Arbeidersparty (Suid-Afrika, 1910): Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
Addbot (besprekings | bydraes)
k Verplasing van 4 interwikiskakels wat op Wikidata beskikbaar is op d:q3136263
Morne (besprekings | bydraes)
No edit summary
Lyn 1:
[[Lêer:Kolonel Cresswell.jpg|thumb|240px|right|Kol. [[Frederick Hugh Page Cresswell]].]]
[[Lêer:Hertzog kabinet 1929.jpg|thumb|320px|right|Genl. [[J.B.M. Hertzog]] se [[Nasionale Party]] het in 1929 alleen 'n volstrekte meerderheid behaal, maar nietemin weer twee Arbeiders in sy kabinet ingelsuit. Kol. [[Frederick Hugh Page Cresswell]] sit voor links langs dr. [[D.F. Malan]], genl. Hertzog, [[N.C. Havenga]] en P. Grobler. Agter staan [[Oswald Pirow]], genl. [[Jan Kemp]], A. Fourie, adv. [[E.G. Jansen]], [[Henry Sampson]] en [[Charles Wynand Malan|C.W. Malan]].]]
[[Beeld:Walter Madeley.jpg|thumb|regs|210px|[[Walter Madeley]].]]
 
Die '''Arbeidersparty''' was 'n politieke party in [[Suid-Afrika]] van [[1910]] tot ongeveer [[1958]], hoewel die party nooit amptelik ontbind het nie.
 
==Stigting==
Die Arbeidersparty is in [[Januarie]] [[1910]], enkele maande voor [[Uniewording]] gestig uit die samesmelting van twee kleiner Arbeiderspartye in die Kaapkolonie en [[Transvaal]]. Die eerste leier was kol. [[Frederick Hugh Page Cresswell|F.H.P. Cresswell]] en die eerste voorsitter [[Henry Sampson]]. Die party het hom daarop toegespits om wit werkers se regte teen dié van gekleurde werkers (swart, bruin, Indiër en Chinees) te beskerm. Die party was dus uit die staanspoor 'n voorstander van rasseskeiding en -diskriminasie.
kol. [[Frederick Hugh Page Cresswell|F.H.P. Cresswell]] en die eerste voorsitter [[Henry Sampson]]. Die party het hom daarop toegespits om wit werkers se regte teen dié van gekleurde werkers (swart, bruin, Indiër en Chinees) te beskerm. Die party was dus uit die staanspoor 'n voorstander van rasseskeiding en -diskriminasie.
 
==Pakt-regering==
Lyn 14:
Die party skeur in [[1928]] in die sogenaamde Hoofbestuursgroep en die Cresswelliete. Dit was oor 'n verskil in die vertolking van die party se beginselprogram, maar het in werklikheid op persoonlikhede neergekom. [[Walter Madeley]] weier om uit die kabinet te bedank toe genl. [[Hertzog]] ontevrede is omdat hy 'n afvaardiging ontvang het wat hom kom spreek het oor die werksomstandighede van swartes in sy departemente. In die verkiesing op [[18 Junie]] [[1929]] word 3 Hoofbestuurslede en 5 Cresswelliete verkies. Hoewel die [[Nasionale Party]] toe 'n volstrekte meerderheid geniet het, is twee Cresswelliete nietemin weer in die kabinet ingesluit.
 
Die verdeeldheid duur voort in die sogenaamde Koalisie-verkiesing op [[17 Mei]] [[1933]], maar na die samesmelting van die [[Nasionale Party]] en [[Suid-Afrikaanse Party]] op [[5 Desember]] [[1934]] in die [[Verenigde Party]], verloor die Arbeidersparty sy relevansie. Twee kandidate van elke groep was in die verkiesing suksesvol, maar in [[1938]] se verkiesing haal slegs 3drie van die weer verenigde party se kandidate die paal. Toe genl. Hertzog se mosie van neutraliteit in die [[Tweede Wêreldoorlog]] verslaan word, bedank hy as eerste minister en word opgevolg deur genl. [[Jan Smuts]], wat [[Walter Madeley]] as minister van arbeid aanstel. Hy beklee die amp tot sy aftrede in 1945.
 
=='n Opflikkering==