Boere: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
Addbot (besprekings | bydraes)
k Verplasing van 40 interwikiskakels wat op Wikidata beskikbaar is op d:q188201
proeflees en taalversorging
Lyn 12:
}}
 
Die '''Boere''' is 'n geskiedkundige term wat verwys na 'n etniese en kulturele groep wat bestaan het uit die afstammelinge van die hoofsaaklik Nederlands-sprekende boere en hulle families wat hulle in die 1800's in die Oranje Vrystaat, Transvaal en, tot 'n mindere mate, Natal gevestig het en daar 'n aantal [[Boererepubliek|Boere Republieke]]e gestig het. Die groep sluit in die nakomelinge van die Voortrekkers wat die [[Kaapkolonie]] in die begin van die [[19de eeu]] tydens die [[Groot Trek]] verlaat het, Kaapse burgers wat later na die Transvaal of Vrystaat geïmigreer het en geassimileerde immigrante uit [[Europa]]. Verskeie redes word aangegee vir die verlaat van die Kaapkolonie waaronder ontevredenheid met die Britse koloniale regering, voortdurende grensoorloë tussen die [[Xhosas]] en die inwoners van die Kaapkolonie met gepaardgaande gebrek aan sekuriteit, gebrek aan grond, die afskaffing van slawerny in die Kaap, arbeidsprobleme en politiese marginalisering.<ref name=Gilomee>Herman Gilomee, Die Afrikaners - 'n Biografie, Tafelberg, 2004, ISBN 0-624-04181-6</ref>
 
Die term ''Boere'' het aanleiding gegee tot 'n aantal woord samestellings wat verband hou met die kultuur en gebruike van die Boere insluitend: boeresport, boeretroos, boerekos, boerehaat, Boerejood, boereperd of [[boerperd]] ens. Die oorloë tussen die Boererepublieke, die [[Oranje-Vrystaat]] en die [[Zuid-Afrikaansche Republiek]] word soms die [[Eerste Vryheidsoorlog|Eerste-]] en [[Tweede Vryheidsoorlog|Tweede Boereoorloë]] genoem. Die term Boerevolk is ook histories gebruik as 'n alternatiewe benaming van die [[Afrikaners]] of 'n gedeelte daarvan.<ref>[http://www.pharos.co.za/ Pharos], Afrikaans-Engels Woordeboek, Eerste Druk, 2005, ISBN 1-86890-044-4, NN-uitgewers beperk.</ref> Die term is ook in baie ander tale oorgeneem soos [[Engels]]: ''Boers'', [[Frans]]: ''Les Boers'', [[Portugees]] ''Os bôeres'' en [[Duits]]: ''Die Buren''. Die term is later met beide positiewe (prysendprysende) en negatiewe (beledigendbeledigende) konnotasie in die letterkunde en alledaagse lewe gebruik om na [[Afrikaners]] te verwys.<ref name="van Zyl">Dorothea van Zyl, ''[http://academic.sun.ac.za/afrndl/personeel/Publikasiespersoneel/van%20zyl/boer_en_Boer.pdf Afstand en vereenselwiging: Perspektiewe op die veranderende betekenisse van boer en Boer in die Afrikaanse poësie]'', Departement Afrikaans en Nederlands Universiteit van Stellenbosch</ref><ref>Annette Marié Jordaan, ''[http://upetd.up.ac.za/thesis/available/etd-10072004-100304/ Mites rondom Afrikaans]'', [http://upetd.up.ac.za/thesis/available/etd-10072004-100304/unrestricted/01chapter1.pdf Hoofstuk 1], Doktorale Tesis, Universiteit van Pretoria, 2004</ref>
 
== Geskiedenis ==
=== Oorsprong ===
Die Boere was afstammelinge van setlaars wat hulle sedert die 1650's tot die 1800's in [[Suid-Afrika]] gevestig het. Hulle is merendeels die nasate van [[Nederland]]ers, [[Vlaandere|Vlaminge]], [[Franse Hugenote]] en [[Duitsland|Duitsers]]. In kleiner getalle vorm ook Skandinawiërs, Portugese, Italianers, Pole, Skotte, Engelse, Iere en Walliesers deel van die Boerevolk se voorouers. Verder het ondertrouery met inheemse [[Khoi]] en ingevoerde slawe uit ander dele van [[Afrika]], [[Maleisië]] en [[Indië]] ook bygedra tot die Boere-genepoel. Sulke gemengde afstammelinge is later as [[Kleurlinge]] gekwalifiseer onder [[Apartheid ]]wetgewing, en daarna as Afrikaanses of Bruinmense in die post-Apartheid era. Die Boere was oorwegend Christene en streng [[Calvinisme|Calvinisties]]. 'n Minderheid maar nogtans 'n noemenswaardige getal behoort aan Pinkster groeperings.
 
=== Trekboere en die Groot Trek ===
Twee groepe emigante het die [[Kaapkolonie]] in die tweede kwart van die [[19de eeu]] verlaat. Die eerste hievan was die [[Trekboer]]e wat opsoek na beter weivelde oor die grense van die kolonie getrek het. Die tweede groep was die Grensboere in die [[Oos-Kaap]], wat 'n sterker politieke dryf gehad het om die kolonie te verlaat, wat die [[Groot Trek]] onderneem het en wat later as die [[Voortrekker]]s sou bekend staan. Die Voortrekkers se migrasie het in [[1835]] begin as gevolg van ontevredenheid met die Britse koloniale owerheid, aanhoudende grensoorloë, gebrek aan grond, arbeidsprobleme en 'n gevoel dat hulle polities gemarginaliseer is.<ref name=Gilomee/>
 
In 'n geskiedkundige konteks kan die term "Boer" verwys na 'n inwoner van een van die Boere RepubliekeBoererepublieke of na diegene wat kulturele Boere was.
 
=== Anglo-Boereoorloë ===
Die Boere het twee oorloë aan die einde van die [[19de eeu]] geveg om hulle internasionaal-erkende lande, die [[Zuid-Afrikaansche Republiek]] en die Oranje Vrystaat teen dreigende anneksasie van Brittanje te verdedig. Die oorloë staan ook bekend as die [[Eerste Vryheidsoorlog]] en die [[Tweede Vryheidsoorlog]].
 
Veral die tweede Anglo-Boereoorlog het tot mitologisering van die term Boer, in Suid-Afrika en in Europa, as etnoniem gelei.<ref name="van Zyl"/> Die Britse skrywer [[Arthur Conan Doyle|Sir Arthur Conan Doyle]] skryf by voorbeeldbyvoorbeeld in 1902:
 
:''"Neem ‘n'n Nederlandse gemeenskap van die soort wat hulself vir vyftig jaar verweer het teen al die mag van Spanje, op ‘n'n tyd toe Spanje die voorste wêreldmag was. Vermeng hulle met ‘n'n telg van daardie onvermurfbare [[Franse Hugenote]] wat hul tuiste en besit prysgegee het, en hul land vir altyd agtergelaat het ten tyde van die [[Edik van Nantes]] se herroeping. Die produk moet uiteraard een van die mees geharde, lewenskragtige, onoorwinlike rasse wees om ooit op die aarde gesien te word. Neem hierdie gedugte mense en oefen hulle sewe geslagte lank in volgehoue oorlogvoering teen woesteling manne en wilde dierasies, onder omstandighede waarin geen swakkeling sou oorleef nie, plaas hulle sodat hulle uitnemende aanleg opdoen met wapens en ruiterskap, gee aan hulle ‘n'n land wat uitnemend gepas is vir die taktieke van die jagter, die skerpskutter, en die ruiter. Voeg dan, eindelaas, ‘n'n fyner temperament by hul militêre eienskappe deur ‘n'n onverbiddelike lotvallige Ou Testamentiese geloof en ‘n'n vurige en verterende [[patriotisme]]. Kombineer al hierdie kwaliteite en al hierdie dryfvere in een indiwidu, en jy het die moderne Boer – die mees gedugte teëparty om ooit paaie te kruis met die Britse Ryk. Ons militêre geskiedenis is grootliks opgemaak deur ons konflikte met Frankryk, maar [[Napoléon Bonaparte|Napoleon]] en al sy veterane het ons nooit so ru behandel as hierdie vasberade plaasboere met hul antieke godsdiens en hul sorgbarend moderne gewere nie.''
 
:''Kyk na die kaart van Suid-Afrika, en daar, heel in die middel van die Britse besittings, soos die pit binne ‘n'n perske, lê die uitgestrekte [[Boererepubliek|twee republieke]], ‘n'n magtige domein vir so geringe nasie. Hoe het hulle daar gekom? Wie is hierdie [[Teutone|Teutoonse volk]] wat hulself so diep in Afrika ingegrawe het? Dit is ‘n'n meermaal -vertelde verhaal, en tog moet dit weer vertel word om hierdie storie van selfs die mees kunsmatige inleiding te voorsien. Niemand kan die Boer ken of waardeer wat nie die Boer se verlede ken nie, want hy ís wat die verlede hom gemaak het."''<ref>[http://www.pinetreeweb.com/conan-doyle-chapter-01.htm http://www.pinetreeweb.com/conan-doyle-chapter-01.htm] - The Great Boer War, Arthur Conan Doyle</ref>
 
=== Verstrooiing ===
Na die [[Tweede Vryheidsoorlog]] het 'n klein gedeelte van die Boere Suid-Afrika verlaat. Vanaf [[1903]] het die grootste groep na die [[Patagonië]]-streek van [[Argentinië]] geëmigreer. Daar is vandag steeds 'n aantal [[Boere in Argentinië]]<ref>http://www.roepstem.net/argentina.html</ref>. 'n Tweede groep het na [[Kenia]] geëmigreer (toe onder Britse regering), waarvan die meeste in die 1930's na Suid-Afrika teruggekeer het. 'n Derde groep het, onder die leiding van Generaal Ben Viljoen, na [[Meksiko]], [[Nieu-Meksiko]] en [[Texas]] geëmigreer in die suidweste van die [[VSA]].
 
== Moderne gebruik ==
In moderne tye, veral tydens die hervorming van apartheid en die era na 1994, het 'n sommige Afrikaanssprekendes, met hoofsaaklik dié met regse konserwatiewe politiese perspektiewe, hul voorkeur vir die identiteit "Boere", in plaas van "Afrikaners" te kenne gegee. Die groepe beweer dat daar baie nasate van die [[Voortrekkers]] was wat nie deel gevorm het van die (soos hulle dit sien) Kaap-gebaseerde Afrikaner-identiteit wat na die Tweede Vryheidsoorlog en die daaropvolgende Uniewording in [[1910]] te voorskyn gekom het nie. Sommige van die groepe dring daarop aan dat hulle hulleself nie as 'n verregse element van 'n politiese spektrum sien nie.<ref> [http://web.archive.org/web/20031001202018/rebellie.org/Raaktief/rk_openletter_ISS.htm Dr. Tobias Louw. Open Letter to the Institute for Security Studies.] </ref> Die groepe beskou die Boere as 'n volk wat sowel in Suid-Afrika woon as in [[diaspora]].
 
In Desember 2006 is daar 'n Boerevolk Verteenwoordigende Raad (BVR) verkies wat as die Boerevolk se spreekbuis moet dien en sekere take soos aan hom opgedra, moet uitvoer. Die "Volk" word op Bybels-voorgeskrewe wyse ingedeel in wa-laers wat hulle eie leiers demokraties verkies. Al daardie leiers kies dan weer hulle eie leiers, en so word persone van grondvlak af "opgestoot" om uiteindelik as volksverteenwoordiger te kan dien op die BVR. Die BVR beywer hom vir volledige volks- en staatkundige vryheid vir die Boerevolk, en bestaan derhalwe uit verskillende komitees wat die take van 'n staatsdiens-in-wording uitvoer soos nodig.
 
In 2007 het 'n [[Volksraad Verkiesing Kommissie]] tot stand gekom wat uiteindelik 'n verkiesing op 23 September en 24 September 2011 georganiseer het. Die verkose lede staan as die [[Boere-Afrikanervolksraad]] bekend. Hulle beywer hulleselfhulself om hulle mandaat vir selfbeskikking tot uitvoering te bring.
 
== Verwysings ==