Higgsboson: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
Sjabloon
Bygewerk
Lyn 6:
 
Die bestaan van die Higgs-boson is in 1964 voorspel om die meganisme te verduidelik waardeur aan elementêre deeltjies massa gegee word. Die tentatiewe ontdekking daarvan in Julie [[2012]] kan bewys dat die Standaardmodel wesenlik korrek is aangesien dit die laaste van die 12 elementêre deeltjies is wat in die Standaardmodel beskryf word en die enigste een wat nog nie voorheen waargeneem is nie.<ref name="Griff">{{cite book| last = Griffiths| first = David| authorlink = David Griffiths (physicist)| title = Introduction to Elementary Particles | edition = Tweede, hersien | year = 2008| publisher = Wiley-VCH| isbn = 978-3-527-40601-2| page = 403}}</ref> Die ander 11 deeltjies is reeds gevind. As dit blyk dié boson is nie die Higgs-deeltjie nie, sal die mens dalk moet herbesin oor hoe die heelal saamgestel is.
 
Die bestaan van die Higgs-boson is op [[14 Maart]] [[2013]] tentatief deur die [[Europese Organisasie vir Kernnavorsing]] (CERN) bevestig.
 
==Die groot soektog==
[[Lêer:Standard Model of Elementary Particles af.svg|thumb|250px|Die Standaardmodel met al die [[elementêre deeltjie]]s.]]
Die boson is genoem na die [[Britse]] [[fisikus]] [[Peter Higgs]] wat die bestaan daarvan in 1964 voorgestel het. Volgens hom en ander wetenskaplikes was die heelal in die eerste biljoenste van ’n sekonde ná die [[Groot Knal]] gevul met deeltjies sonder enige massa wat teen die spoed van lig deur die lug geblits het. Vanweë hul interaksie met die Higgs-veld het die deeltjies massa verkry en eindelik die heelal gevorm. Die Higgs-veld is ’n teoretiese en onsigbare energieveld wat deur die hele heelal voorkom. Deeltjies kry massa deur ’n voortdurende wisselwerking met dié veld. Sommige deeltjies, soos die [[protonfoton]]e wat lig vorm, word nie daardeur geraak nie en hulle het dus geen massa nie.
 
Eksperimente om die bestaan van die boson te bevestig en die aard daarvan vas te stel het eers in die 1980's in alle erns begin en in 2010 momentum gekry met die ingebruikneming van die [[Europese Organisasie vir Kernnavorsing]] ([[CERN]]) se [[Groot Hadron-versneller]] (GHV).<ref>[http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2012/07/04/SK/2/ebhiggs.html Die Burger], 5 Julie 2012</ref>
 
Omdat die deeltjie feitlik dadelik verval nadat dit ontstaan het (binne ’n septiljoenste van ’n sekonde), kan net baie hoë-energie-deeltjieversnellers dit waarneem en registreer. Die GHV is die wêreld se grootste en kragtigste versneller, ’n pyp van 27&nbsp;km lank in ’n tonnel 100&nbsp;m onder die grond op die grens tussen [[Frankryk]] en [[Switserland]]. Twee strale protone word in teenoorgestelde rigtings afgevuur en bots teen mekaar. Dit veroorsaak baie miljoene botsings per sekonde tussen deeltjies en herskep so die toestande wat ontstaan het ná die Groot Knal, toe die Higgs-veld gevorm het.
Line 19 ⟶ 22:
Op 4 Julie 2012 is in twee afsonderlike eksperimente die bestaan van ’n voorheen onbekende deeltjie bevestig met ’n massa van sowat 125 GeV (125 giga-elektronvolt, sowat 133 protonmassas) en dit val binne die massa wat voorspel is die Higgs-boson sou wees.
 
Volgens wetenskaplikes is die kans dat die onbekende deeltjie nie die Higgs-boson is nie, een uit ’n miljoen.<ref>[http://dailymaverick.co.za/article/2012-07-05-the-higgs-boson-what-it-is-and-what-it-does The Higgs boson - what it is and what it does] URL besoek op 7 Julie 2012</ref> BaieHoewel verdereop werk14 Maart 2013 tentatief bevestig is egterdat dit wel die Higgs-boson is,<ref name="CERN March 2013">{{cite web|last=Pralavorio|first=Corinne|title=New results indicate that new particle is a Higgs boson|url=http://home.web.cern.ch/about/updates/2013/03/new-results-indicate-new-particle-higgs-boson|accessdate=14 Maart 2013|date=2013-03-14|publisher=CERN}}</ref><ref name=nbc14032013>{{cite news |last=Bryner |first=Jeanna |title=Particle confirmed as Higgs boson |url=http://science.nbcnews.com/_news/2013/03/14/17311477-particle-confirmed-as-higgs-boson |date=14 Maart 2013 |work=NBC News |accessdate=14 Maart 2013}}</ref><ref name="Huffington 14 March 2013">{{cite web|url=http://www.huffingtonpost.com/2013/03/14/higgs-boson-discovery-confirmed-cern-large-hadron-collider_n_2874975.html?icid=maing-grid7%7Cmain5%7Cdl1%7Csec1_lnk2%26pLid%3D283596|title= Higgs Boson Discovery Confirmed After Physicists Review Large Hadron Collider Data at CERN|publisher= Huffington Post|accessdate=14 Maart 2013 }}</ref> is baie verdere werk nodig voordat onteenseglik bewys kan word of dit wel die geval is.
 
==Verwysings==