het, is deur 'n parlement en 'n premier gelei. Die tweede, ~~van~~wat die onafhanklikheid van God verteenwoordig het, is deur Khomeini gelei. Hierdie direkte inmenging van die geestelikheid in die politiek was nuut. Sedert die Sjiïsme aan die begin van die [[16de eeu]] Iran se staatsgodsdiens geword het, het die geestelikheid hulself afsydig gehou van direkte staatsbemoeienis. Onder die politiek van valajat-e fakih (''die voogdy van die juris'') wat Khomeini ingevoer het, het één man die absolute heerskappy verkry. Dit ook was nuut, want daarbenewens het die verskillende ayatollahs op min of meer gelyke voet gestaan. Dissidente ayatollahs is die mond gesnoer.

Irannese Rewolusie: Verskil tussen weergawes