Jameson-inval: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
Voyageur (besprekings | bydraes)
kNo edit summary
Skakels en taalgebruik
Lyn 3:
Die '''Jameson-inval''' was 'n gewapende inval in [[Transvaal]] deur dr. [[Leander Starr Jameson]] na aanleiding van die uitlanders se griewe.
 
Sedert die ontdekking van [[goud]] aan die [[Witwatersrand]] het die nuwer inwoners van die land, wat veral in en om [[Johannesburg]] kom woon het, toenemend ontevrede geraak met hul gebrek aan politieke regte, die ontoereikendheid van openbare geriewe, belasting, monopolieë in die vervaardigingsbedryf en talle ander sake. Hulle ontevredenheid het toegeneem omdat die Boere-owerheid min simpatie met hul klagtes gehad het. In 1892 stig hulle die ''Transvaal National Union'' om na 'n oplossing te soek, maar mettertyd het die ''Union'' se gematigde program al hoe meer ekstreem geraak. [[Cecil John Rhodes]] het die beweging ten sterkste ondersteun.
 
Baie van die bekendste figure aan die Rand het begin belangstel in die idee om hulp van buite te kry. Geleidelik het hul plan vorm aangeneem om 'n opstand in Johannesburg te begin en so is groot hoeveelhede wapens en ammunisie ingesmokkel. Die beweging was nie heeltemal seker oor presies wat hulle wou bereik nie, maar lede was dit oor die algemeen eens dat hulle die Republiek sou handhaaf, maar onder 'n ander leier as pres. [[Paul Kruger]]. Geheime voorbereidings vir militêre optrede is getref.
 
Dr. Jameson, indertyd administrateur van [[Rhodesië]], het 'n mag bymekaar gemaak op Pitsani aan die grens van [[Botswana|Betsjoeanaland]] en Transvaal wat bestaan het uit polisiebeamptes en vrywilligers. Hy was ongeduldig om in die pad te val en begin sy opmars na Johannesburg op [[29 Desember]] [[1895]] sonder die goedkeuring van sy samesweerders in die Goudstad of Rhodes in [[Kaapstad]]. Die [[ZAR|Z.A.R.]] se owerheid het 'n waarskuwing van die inval gekry en onmiddellik kommando's gemobiliseer.
 
Daar het groot verwarring in Johannesburg geheers. Jameson se manmag, onder aanvoering van sir [[John Willoughby]], het bestaan uit 511 wit mans en 150 swart drywers met maxims, drie gewere, 640 perde en 158 muile. By Doornkop naby [[Krugersdorp]] het die invallers die Boeremagte teëgekom. Hulle is gedwing om hulle oor te gee en later deur pres. Kruger aan Brittanje uitgelewer vir verhoor.
 
Intussen is 'n "''Reform Comitee"'' van vooraanstaande Johannesburgers op die been gebring. Met die mislukking van die inval is hulle in hegtenis geneem en in [[Pretoria]] aangehou. Die komiteelede se verhoor het begin op [[27 April]] [[1896]] in Pretoria. Vier van die lede is ter dood veroordeel: sir Lionel Philips, Frank Rhodes, George Farrar en John Hays Hammond, terwyl die res twee jaar gevangenisstraf en 'n boete van £2 000 elk opgelê is. Pres. Kruger het die doodstraf versag tot boetes van £25 000 en verbanning uit die Transvaal, terwyl die twee-jaar-strawwe ook tersyde gestel is.
 
Dr. Jameson is op [[20 Julie]] [[1896]] in [[Engeland]] verhoor en 15 jaar se tronkstraf opgelê. Sy mede-invallers wat ook in Engeland verhoor is, is straf van tussen drie en 10 maande opgelê.