Ruimte: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
Uitgebrei, nog besig
Uitgebrei
Lyn 6:
 
Die mens het in die 20ste eeu begin met die fisieke verkenning van die ruimte – eers met hoë ballonvlugte en daarna danksy die ontdekking van een- en meerfase-vuurpylaandrywers. [[Joeri Gagarin]] van die [[Sowjetunie]] was in [[1961]] die eerste mens wat om die Aarde gewentel het en onbemande ruimtetuie het intussen al die bekende planete in die [[Sonnestelsel]] besoek. Die ruimte is ’n uitdagende omgewing vir die mens weens die gevare van vakuum en straling. Die klein swaartekrag het ’n nadelige uitwerking op die menslike liggaam; dit veroorsaak spier- en beenverlies. Bemande vlugte was tot nou beperk tot ’n lae wentelbaan om die Aarde en die [[maan]], en onbemande vlugte tot die Sonnestelsel; die res van die ruimte kan net deur waarneming deur teleskope verken word.
 
== Grense==
Daar is geen natuurlike grens tussen die Aarde se atmosfeer en die ruimte nie – hoe verder weg van die Aarde, hoe dunner word die atmosfeer. Daar is egter ’n paar kunsmatige grense vasgestel:
* Die Fédération Aéronautique Internationale het die [[Kármán-lyn]] op 100 km van die Aarde af bepaal as die grens tussen lugvaart en ruimtevaart. Theodore von Kármán het bereken dat ’n voertuig vinniger as die wentelbaanspoed van die Aarde sal moet beweeg om voldoende aërodinamiese krag te hê om homself te onderhou.{{sfn|O'Leary|2009|p=84}}
* Die [[VSA]] beskryf mense wat hoër as 80 km vlieg, as [[ruimtevaarder]]s.{{sfn|Wong|Fergusson|2010|p=16}}
* [[Nasa]] se sendingbeheer gebruik 122 km as die hoogte waarop ruimtetuie weer die atmosfeer binnekom. Dit is die grens waar atmosferiese weerstand merkbaar raak.<ref name=petty20030213>{{citation | first1=John Ira | last1=Petty | date=February 13, 2003 | title=Entry | work=Human Spaceflight | publisher=Nasa | url=http://spaceflight.nasa.gov/shuttle/reference/shutref/events/entry/ | accessdate=2011-12-16 | postscript=. }}</ref>
 
== Omgewing==
Line 46 ⟶ 52:
 
Om en tussen sterrestelsels is daar ’n plasma<ref name=jafelice_opher1992>{{citation | title=The origin of intergalactic magnetic fields due to extragalactic jets | month=July | year=1992 | last1=Jafelice | first1=Luiz C. | last2=Opher | first2=Reuven | journal=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society | volume=257 | issue=1 | pages=135–151 | publisher=Royal Astronomical Society | bibcode=1992MNRAS.257..135J | postscript=. }}</ref> wat die intergalaktiese medium genoem word. Die digtheid daarvan is 5-200 keer die gemiddelde digtheid van die heelal. Dit bestaan meestal uit geïoniseerde waterstof.
 
==Verkenning==
[[Lêer:Convert ru kosmos080.jpg|thumb|links|’n [[Sowjetunie|Sowjet]]-seël wat [[Joeri Gagarin]], die eerste mens in die ruimte, uitbeeld.]]
Vir die grootste deel van die mens se geskiedenis is die ruimte verken deur middel van waarneming van die Aarde af – eers met die blote oog en daarna die [[teleskoop]]. Voor die ontdekking van [[vuurpyl]]tegnologie was die naaste wat die mens aan die ruimte gekom het, met ballonvlugte. In 1935 het die bemande [[Amerika]]anse Explorer II-ballonvlug ’n hoogte van 22&nbsp;km bereik.<ref name=ssr13_2_199>{{citation | title=History of the Use of Balloons in Scientific Experiments | last=Pfotzer | first=G. | month=Junie | year=1972 | journal=Space Science Reviews | volume=13 | issue=2 | pages=199–242 | doi=10.1007/BF00175313 | bibcode=1972SSRv...13..199P | postscript=. }}</ref> Dit is in 1942 oortref toe die derde lansering van die [[Duitsland|Duitse]] A-4-vuurpyl ’n hoogte van 80&nbsp;km bereik het.
 
In 1957 is die onbemande satelliet [[Spoetnik 1]] deur die [[Sowjetunie]] se R-7-vuurpyl in ’n wentelbaan om die Aarde geplaas op ’n afstand van 215-939&nbsp;km. {{sfn|O'Leary|2009|pp=209–224}} Dit is gevolg deur die eerste bemande vlug in 1961, toe [[Joeri Gagarin]] in die [[Wostok 1]] in ’n wentelbaan geplaas is. Die eerste mense wat verder as ’n wentelbaan om die Aarde gereis het, was Frank Borman, Jim Lovell en William Anders in 1968 aan boord van [[Apollo-program|Apollo 8]]. Dit was in ’n wentelbaan om die [[maan]]{{sfn|Harrison|2002|pp=60–63}} en het ’n maksimum afstand van 377&nbsp;349&nbsp;km van die Aarde af bereik.{{sfn|Orloff|2001}}
 
Die eerste ruimtetuig buite die swaartekragveld van die Aarde was die Sowjet-tuig [[Loena-ruimteprogram|Loena 1]], wat in 1959 verby die maan gevlieg het.{{sfn|Hardesty|Eisman|Krushchev|2008|pp=89&ndash;90}} In 1961 het [[Wenera 1]] die eerste planetêre ondersoektuig geword. Dit het die teenwoordigheid van die [[sonwind]] onthul en het die eerste verbyvlug van die planeet [[Venus (planeet)|Venus]] gedoen, maar kontak is daarmee verloor voordat dit Venus bereik het. Die eerste suksesvolle planetêre sending was die [[Mariner 2]]-verbyvlug van Venus in 1962.{{sfn|Collins|2007|p=86}} Die eerste tuig wat ’n verbyvlug van [[Mars (planeet)|Mars]] gedoen het, was [[Mariner 4]], wat die planeet in 1964 bereik het.
 
Sedertdien het onbemande tuie elke planeet en hul mane in die [[Sonnestelsel]] ondersoek, asook baie [[kleinplaneet|kleinplanete]] en [[komeet|komete]]. Hulle bly ’n baie belangrike instrument vir die verkenning van die ruimte, sowel as waarneming van die Aarde.{{sfn|Harris|2008|pp=7, 68&ndash;69}}
 
==Verwysings==
{{Verwysings|2}}
 
*[[image:Crystal txt.png|15px]] Hierdie artikel is vertaal uit die [http://en.wikipedia.org/wiki/Outer_space Engelse Wikipedia]</small>
 
[[Kategorie:Sterrekunde]]