Fridtjof Nansen: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
kNo edit summary |
Klaar vertaal. |
||
Lyn 202:
Tussen sy verskeie pligte en verantwoordelikhede het Nansen steeds gaan ski wanneer hy die geleentheid gekry het. In Februarie 1930, op 68-jarige leeftyd, het hy ’n op kort wegbreek in die berge met twee goeie vriende gegaan. Hulle het opgemerk dat Nansen stadiger as gewoonlik was en gouer moeg geraak het. Met sy terugkeer na Oslo was hy vir ’n paar maande siek met griep en later oogontsteking. Hy is op sy siekbed besiek deur koning Haakon VII van Noorweë.<ref>Scott, p. 255</ref><ref>Huntford, p. 665</ref>
== Afsterwe en nalatenskap ==
[[Lêer:Fridtjof Nansen på likstrå, 1930.jpg|left|200px|thumb|Nadoodse foto van Nansen.]]
[[Lêer:MountFridtjofNansenAntarctica.jpg|thumb|200px|left|[[Berg Fridtjof Nansen]] in Antarktika, vernoem en afgeneem deur [[Roald Amundsen]]]]
[[Lêer:Nansen Clementine LTVT.JPG|left|200px|thumb|Beeld van die Nansen-krater van Clementine s/w data]]
[[Lêer:Polhøgda.jpg|thumb|left|200px|Die Fridtjof Nansen-instituut by Polhøgda]]
Nansen is op 13 Mei 1930 in sy huis oorlede aan ’n hartaanval. Hy het ’n nie-godsdienstige staatsbegrafnis gehad voordat hy veras is. Sy as is onder ’n boom by Polhøgda gestrooi. Nansen se dogter Liv het opgeteken dat daar geen toesprake was nie, slegs musiek: [[Franz Schubert|Schubert]] se ''Die Dood en die Maagd'' wat dikwels deur Eva gesing is.<ref>Scott, p. 256</ref> Onder die vele huldeblyke was dié van Lord Robert Cecil, ’n mede Volkebond-afgevaardigde wat van die omvang van Nansen se werk getuig het wat uitgevoer is sonder die nodige agting vir sy eie belang of gesondheid: “Elke goeie saak het sy ondersteuning geniet. Hy was ’n vreeslose vredemaker, ’n vriend van geregtigheid, ’n ewige pleitbesorger vir die swakkes en leidendes.”<ref>Reynolds, p. 276</ref>
Nansen was ’n pionier en innoveerder in verskeie areas. As jong man het hy die rewolusie in ski-metodes aangegryp wat dit van ’n manier van wintervervoer omskep het in ’n universele sport en hy het spoedig een van Noorweë se leidende skiërs geword. Hy kon later sy kundigheid toepas op die probleme van arktiese reise in se Groenland- en ''Fram''-ekspedisies. Hy het verskeie goed ontwerp: die “Nansen-slee” ontwerp met breë, ski-agtige lopers, die “Nansen-kookplaat” om hittedoeltreffendheid van standaard spiritusstowe wat destyds in gebruik was, te verbeter, en die laagbeginsel in poolkleding waarduer die tradisionele ongemaklike swaar gewade vervang is deur lae van liggewigmateriaal. In wetenskap word Nansen erken as een van die stigters van moderne neurologie<ref>{{en}} {{cite journal |last=Haas |first=L.F. |title=Neurologiese stempel: Fridtjof Nansen (1861–1930) |doi=10.1136/jnnp.74.4.515 |journal=Journal of Neurology, Neurosurgery and Psychiatry |year=2003 |volume=74 |issue=4 |pages=515}}</ref><ref>{{en}} {{cite journal |last=Wyke |first=Barry |title=Fridtjof Nansen GCVO: ’n Nota oor sy bydrae tot neurologie met die geleentheid van die honderdste viering van sy geboortedag |journal=Annals of the Royal College of Surgeons in England |volume=30 |issue=4 |pages=243–252 |date=April 1962 |pmc=2414154 |pmid=14038096 }}</ref> en as noemenswaardige bydraer tot die vroeë oseanografiese wetenskap.<ref>{{en}} {{cite web |title=Fridtjof Nansen |url=http://www.norway.org.uk/aboutnorway/history/expolorers/nansen/ |publisher=Koninklike Noorweegse Ambassade in Londen |accessdate=8 Augustus 2010 }}</ref><ref>Huntford, pp. 475–477</ref>
Deur sy werk namens die Volkebond het Nansen gehelp om die beginsel van internasionale verantwoordelikheid vir vlugtelinge te vestig.<ref>{{en}} {{cite journal |last=Hassell |first=James E. |title=Russiese vlugtelinge in Frankryk en die Verenigde State tussen die wêreldoorloë |url=http://books.google.com/?id=uUsLAAAAIAAJ&pg=PA21&lpg=PA21&dq=Nansen+New+York+Times#v=onepage&q=Nansen%20New%20York%20Times&f=false |journal=Transactions of the American Philosophical Society |volume=81 |year=1991 |page=21 |isbn = 978-0-87169-817-9 }}</ref> Onmiddellik na sy dood het die Volkebond die [[Nansen Internasionale Kantoor vir Vlugtelinge]], ’n semi-outonome liggaam onder die outoriteit van die Bond, opgerig om sy werk voort te sit. Die Nansen-kantoor het groot probleme in die gesig gestaar, deels weens die toenemende aantal vlugtelinge van die Europese diktatorskappe gedurende die 1930’s.<ref name="NobelOrg-Office">{{en}} {{cite web |title=Die Nobelprys vir Vrede 1938: Nansen Internasionale Kantoor vir Vlugtelinge |publisher=Die Nobel-stigting |url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/1938/nansen-history.html |accessdate=6 Augustus 2010 }}</ref> Dit het nietemin ’n ooreenkoms met 14 lande (insluitend ’n onwillige Groot-Brittanje) gehad<ref>{{en}} {{cite journal |last=Beck |first=Robert J. |title=Brittanje en die 1933 Vlugtelingekonvensie: Nasionale of staatsoewereiniteit? |doi=10.1093/ijrl/11.4.597 |journal=International Journal of Refugee Law |volume=11 |issue=4 |pages=597–624 |year=1999 }}</ref> wat hulle aan die Vlugtelingekonvensie van 1933 verbind het. Dit het ook gehelp om 10,000 Armeense vlugtelinge na [[Jerewan]] in Sowjet Armenië te repatrieer en om tuistes te vind vir ’n verdere 40,000 in Sirië en Libanon. In 1938, die jaar waarin dit opgevolg is deur ’n wyerreikende liggaam, is die Nansen-kantoor vereer met die Nobelprys vir Vrede.<ref name="NobelOrg-Office" />
Die opvolger vir die Volkebond in 1954, die [[Verenigde Nasies]], het die Nansen-medalje, later hernoem na die Nansen Vlugtelingetoekening, ingestel wat jaarliks deur die [[Verenigde Nasies se Hoë Kommissaris vir Vlugtelinge]] toegeken word aan ’n indiwidu, groep of organisasie “in erkenning vir buitengewone en toegewyde diens aan vlugtelinge”.<ref>{{en}} {{cite web |title=Nansen Vlugtelingetoekenning |publisher=Die Verenigde Nasies Vlugtelingagentskap |url=http://www.unhcr.org.uk/about-us/events/the-nansen-refugee-award.html |accessdate=6 Augustus 2010}}</ref>
In sy leeftyd en daarna het Nansen eerbewyse en erkennings van baie lande ontvang.<ref>Huntford, pp. 156, 179, 445–461</ref> Die Nansen Skiklub, die oudste operasionele skiklub in die Verenigde state is geleë in Berlin, Nieu-Hampshire en is na Nansen vernoem. Talle geografiese kenmerke is na hom vernoem: Die Nansen-kom en die Nansen-Gakkel-rif in die Arktiese Oseaan;<ref>{{en}} {{cite journal |doi=10.1016/0198-0149(89)90048-4 |title=Die erste oseanografiese afdeling dwarsoor die Nansen-kom in die Arktiese Oseaan |year=1989 |last1=Anderson |first1=L |last2=Jones |first2=E |last3=Koltermann |first3=K |last4=Schlosser |first4=P |last5=Swift |first5=J |last6=Wallace |first6=D |journal=Deep Sea Research Part A. Oceanographic Research Papers |volume=36 |issue=3 |pages=475}}</ref> Berg Nansen in die Yukon-gebied van Kanada;<ref>{{en}} {{cite web |title=Berg Nansen |url=http://www.emr.gov.yk.ca/aam/mount_nansen.html |publisher=Regering van Yukon, Departement van Energie, Myne en Hulpbronne |accessdate=29 Augustus 2010 }}</ref> Berg Nansen,<ref>{{en}} {{cite web |title=Nansen, Berg |url=http://geonames.usgs.gov/pls/gnispublic/f?p=gnispq:5:4435125958516123::NO::P5_ANTAR_ID:10477 |publisher=Verenigde State Geologiese Oorsig (USGS) |accessdate=8 Augustus 2010 }}</ref> Berg Fridtjof Nansen<ref>Amundsen, Vol II p. 30</ref> en Nansen-eiland<ref>{{en}} {{cite web |title=Nansen-eiland |url=http://www.spriprints.com/image.php?id=366742 |=Scott Arktiese Navorsingsinstituut |accessdate=8 Augustus 2010 }}</ref> in Antarktika. Polhøgda is nou die tuiste van die Fridtjof Nansen-instituut, ’n onafhanklike stigting wat navorsing doen oor omgewingsake, energie en die politiek van hulpbronbestuur.<ref>{{en}} {{cite web |title=Aangaande die Fridtjof Nansen-instituut |url=http://www.fni.no/about.html |publisher=die Fridtjof Nansen-instituut |accessdate=8 Augustus 2010 }}</ref> In 1968 is ’n rolprent van Nansen se lewe, ''Bare et liv – Historien om Fridtjof Nansen'', vrygestel met Sergei Mikaelyen as regisseur en Knut Wigert in die rol van Nansen.<ref>{{en}} {{cite web |title=Bare et liv – Historien om Fridtjof Nansen (1968) |url=http://www.imdb.com/title/tt0202810/ |publisher=Die Internet Rolprentdatabasis |accessdate=18 Augustus 2010 }}</ref> In 2004 het die Koninklike Noorweegse Vloot die eerste van ’n reeks van vyf Fridtjof Nansen-klas fregatte gelanseer. Die hoofskip van die groep is ''KNM Fridtjof Nansen''; twee ander is vernoem na Roald Amundsen en Otto Sverdrup.<ref>{{en}} {{cite web |title=Nansen-klas anti-duikbootfregatte, Noorweë |url=http://www.naval-technology.com/projects/nansen/ |publisher=Ner Resources International |year=2010 |accessdate=15 Augustus 2010 }}</ref> In die see word Nansen herdenk deur ''Nansenia'', klein diepseevisse van die familie [[Microstomatidae]].<ref>{{en}} {{cite web |title=Wêreldregister van Marinespesies |url=http://www.marinespecies.org/aphia.php?p=taxdetails&id=125893}}</ref> In die ruimte word hy herdenk deur die [[asteroïde]] [[853 Nansenia]].<ref>{{en}} {{cite book |author=Lutz D. Schmadel |title=Woordeboek van kleinplaneetname, Volume 1 |publisher=Springer |date=2003 |url=http://books.google.com/books?id=KWrB1jPCa8AC&pg=PA78 |pages=78 }}</ref> In 1964 het die [[Internasionale Astronomiese Unie|IAU]] die naam Nansen vir ’n impakkrater op die maan se noordpool aanvaar.<ref>{{en}} {{Cite document |author=Staff |contribution=Nansen |title=Gazetteer of Planetary Nomenclature |publisher=USGS |url=http://planetarynames.wr.usgs.gov/ |accessdate=17 Oktober 2011 }}</ref>
== Werke ==
* ''Paa ski over Grønland. En skildring af Den norske Grønlands-ekspedition 1888–89''. Aschehoug, Kristiania 1890. Na Engels vertaal as [http://www.archive.org/search.php?query=The%20First%20Crossing%20of%20Greenland ''The First Crossing of Greenland''], 1892.
* ''Eskimoliv''. Aschehoug, Kristiania 1891. Na Engels vertaal as [http://www.archive.org/search.php?query=Eskimo%20Life%20creator%3Anansen ''Eskimo Life''], 1893.
* ''Fram over Polhavet. Den norske polarfærd 1893–1896.''. Aschehoug, Kristiania 1897. Na Engels vertaal as [http://www.archive.org/search.php?query=Farthest%20North%20creator%3Anansen ''Farthest North''], 1897.
* [http://www.archive.org/search.php?query=The%20Norwegian%20North%20Polar%20Expedition%2C%201893-1896 ''The Norwegian North Polar Expedition, 1893–1896; Scientific Results''] (6 volumes, 1901).
* ''Norge og foreningen med Sverige''. Jacob Dybwads Forlag, Kristiania 1905. Na Engels vertaal as [http://www.archive.org/search.php?query=Norway%20and%20the%20Union%20With%20Sweden%20creator%3Anansen ''Norway and the Union With Sweden''], 1905.
* [http://www.archive.org/search.php?query=Northern%20Waters%3A%20Captain%20Roald%20Amundsen%27s%20Oceanographic%20Observations%20in%20the%20Arctic%20Seas%20in%201901 ''Northern Waters: Captain Roald Amundsen's Oceanographic Observations in the Arctic Seas in 1901.''] J. Dybwad, 1906.
* ''Nord i tåkeheimen. Utforskningen av jordens nordlige strøk i tidlige tider''. Jacob Dybwads Forlag, Kristiania 1911. Na Engels vertaal as [http://www.archive.org/search.php?query=In%20Northern%20Mists%3A%20Arctic%20Exploration%20in%20Early%20Times ''In Northern Mists: Arctic Exploration in Early Times''], 1911.
* ''Gjennem Sibirien''. Jacob Dybwads forlag, Kristiania, 1914. Na Engels vertaal as [http://www.archive.org/search.php?query=Through%20Siberia%20the%20Land%20of%20the%20Future%20creator%3Anansen ''Through Siberia the Land of the Future''], 1914.
* ''Frilufts-liv''. Jacob Dybwads Forlag, Kristiania, 1916.
* ''En ferd til Spitsbergen''. Jacob Dybwads Forlag, Kristiania, 1920.
* ''Rusland og freden''. Jacob Dybwads Forlag, Kristiania, 1923.
* ''Blant sel og bjørn. Min første Ishavs-ferd''. Jacob Dybwads Forlag, Kristiania, 1924.
* ''Gjennem Armenia''. Jacob Dybwads Forlag, Oslo, 1927.
* ''Gjennem Kaukasus til Volga''. Jacob Dybwads Forlag, Oslo, 1929. Na Engels vertaal as [http://www.archive.org/search.php?query=volga%20creator%3Anansen ''Through The Caucasus To The Volga''], 1931.
== Notas ==
Line 215 ⟶ 246:
== Bibliografie ==
* {{en}} {{cite book |
* {{en}} {{cite book |
* {{en}} {{cite book |
* {{en}} {{cite book |
* {{en}} {{cite book |
* {{en}} {{cite book |
* {{en}} {{cite book |
* {{en}} {{cite book |
* {{en}} {{cite book |
* {{en}} {{cite book |
* {{en}} {{cite book |
* {{en}} {{cite book |
* {{en}} {{cite book |
== Eksterne skakels ==
| |||