Virus: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
Xqbot (besprekings | bydraes)
k r2.7.3) (robot Bygevoeg: new:भाइरस
RNA -> RNS
Lyn 17:
'n '''Virus''' is 'n mikroskopiese parasiet wat [[sel]]le in biologiese organismes [[Aansteeklike siektes|besmet]]. Virusse is [[vaste intrasellulêre parasiet]]e; Hulle kan slegs voortplant deur ander selle in te neem en te beheer aangesien hulle op sigself nie die vermoë besit om onafhanklik voort te plant nie. Die term ''virus'' verwys gewoonlik na daardie partikels wat [[Eukarioot|eukariote]] (veelsellige organismes en baie enkelselorganismes) besmet, terwyl die term ''bakteriofaag'' of ''[[faag]]'' verwys na daardie wat [[prokarioot|prokariote]] ([[bakterie|bakterieë]] en bakterie-agtige organismes) besmet.
 
Die partikels dra tipies 'n klein hoeveelheid nukleoonsuur (hetsy [[DNS]] of [[RNARNS]] of beide) wat omring word deur 'n beskermende laag wat uit [[proteïen]]e, [[lipied]]e, [[glikoproteïen]]e of 'n kombinasie daarvan bestaan. 'n Belangrike feit is dat die virus se genetiese kode nie alleen vir die [[proteïen]]e (wat benodig word om sy [[genetiese materiaal]] te verpak) voorsiening maak nie, maar ook vir die proteïene wat die virus gedurende sy [[Biologiese lewensiklus|lewensiklus]] benodig (die term ''lewensiklus'' word hier losweg gebruik aangesien dit onseker is of virusse wel as lewende organismes beskou kan word).
 
== Oorsprong en ontstaan ==
Lyn 25:
 
== Grootte, struktuur en anatomie ==
Virus partikels bestaan uit 'n nukleoonsuur [[genoom]] wat óf uit [[DNS]] óf [[RNARNS]] bestaan in 'n dubbel of enkele string met 'n positiewe of negatiewe sin. Dit word omhul deur 'n beskermende laag [[proteïen]]e wat 'n [[kapsied]] genoem word. Die viruskapsied mag of sferies of spiraalvormig wees en bestaan uit proteïene wat deur die virusgenoom gekodeer is. In spiraalvirusse bind die kapsied proteïen direk aan die virusgenoom. In die geval van die maselsvirus byvoorbeeld bind een nukleokapsied proteïen met ses RNARNS basisse om 'n spiraal van ongeveer 1.3 mikrometer lank te vorm.
 
Hierdie proteïen-en-nukleoonsuurkompleks word die nukleokapsied genoem en in die geval van die [[masels]]virus word dit toegevou in 'n lipiedskede wat vanaf die gasheer sel verkry word waarin virusgekodeerde [[glikoproteïen]] ingesluit is. Dit maak dan ook die verbinding aan en ingang na die gasheersel moontlik om 'n nuwe besmetting te begin. Sferiese viruskapsiede omsluit die virusgenoom in sy geheel en bind oor die algemeen nie so vas aan die nukleoonsuur as wat die spiraalkapsiede doen nie.
Lyn 42:
Sommige virusse het DNS wat nadat dit die gasheersel binnegedring het saam met die gasheersel se DNS voortgeplant word.
 
Daar bestaan twee verskillende voortplantingsprosesse vir virusse wat RNARNS bevat. Tydens die eerste proses word die virus se RNARNS direk gekopieer deur die [[RNARNS replikase]]-ensiem. Hierdie ensiem gebruik dan daardie RNARNS kopie as 'n sjabloon om honderde duplikate van die oorspronklike RNARNS te skep. 'n Tweede groep RNARNS-bevattende virusse, ook [[retrovirus]]se genoem gebruik die ensiem [[omgekeerde transkriptase]] om 'n komplimentêre string DNS te sintetiseer wat die virus se genetiese inligting bevat eerder as in die RNARNS self. Die virus-DNS kan dan verder voortgeplant word deur die gasheersel se hulpbronne te benut.
 
=== Lewensiklus opgesom ===
Lyn 59:
'n Virus maak gebruik van die gasheer se [[ensiem]]e en ander molekules wat deur die gasheersel vervaardig is om viruspartikels (virione) te maak. Sommige virusse bevat die kodering vir al hulle eie genoomvoortplanting en is nie geheel en al afhanklik van [[polimerase]] in die gasheer vir die voortplanting van hulle genetiese materiaal nie. Sulke virusse kan behandel word met teenvirale medikasie wat spesifiek op die replikase molekules wat deur die viruskodering vervaardig word gemik is. Virusse is afhanklik van die gasheersel [[ribosome]] vir die vervaardig van virusproteïene en gebruik verskeie strategieë om die gasheersel te stimuleer om virusproteïene te vervaardig.
 
Sommige +RNARNS-virusse gebruik byvoorbeeld Interne Ribosoom Ingang [[IRI]] <!-- bevestig vertaling --> segmente om die omskakeling van hulle genomiese +RNARNS molekule aan te dryf. Virusse is nie [[eensellige organisme|eensellig]] of [[veelsellige organisme]]s nie; hulle lê iewers tussen lewende en nie-lewende stowwe. Virusse het gene en toon oorerflikheid maar is afhanklik van gasheerselle om 'n nuwe generasie virusse te kan vervaardig. Baie virusse toon ooreenkomste met komplekse molekules. Omdat virusse afhanklik is van gasheerselle vir hulle voortplanting word hulle gewoonlik nie as ''lewend'' geklassifiseer nie. Of hulle ''lewendig'' is of nie, hulle is verpligte parasiete en het nie 'n vorm waarin hulle onafhanklik van hulle gasheer kan voortplant nie. Soos die meeste parasiete het hulle 'n spesifieke reeks gashere wat soms selfs net tot een spesie beperk is (of soms selfs tot 'n spesifieke groep selle in daardie een spesie).
 
Sommige virusse ontstaan deur [[selfsamestelling]] van proteïene en [[nukleoonsuur]] molekules. Hierdie [[makromolekule]]s word binne in die gasheersel saamgestel vanuit kleiner [[organiese verbinding]]s. Die selfsamestelling van virusse het heelwat implikasies vir die studie van die [[oorsprong van lewe]]. Sommige virusse sluit ook lipiede van die gasheersel se [[selmembraan]] in wanneer hulle kern proteïen-nukleoonsuurkompleks op die gasheersel se oppervlak ontkiem. As die vereiste vir outonome selfvoortplanting buite rekening gelaat word is daar 'n sterk saak te make vir die argument dat virusse in der waarheid lewendig is. Sommige klein virusse is ook meer doeltreffend as die meeste sellulêre lewensvorme ten opsigte van die verhouding van die funksies tot werkende dele wat hulle het. As virusse as lewendig beskou kan word is die moontlikheid om [[kunsmatige lewe]] te skep soveel groter of dalk eerder die standaard wat gestel word om iets kunsmatige lewe te noem is dan soveel laer.
Lyn 66:
 
=== Verstaan van basiese selprosesse ===
Virusse is belangrik in die studie van [[molekulêre biologie|molekulêre-]] en [[selbiologie]] omdat hulle eenvoudige stelsels verskaf wat gebruik kan word om die funksies van selle te manipuleer en te ondersoek. Virusse het byvoorbeeld die studie van [[genetika]] vereenvoudig en ons kennis verbreed oor die basiese meganismes in [[molekulêre genetika]] ([[DNS-replisering]], [[transkripsie]], [[RNARNS prosessering]]), [[Translasie]], [[proteïenvervoer]] en [[immunologie]].
 
=== Genetiese ingryping ===