Transvaal: Verskil tussen weergawes

| style="background:#efefef;" align="center" colspan=2 |

{| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0" style="background:#efefef;"

|}

|-

|-

| '''[[Hoofstad]]'''

Ná die algemene verkiesing van [[1994]] is die administratiewe verdeling van Suid-Afrika verander en die provinsie Transvaal ontbind. Op sy grondgebied het vier nuwe provinsies ontstaan: [[Gauteng]], [[Noordwes]], [[Limpopo]] en [[Mpumalanga]]. Die naam Transvaal word nog steeds gebruik om na die oorspronklike geografiese gebied te verwys.

 

Transvaal beslaan die noord-oostelike deel van Suid-Afrika en word begrens deur die voormalige [[Kaapprovinsie]], die [[Oranje-Vrystaat]], [[Natal]], [[Zimbabwe]], [[Mosambiek]], [[Swaziland]] en [[Botswana]].

 

Transvaal se grootste rivier is die [[Vaalrivier|Vaal]], wat ook die grenslyn tussen die provinsie en die Oranje-Vrystaat gevorm het. Die [[Vaaldam]] voorsien die gebied van Pretoria-Witwatersrand-Vereeniging met water en is ook 'n gewilde ontspanningsgebied vir onder meer watersportgeesdriftiges. Op 'n aantal eilande in die Vaalrivier is vakansieoorde opgerig.

 

:''Sien [[Zuid-Afrikaansche Republiek]].''

Die Voortrekkers het die gebied oorkant die [[Vaalrivier]] en suid van die [[Limpoporivier]] in die 19de eeu Transvaal genoem. Hier het hulle ook Voortrekkers gevestig, wat teen die begin van die veertigerjare van die 19de eeu uit [[Natal]] verdryf is, en klein onafhanklike republieke gestig soos byvoorbeeld dié in [[Potchefstroom]], wat saam met [[Winburg]] die kortstondige [[Republiek van Potchefstroom-Winburg]] gevorm het.

 

Op [[16 Desember]] [[1880]] het die [[Eerste Vryheidsoorlog]] begin, waarin die ZAR na slegs twee maande by die [[Slag van Majuba]] 'n oorwinning oor die Britte behaal het. Die republiek het aanvanklik weer selfregering gekry en later, in [[1884]], ook sy onafhanklikheid herwin. In [[1883]] het Paul Kruger President van die ZAR geword.

 

Met die ontdekking van die goudvelde aan die [[Witwatersrand]] in [[1886]] het 'n groot aantal buitelanders na die gebied gestroom, en in dieselfde jaar is die myndorp [[Johannesburg]] sowat vyftig kilometer suid van Pretoria gestig. In die volgende dekade het die politieke spannings tussen die "uitlanders" in Johannesburg en die regering van die ZAR steeds gegroei, aangesien die ZAR se owerhede nie bereid was om stemreg aan die oorwegend Engelstalige bewoners van Johannesburg te verleen nie. Sowat een derde van die 200 000 Blankes in die ZAR was destyds buitelanders. [[Cecil Rhodes]], die Eerste Minister van die Kaapkolonie, en President [[Paul Kruger]] was die groot politieke teenspelers van hierdie tydperk.

 

Transvaalse goud is op die Londense staafgoudmark verhandel, en Suid-Afrikaanse mynboumaatskappye het in die Britse hoofstad oor 'n uitgebreide netwerk van makelaars, assuransie-, suiwerings- en bemarkingsfasiliteite vir hul goud beskik. Die edelmetaal het 'n ingewikelde rol in die internasionale goudstandaard en by die Bank van Engeland se finansiële moeilikhede begin speel.

 

'n Grensvoorval, wat deur Rhodes en sy medepligtiges opsetlik veroorsaak is, het in [[1899]] die aanleiding tot die uitbreek van die [[Tweede Vryheidsoorlog]] gegee, waarin 35 000 Afrikaners teen 'n oormag van 450 000 Britse soldate geveg het. Ondanks die hewige verset van die Afrikaners en die suksesvolle guerilla-taktiek van die Afrikaanse generale [[Generaal Christiaan de Wet|Christiaan de Wet]] en [[Generaal Koos de la Rey|Koos de la Rey]], wat destyds wêrelwyd vir opwinding gesorg het, het die Britte onder meer danksy hulle beleid van "verskroeide aarde" en die gebruik van [[konsentrasiekamp|konsentrasiekampe]], waarin 26 000 vroue en kinders en 'n onbekende aantal Swart plaaswerkers omgekom het, daarin geslaag om die oorlog uiteindelik te wen. Met die [[Vrede van Vereeniging]], wat in [[1902]] gesluit is, is die Boererepublieke uiteindelik deur die Britse kroon geannekseer.

 

In [[1910]] het Transvaal een van die vier provinsies van die nuutgestigte [[Unie van Suid-Afrika]] geword. Die politieke prys, wat die Engelstalige element van die Blanke bevolking destyds heel bereidwillig betaal het vir die politieke versoening met die Afrikaners, was die rassebeleid van [[Apartheid]], wat uit die patriargale maatskaplike strukture van die Boererepublieke voortgespruit en nou dekades lank die binnelandse beleid van Suid-Afrika oorheers het.

 

Ná die algemene demokratiese verkiesing van die jaar 1994 is Transvaal in die nuwe administratiewe provinsies Pretoria-Witwatersrand-Vereeniging (in [[1995]] hernoem tot [[Gauteng]]), Oos-Transvaal (sedert 1995 [[Mpumalanga]]), Noord-Transvaal (in 1995 hernoem tot Noord en in [[2001]] tot [[Limpopo]]) en [[Noordwes]] verdeel.

 

* Van-Helten, Jean-Jacques: ''Empire and High Finance: South Africa and the International Gold Standard 1890-1914''. In: The Journal of African History, volume 23, nommer 4 (1982), bl. 529-548