Bantoestan: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
Legobot (besprekings | bydraes)
k Verplasing van 38 interwikiskakels wat op Wikidata beskikbaar is op d:q190354
meer
Lyn 1:
[[Lêer:Homelands.png|thumb|right|300px|Kaart van voormalige tuislande in Suid-Afrika]]
 
'''Bantoestan''' verwys na enige van die gebiede wat aangewys is as [[tuisland|stamtuislande]] vir [[swartes|swart]] [[Suid-Afrika]]ners gedurende die [[Apartheid]]sera. Die term "bantustan" is eerste in die laat [[1940s]] gebruik, en bestaan uit ''[[Bantoe]]'' (wat "mense" in die [[Bantoetale]] beteken) en "stan" (wat "land van" beteken), en is afkomstig van ''[[Hindoestan]]''.
 
Die woord "Bantoestan" het negatiewe konnotasies wanneer gebruik word om 'n land of gebied te beskryf wat enige ware bestaansreg of mag ontbreek, en word gesien as 'n vorm van nasionale of internasionale [[afbakeningsgeknoeiery]]. Dit is later as 'n neerhalende term gebruik deur teenstanders van die Apartheidsregering se "tuislande".
 
== Aanvanklike doel ==
Hierdie tuislande was aan swartes toegeken deur die [[blanke]] Apartheidsregering van die Republiek van Suid-Afrika, en is bestem om onafhanklike state onder 'n plan genaamd "Afsonderlike Ontwikkeling" te word. Hierdie plan sou [[onafhanklik]]heid gee aan swartes in hierdie nuut-geskepte stamstate, terwyl hulle Suid-Afrikaanse burgerskap ontneem is, wat dan blankes as die meerderheid in Suid-Afrika sou laat. Oorspronklik was daar beplan om tien Bantoestan-tuislande te stig. Hierdie klein, sogenaamd selfregerende, gebiede was onder die [[1951]] [[Wet op Bantoe-owerhede]] daargestel, en het begin om "onafhanklikheid" te verwerf vanaf [[1976]].
 
Line 13 ⟶ 11:
* Deur burgers van die nuwe tuislande te word het beteken dat Suid-Afrikaanse burgerskap, waar meeste van die kandidate vir verplasing geleef en gewerk het, opgesê moes word. Dit sou beteken dat hulle die laaste van die min regte en voorregte wat hulle as Suid-Afrikaanse burgers geniet het, ook sou verloor.
 
== Totstandkoming ==
Die blanke regering het 13% van sy gebied opsygesit vir swart bewoning, en het hierdie verander na gebiede van [[swart (ras)|swart]] tuisregering. Daar is gepoog om onafhanklikheid aan hierdie tuislande te gee, terwyl aangevoer is dat die oorblywende 87% dan blanke gebied is. Die swart Suid-Afrikaners is (gereeld verkeerdelik) ingedeel volgens [[etniese groep]]e wat aan elke tuislande toegewys is. In die meerderheid van hierdie verplasings was die individue wat aan tuislande toegeken is nie in hierdie klein gebiede woonagtig of hiervan afkomstig nie.
 
Line 22 ⟶ 20:
'n Groot Bantoestan was [[KwaZulu]] vir die [[Zoeloe]]nasie in die [[KwaZulu-Natal|Natal]]provinsie, wat deur 'n lid van die Zoeloe koningsfamilie, Opperhoof [[Mangosuthu Buthelezi|Mangosuthu ("Gatsha") Buthelezi]], in die naam van die Zoeloekoning gelei is. Hierdie Bantoestan het slegs tot selfregering gevorder, omdat sy leiers, veral Buthelezi, geglo het hul mense is beter af as deel van Suid-Afrika, eerder as om onafhanklikheid te aanvaar en Suid-Afrikaanse burgerskap te verloor.
 
== Lys van Bantoestans of Tuislande ==
 
=== Onafhanklike tuislande in Suid-Afrika ===
[[Lêer:Homelands.png|thumb|right|300px|Kaart van voormalige tuislande in Suid-Afrika]]
* [[Transkei]] ([[Xhosa]]sprekend) — onafhanklik verklaar op 26 Oktober 1976
* [[Bophuthatswana]] ([[Tswana]]sprekend) — onafhanklik verklaar op 6 Desember 1977
Line 30 ⟶ 29:
* [[Ciskei]] (ook [[Xhosa]]sprekend)) — onafhanklik verklaar op 4 Desember 1981
 
=== Selfregerende tuislande in Suid-Afrika ===
* [[Gazankulu]] (Shangaansprekend)
* [[KaNgwane]] ([[Swazi]]sprekend)
Line 38 ⟶ 37:
* [[QwaQwa]] ([[Sotho]]sprekend)
 
=== Bantoestans in Suid-Wes Afrika ===
Van die tien tuislande in Suid-Wes Afrika, het slegs vier selfregerend geword.
[[Lêer:Namibia homelands 78.jpeg|thumb|200px|Kaart van voormalige tuislande in Suid-Wes Afrika in 1978]]
 
Die bantoestans was:
* [[Boesmanland (tuisland)|Boesmanland]]
* [[Damaraland]]
* [[Oos-Caprivi]] (selfregerend 1976)
* [[Hereroland]] (selfregerend 1970)
* [[Kaokoland]]
* [[Kavangoland]] (selfregerend 1973)
* [[Namaland]]
* [[Ovamboland]] (selfregerend 1973)
* [[Rehoboth (tuisland)|Rehoboth]]
* [[Tswanaland]]
 
Die wyse waarop die grense van hierdie gebiede getrek is, is ook van belang: hulle is verdeel in verskeie landgebiede met kronkelende grense. Trouens, die Suid-Afrikaanse ambassade in Bophuthatswana moes geskuif word omdat dit geblyk het dat dit per ongeluk in Suid-Afrika gebou is.
Line 64 ⟶ 63:
 
{{SA-Tuisland}}
 
[[Kategorie:Suid-Afrikaanse Bantoestans| ]]
[[Kategorie:Suidwes-Afrikaanse Bantoestans| ]]
 
{{Link FA|es}}