Luxemburgs: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
Legobot (besprekings | bydraes)
k Verplasing van 82 interwikiskakels wat op Wikidata beskikbaar is op d:q9051
Wawiel (besprekings | bydraes)
k Skakels na Taal
Lyn 22:
'''Luxemburgs''' of ''Lëtzebuergesch'' is die nasionale taal van die [[Groothertogdom Luxemburg]] en die moedertaal van sowat 300 000 mense wêreldwyd. Sowat tagtig persent van die inwoners van die groothertogdom praat Lëtzebuergesch as hulle huistaal.
 
Die [[taal]] word in die Duitse [[dialektologie]] as 'n Wes-Germaanse, Middelduitse kultuurdialek geklassifiseer, wat deel uitmaak van die [[Moeselfrankies]]e groep van dialekte. In die [[taalwetenskap]] word dit ook by die sogenaamde ''[[Ausbausprache]]'' ("uitboutale") gereken.
 
== Erkenning ==
Lyn 41:
== Taalgebied ==
[[Lêer:Tontlindje_wi.jpg|thumb|300px|right|Tweetalige Frans-Lëtzebuergesche straatbord in [[België]]]]
Lëtzebuergesch word nie alleen in Luxemburg gepraat nie, maar ook in die grensgebiede van sy buurlande: In [[Duitsland]] in die omgewing van Béibrech (Duits: Bitburg) en in die Moeselvallei rondom Tréier (Duits: Trier), in [[België]] in die [[provinsie Luxemburg]] (in die gebied van [[Arel]], wat [[Arelerland]] genoem word) en in [[Frankryk]] in 'n deel van die [[Lorraine]] ([[Lotaringe]], in die omgewing van Diddenuewen (Frans: Thionville). Ten ooste begin die [[taal]] geleidelik na die Moeselfrankiese dialekte van Duitsland oorgaan. Daar is ook klein groepe Luxemburgers in die [[VSA]] en in [[Transsilvanië]] ([[Roemenië]]) wat soms nog Lëtzebuergesch praat. Hulle is nakomelinge van emigrante wat daar in die [[19de eeu]] 'n nuwe tuiste gevind het. In België en Frankryk het Lëtzebuergesch egter na die [[Tweede Wêreldoorlog]] 'n taal van die ouer generasies geword, terwyl die jonger generasies die taal nie meer aanleer nie. Pendelaars uit die twee lande - die sogenaamde ''Frontalierën'' - leer die taal nou weer in na-uurse kursusse, aangesien dit op die Luxemburgse arbeidsmark 'n gesogte kwalifikasie is.
 
Lëtzebuergesch kan in 'n aantal streekdialekte verdeel word: Die Areler, Eechternoocher, Kliärrwer, Minetter, Miseler, Stater (in Luxemburg-stad), Veiner, Weelzer en ander streektale. Vroeër kon een woord van dorp tot dorp verskil, en taalatlasse verwys na 'n reeks woorde wat net in 'n bepaalde streek voorkom, maar elders heeltemal onbekend is. Ingevolge die mobiliteit van die sprekers en die invloed van media soos [[radio]] en [[televisie]] is daar steeds minder verskille, en daar begin 'n soort Standaard-Lëtzebuergesch ontwikkel - iets wat die [[taalkunde]] [[koiné]] noem.
Lyn 109:
== Die inburgering van Franse woorde ==
 
Frans bly die belangrikste (geskrewe) saketaal en ook die [[taal]] van die regspraak en administrasie. Aangesien die meeste Luxemburgers die Franse taal magtig is (veral ook as 'n simbool van kulturele selfstandigheid teenoor Duitsland), kan 'n mens 'n Franse woord direk oorneem. Gewoonlik word dit egter by die Luxemburgse spelling en uitspraak aangepas.
 
{| border="0" cellpadding="3" cellspacing="3" style="margin-left:1em"