Katedraal: Verskil tussen weergawes

Die term '''katedraal''' of - meer presies - '''katedraalkerk''' (afgelei van die [[Grieks]]-[[Latyn]]se ''ecclesia cathedralis'') verwys na 'n biskopskerk, waarin die stoel van die biskop (Grieks καθέδρα [''kathedra'']) 'n prominente plek inneem.

 

Die term ''ecclesia cathedralis'' is vir die eerste keer tydens die Konsilie van Tarragona in [[516]] gebruik. As belangrike kerke is katedrale ook ''ecclesia maior'' ("groot kerk") en as hoofkerke van 'n distrik uiteindelik ook Latyns ''Domus Dei'' ("die Huis van God") genoem. Hiervan afgelei is die [[Italiaans]]e term ''Duomo'' en die [[Duits (taal)|Duitse]] ''Dom''.

Katedrale is in argitektoniese opsig gewoonlik indrukwekkende geboue, en alhoewel die term katedraal oorspronklik funksioneel gebruik is, het hy geleidelik ook 'n kunshistoriese betekenis gekry. 'n Katedraal word gevolglik in die algemeen as 'n biskopskerk gedefinieer, wat volgens die Duitse kunshistorikus en skrywer Hans Jantzen tegelykertyd ook 'n "draer van die leidende gedagtes van die westerse boukuns" ("''Träger der führenden Gedanken der abendländischen Baukunst''") is. Daar is ook 'n suiwer kunshistoriese definisie, waarvolgens katedrale as die "hoofkerke van die Gotiese boustyl" beskou word (Adolf Adam).

 

 

== Ekonomiese aspekte ==

Die groot katedrale van die 12de en 13de eeu was massiewe en reusagtige steengeboue, waarin elke geluid ge-eggo is. Die fasades het met pragtige glasvensters gespog, waarop tonele uit die Heilige Skrif en uit die lewe van die heiliges uitgebeeld is, en ook met ander versierings soos torinkies en gewels. Die reusagtige poorte van katedrale is met skulptures van heiliges en apostels verfraai.

 

Die katedraal van Speyer in Duitsland, die grootse Romaanse kerk in die land, is meer as 133 meter lank, en sy middelskip bereik 'n hoogte van meer as 34 meter. Sy [[kripte]] strek oor 850 vierkante meter en is sewe meter hoog. Die [[katedraal van Straatsburg]] in [[Elsas]] (Frankryk) spog met 'n kerktoring, wat met 142 meter eeue lank tot by die 19de eeu een van die hoogste geboue ter wêreld gebly het. Die katedraal van Ulm in Duitsland bied plek vir sowat 29 000 gelowiges - meer as die stad se inwonerstal in die 14de eeu. Hierdie grootskaalse bouprojekte is dikwels eers na enkele eeue voltooi - die oprigting van die Straatburgse kerktoring het byvoorbeeld meer as driehonderd jaar geneem voordat dit in [[1439]] ingewy kon word.

 

 

== Boukunstenaars en bouhutte ==

Tot by die 12de eeu is sakrale geboue meestal deur ervare lekebroeders opgerig. Hulle is in die 13de eeu deur die sogenaamde [[bouhutte]] vervang, 'n vereniging van argitekte, messelaars, beeldhouers, muur- en glasskilders, wat in die 14de eeu sy bloeitydperk beleef het en as die voorlopers van die stedelike gildes beskou word. Die lede van die bouhutte was anders as die latere ambagsmanne van die gildes nie op 'n bepaalde plek woonagtig nie, maar het net vir 'n spesifieke bouprojek saamgesluit.