Jupiter: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
EmausBot (besprekings | bydraes)
k Skoonmaak, replaced: antenna → antenne using AWB
Lyn 77:
== Samestelling ==
[[Lêer:Aarde Jupiter.svg|thumb|links|150px|Vergelyking in grootte met die Aarde]]
 
Die kern van Jupiter het 'n deursnee van 14 000  km en bestaan deels uit nikkel-yster ('n mengsel van sowat 90 % yster en ca. 8% nikkel) en deels uit klip, en het 'n temperatuur van 25 000 K. Daar om is 'n ongeveer 40 000  km dik laag van [[metaal-waterstof]] (90%) en [[helium]] (10%). Hierdie laag word deur 'n relatief dun oorgangslaag geskei van die buitenste laag van vloeibare molekulêre waterstof wat 'n dikte van 20 000  km het waar die temperatuur en druk na binne toe toeneem. Behalwe waterstof en helium kom in laer konsentrasies ook [[metaan]], [[etaan]] en [[koolstofdioksied]] voor.
 
Normaalweg absorbeer planete lig van die [[son]] en straal weer eweveel energie uit na die ruimte in die vorm van hitte. [[Infrarooi]]metings dui egter an dat Jupiter twee maal soveel energie uitstraal as wat dit absorbeer. Hierdie ''ekstra'' energie is vermoedelik 'n overblyfsel uit die tyd toe Jupiter gevorm is<! en lig opgeslagen in de kern-->. 'n Ander moontlike verklaring vir die verskeinsel is dat die stadige digter wording van Jupiter onder involed van sy eie [[swaartekrag]] met uitstraling van hitte gepaard gaan.
Line 89 ⟶ 90:
: ''Hoofartikel: [[Groot Rooi Vlek]].''
[[Lêer:Great Red Spot From Voyager 1.jpg|thumb|links|200px|Die groot rooi vlek]]
 
Een van die mees opvallende eienaardighede van Jupiter is die Groot Rooi Vlek effens suid van die [[ewenaar]]. Die vlek word veroorsaak deur 'n [[sikloon]] wat al minstens 300 jaar duur. Sedert die eerste waarnemings in die begin van die [[18de eeu]] het die vlek in omvang afgeneem. In vergelyking met 100 jaar gelede het die vlek teen [[2000]] in grootte halveer. Dit is nie bekend of dit veroorsaak word deur skommelinge en of die vlek ooit volledig sal verdwyn nie.
 
Line 96 ⟶ 98:
== Natuurlike satelliete en ringe rondom Jupiter ==
: ''Hoofartikels: [[Jupiter se natuurlike satelliete]] en [[Jupiter se ringe]].''
 
Teen Mei [[2001]] was daar ongeveer 28 manen rondom Jupiter bekend, waaronder [[Io (maan)|Io]], [[Europa (maan)|Europa]], [[Ganymedes (maan)|Ganymedes]] en [[Callisto (maan)|Callisto]]. Later is daar met behulp van nuwe tegnieke en verbeterde apparatuur nog 'n groot aantal ander mane ontdek en teen [[2004]] is daar so'n 63 voorwerpe geïdentifiseer. 'n Volledig oorsig hiervan is te vinden in die [[ys van mane van Jupiter]].
 
Rondom Jupiter word ook 'n aantal dun ringe wat uit stof- en ysdeeltjies bestaan aangetref. Die binnenste ring, <!--systematisch-->genaamd ''1979 J1R'', het vermoedelik ontstaan uit losgeraakte materiaal van die mane [[Metis (maan)|Metis]] en [[Adrastea (maan)|Adrastea]] na inslae deur [[meteoriet]]e. 1979 J1R lê op 'n afstand van 110&nbsp;000 &nbsp;km van die middelpunt van jupiter en is so'n 22&nbsp;000 &nbsp;km breed. Nog verder na buite lê nog twee ringe (''1979 J2R'' en ''1979 J3R'') op 'n afstand van onderskeidelik 125&nbsp;000 en 170&nbsp;000 &nbsp;km. Van die buitenste ring word aangeneem dat dit ontstaan het uit <!--ingevangen--> interplanetêre stof. Die bestaan van die ringe is eers in 1979 bevestig en is veel kleiner as die ringe van Saturnus.
 
{{JupiterMane}}
Line 109 ⟶ 112:
 
=== Pioneer 10 ===
[[Pioneer 10]] was die eerste [[ruimtesending]] na Jupiter en is op [[3 Maart]] [[1972]] gelanseer. Op [[3 Desember]] [[1973]] <!--scheerde--> beweeg Pioneer 10 op 'n afstand van 130&nbsp;000 &nbsp;km langs Jupiter verby en stuur die eerste detailopnames na die Aarde.
 
=== Voyager ===
: ''Hoofartikels: [[Voyager 1]] en [[Voyager 2]].''
 
[[Lêer:Voyager spacecraft.jpg|thumb|200px|Voyager 2]]
In die winter (Suidelike halfrond) van [[1977]] word Voyager 1 en Voyager 2 kort na mekaar gelanseer. In [[1979]] het beide Voyagers baie foto's en inligting oor Jupiter en die mane opgelewer, onder andere oor [[vulkaan|vulkaan aktiwiteit]] op die maan [[Io (maan)|Io]].
 
=== Galileo ===
Op [[18 Oktober]] [[1989]] word vanaf [[Cape Canaveral]] die [[Galileo ruimtesending|Galileo ruimtetuig]] gelanseer om die mane van Jupiter en die planeet self te bestudeer. Galileo was die eerste sending wat in plaas van verby te vlieg in 'n baan om Jupiter gebring sou word en dit uitgevoerig sou bestudeer. Na 'n reis van ses jaar en ondanks probleme met die antennaantenne, het Galileo ruim 14&nbsp;000 foto's geneem. Galileo het Jupiter bestudeerd van [[Desember 1995]] tot [[September 2003]] en het gedurende die tydperk 'n skat van nuwe insigte versamel.
 
=== Cassini-Huygens ===
Line 153 ⟶ 157:
{{Link GA|ja}}
{{Link GA|pl}}
 
[[als:Jupiter (Planet)]]
[[am:ጁፒተር]]