Universiteit van Wes-Kaapland

Die Universiteit van Wes-Kaapland (UWK), of ook die University of the Western Cape (UWC), is in 1960 opgerig as ’n universiteit vir kleurlinge in Belleville, naby Kaapstad. Ander universiteite in of naby Kaapstad is die University of Capetown (UCT, oorspronklik vir Engelstalige blankes) en die Universiteit van Stellenbosch (oorspronklik vir Afrikaans sprekende blankes). Die stigting van UWK was ‘n tipiese apartheidsfenomeen, ’n direkt gevolg van die Seperate University Education Bill, wat in 1957 aangeneem is. Met dié wet is die segregasie tot in die hoër onderwys deurgevoer. Kleurlinge het slegs toegang gehad tot ’n beperk aantal universiteite en is nie meer toegelaat nie op blanke universiteite. Ook ander ’etniese universiteite’, soos die Universiteit van Zululand en die University of the North is in dié tydvak opgerig.

Beginperiode

UWK was oorspronklik ’n ’bush college’, dit wil sê dat dit nie ’n outonome universiteit was nie, maar onder gesag van die University of South Africa gestaan het. Die onderwys was boonop gerig op die opleiding van kleurlinge vir funksies op laër en middelbaar nivo binnen die eie kleurling gemeenskap, spesiaal vir edukatiewe en diensverlenende funksies. In die eerste jare na die oprigting van UWK het die staf uitsluitlik bestaan uit blankes, veral Afrikaners; ’n groot deel van die dosente het van die Universiteit van Stellenbosch gekom. Die taal was in die meeste van die lesings Afrikaans gewees. Die eerste rektor was N.J. Sieberhagen (van 1960 tot 1973). De universiteit het klein begin: in die eerste jaar was 166 studente geregistreer en was daar 17 stafmedewerkers. Eers in 1970 het UWK die universitêre status verkry en kon universitêre diplomas en grade uitgereik word.

Verset teen apartheid

In die eerste vyftien jare was die bestuurders en ’n groot deel van die staf ondersteuners van die Nasionale Party, en dus van apartheid. Een van die min uitsonderings was Adam Small, hoof van die departement Filosofie. Small is in 1973 ontslaan as gevolg van sy politieke betrokkenheid by die Swartbewussynsbeweging. Naas dosente soos Small was daar ook veel studente aktief in die struggle en solidêr met die Swartbewussynsbeweging. Proteste van studente teen die konservatiewe bestuur en die gemis aan inspraak/medeseggeskap het in 1975 tot die benoeming gelei van die eerste kleurling rektor, Richard E. van der Ross. In die jare daarna het ’n vryer klimaat ontstaan, waarin die universiteit meer en meer afstand geneem het van die apartheidsideologie. In 1982 is ’n missieverklaring opgestel waarin apartheid formeel verwerp is. Die volgende jaar is ’n wet aangeneem wat die universiteit dieselfde outonomie verleen het as die blanke universiteite.

In die jare tagtig en neëntig het die universiteit meer en meer ’n linkse imago gekry. Rektor Jakes Gerwel maak van UWK ’n ‘intellectual home of the left’, met veel aandag vir sosiale en politieke kwessies. Studente uit agterstandsposisies was baie welkom en die universiteit het naas kleurlinge ook meer en meer swart studente getrek. Gerwel is in 1995 opgevolg deur Cecil Abrahams, wat in 2001 op sy beurt is opgevolg deur Brian O'Connell. By die hervorming van die Suid-Afrikaanse hoër onderwys in 2002 het UWK die status van outonome universiteit behou.