Komeet: Verskil tussen weergawes

 

In 2009 is bevestig dat die aminosuur [[glikokol]] gevind is in die komeetstof wat [[Nasa]] se Stardust-sending versamel het.<ref>{{cite journal |doi=10.1111/j.1945-5100.2009.tb01224.x |title=Cometary glycine detected in samples returned by Stardust |year=2009 |last1=Elsila |first1=Jamie E. |last2=Glavin |first2=Daniel P. |last3=Dworkin |first3=Jason P. |journal=Meteoritics & Planetary Science |volume=44 |issue=9 |pages=1323|bibcode = 2009M&PS...44.1323E }}</ref> In Augustus 2011 is ’n verslag gepubliseer wat op Nasa se bestudering van [[Meteoor|meteoriete]] geskoei was, en daarin is die moontlikheid genoem dat [[DNS]] en [[RNS]]-komponente ([[adenien]], [[guanien]] en verwante organiese molekules) vorm op [[asteroïde]]s en komete.<ref name="Callahan">{{cite journal |doi=10.1073/pnas.1106493108 |title=Carbonaceous meteorites contain a wide range of extraterrestrial nucleobases |year=2011 |last1=Callahan |first1=M.P. |last2=Smith |first2=K.E. |last3=Cleaves |first3=H.J. |last4=Ruzicka |first4=J. |last5=Stern |first5=J.C. |last6=Glavin |first6=D.P. |last7=House |first7=C.H. |last8=Dworkin |first8=J.P. |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |volume=108 |issue=34 |pages=13995|bibcode = 2011PNAS..10813995C }}</ref><ref name="Steigerwald">{{cite web |last=Steigerwald |first=John |title=NASA Researchers: DNA Building Blocks Can Be Made in Space |url=http://www.nasa.gov/topics/solarsystem/features/dna-meteorites.html |publisher=NASA |date=8 Augustus 2011 |accessdate=31 Julie 2013}}</ref>

 

{| class=wikitable style="float: right; margin-left: 0.5em;"

|Wild || {{nowrap|5,5 × 4 × 3,3}}<ref name=wild2>{{cite web|title=Comet 81P/Wild 2|publisher=The Planetary Society|url=http://www.planetary.org/explore/topics/asteroids_and_comets/wild2.html|accessdate=November 20, 2007}}</ref> || 0,6<ref name=Britt2006/> || 2,3{{e|13}}

|}

 

Komeetkerns met ’n radius van tot 30 km is waargeneem,<ref>{{cite journal |doi=10.1023/A:1021545031431 |year=2000 |last1=Fernández |first1=Yanga R. |journal=Earth, Moon, and Planets |volume=89 |pages=3|bibcode = 2000EM&P...89....3F }}</ref> maar dit is moeilik om hul presiese grootte te meet.<ref>{{cite web |url=http://www2.ess.ucla.edu/~jewitt/nucleus.html |title=The Cometary Nucleus |publisher=Department of Earth and Space Sciences, UCLA |date=April 2003 |accessdate=31 Julie 2013}}</ref> Die deursnee van P/2007 R5 se kern is moontlik net 100-200 meter.<ref name=soho>{{cite web |title=SOHO's new catch: its first officially periodic comet |publisher=European Space Agency |url=http://www.esa.int/Our_Activities/Space_Science/SOHO_s_new_catch_its_first_officially_periodic_comet |accessdate=16 Augustus 2013}}</ref> Omdat geen kleiner komete al ontdek is nie ondanks instrumente wat al hoe sensitiewer word, laat sommige kenners glo daar is bitter min komete wat kleiner as 100 m breed is.<ref>{{harvnb|Sagan|Druyan|1997|p=137}}</ref> Daar word geraam dat die bekende komete ’n gemiddelde digtheid het van 0,6 [[Gram|g]]/cm³.<ref name=Britt2006>{{cite journal |bibcode=2006LPI....37.2214B |title=Small Body Density and Porosity: New Data, New Insights |last1=Britt |first1=D. T. |last2=Consolmagno |first2=G. J. |last3=Merline |first3=W. J. |volume=37 |year=2006 |pages=2214 |journal=37th Annual Lunar and Planetary Science Conference |url=http://www.lpi.usra.edu/meetings/lpsc2006/pdf/2214.pdf }}</ref> Vanweë hul lae massa word komeetkerns nie deur hul swaartekrag [[Hidrostatiese ewewig|in ’n ronde bol gedruk]] nie en daarom het hulle onrëlmatige vorms.<ref>{{cite web |url=http://history.nasa.gov/SP-467/ch7.htm |title=The Geology of Small Bodies |publisher=NASA |accessdate=15 August 2013}}</ref>

Beide die koma en stert word deur die Son verlig en kan sigbaar word wanneer die komeet deur die binneste Sonnestelsel beweeg; die stof weerkaats die sonlig regstreeks en die gasse gloei vanweë [[Ioon|ionisasie]].<ref name="le">{{cite web |url=http://www.le.ac.uk/ph/faulkes/web/planets/r_pl_comets.html |title=Comets |publisher=University of Leicester |last1=Brinkworth |first1=Carolyn |last2=Thomas |first2=Claire |accessdate=31 July 2013}}</ref> Die meeste komete is te dof om sonder ’n [[teleskoop]] te sien, maar elke dekade is daar ’n paar wat helder genoeg is om met die blote og te sien.<ref>{{cite book |url=http://books.google.co.uk/books?id=caYpAQAAMAAJ |page=75 |title=A field guide to the stars and planets |isbn=9780395934326 |last=Pasachoff |first=Jay M |year=2000}}</ref> Soms ondergaan die komeet ’n groot en skielike uitbarsting van gas en stof, en in dié tyd word die koma vir ’n tydperk baie groter. Dit het in 2007 met Komeet Holmes gebeur.<ref name="atmosphere">{{cite web |last=Jewitt |first=David |url=http://www2.ess.ucla.edu/~jewitt/holmes.html |title=Comet Holmes Bigger Than The Sun |publisher=Institute for Astronomy at the University of Hawaii |accessdate=31 Julie 2013}}</ref>

 

Die strome stof en gas vorm elk sy eie stert wat in verskillende rigtings wys. Die stroom stof in die komeet se stert vorm dikwels ’n gekromde stert, wat ’n tipe II- of stofstert genoem word.<ref name="le"/> Die ioon- of tipe I-stert, wat uit gasse bestaan, wys altyd presies weg van die Son af omdat die gas meer deur die sonwind beïnvloed word as die stof, en dit volg dus magnetieseveldlyne eerder as ’n wentelbaan.<ref>{{cite book |url=http://books.google.co.uk/books?id=S4xDhVCxAQIC&pg=PA422#v=onepage&q&f=false |page=422 |title=The Cambridge Guide to the Solar System |isbn=9781139494175 |last=Lang |first=Kenneth R. |year=2011}}</ref>

 

Soms wys ’n kort stert in die teenoorgestelde rigting as as die ioon- en stofstert – dit word ’n antistert genoem. Dit het sterrekundiges eers laat kopkrap, maar dit is nou bekend dat dit die punt van die stofstert is wat oënskynlik voor die komeet uit geprojekteer word vanweë ons waarnemingshoek.<ref>{{cite web |title=PanSTARRS: The Anti Tail Comet |url=http://apod.nasa.gov/apod/ap130629.html |publisher=NASA |date=29 Junie 2013 |accessdate=31 Julie 2013}}</ref> Die waarneming van ioonsterte het aansienlik bygedra tot die ontdekking van sonwind.<ref>{{cite journal |doi=10.1007/BF00225271 |title=The plasma tails of comets and the interplanetary plasma |year=1963 |last1=Biermann |first1=L. |journal=Space Science Reviews |volume=1 |issue=3 |page=553|bibcode = 1963SSRv....1..553B }}</ref> Die ionstert word gevorm vanweë die ionisasie van deeltjies in die koma deur [[ultraviolet]]-sonstraling. Wanneer die deeltjies geïoniseer is, het hulle ’n netto positiewe [[elektriese lading]], wat op sy beurt ’n "kunsmatige [[magnetosfeer]]" om die komeet vorm. Die komeet en sy kunsmatige magnetiese veld vorm ’n hindernis vir die uitvloeiende sonwinddeeltjies. Omdat die [[relatiewe spoed]] van die komeet en die sonwind [[supersonies]] is, vorm ’n [[boogskok]] voor die komeet in die rigting waarin die sonwind waai. In hierdie boogskok versamel groot konsentrasies komeet-ione en hulle "laai" die son se magnetiese veld met plasma, sodat die veldlyne om die komeet "drapeer" en die ioonstert vorm.<ref name="pp 864">{{cite book |last1=Carroll |first1=B. W. |last2=Ostlie |first2=D. A. |title=An Introduction to Modern Astrophysics |pages=864–874 |publisher=Addison-Wesley |year=1996 |isbn=0-201-54730-9}}</ref>

 

As die ioonstertlading groot genoeg is, word die magneetveldlyne saamgedruk tot die punt waar iewers by die ioonstert [[magnetiese rekonneksie]] plaasvind. Dit lei daartoe dat die komeet se stert "gediskonnekteer" word.<ref name="pp 864" /> Dit is al ’n paar keer waargeneem – die een noemenswaardige voorval het op 20 April 2007 plaasgevind toe die ioonstert van [[Encke se Komeet]] heeltemal afgesny is. Dié gebeurtenis is deur die STEREO-ruimtetuig waargeneem.<ref>{{cite journal |doi=10.1007/s11207-008-9299-0 |title=The Heliospheric Imagers Onboard the STEREO Mission |year=2008 |last1=Eyles |first1=C.J. |last2=Harrison |first2=R.A. |last3=Davis |first3=C.J. |last4=Waltham |first4=N.R. |last5=Shaughnessy |first5=B.M. |last6=Mapson-Menard |first6=H.C.A. |last7=Bewsher |first7=D. |last8=Crothers |first8=S.R. |last9=Davies |first9=J.A. |journal=Solar Physics |volume=254 |issue=2 |pages=387 |last10=Simnett |first10=G.M. |last11=Howard |first11=R.A. |last12=Moses |first12=J.D. |last13=Newmark |first13=J.S. |last14=Socker |first14=D.G. |last15=Halain |first15=J.-P. |last16=Defise |first16=J.-M. |last17=Mazy |first17=E. |last18=Rochus |first18=P.|bibcode = 2009SoPh..254..387E }}</ref>

 

===Meteoorreëns===

Komete laat ’n stroom vaste afval agter wat te groot is om deur stralingsdruk of die sonwind verwyder te word.<ref>{{harvnb|Sagan|Druyan|1997|p=235}}</ref> As die komeet se pad dié van die Aarde om die Son kruis, sal daar waarskynlik ’n [[meteoor]]reën wees wanneer die Aarde deur die stroom afval beweeg. Die Perseïde-meteoorreën vind byvoorbeeld elke jaar tussen 9 en 13 Augustus plaas wanner die Aarde deur die wentelbaan van Komeet Swift–Tuttle beweeg.<ref name=showers/> Halley se Komeet is die bron van die Orionide-meteoorreën in Oktober.<ref name=showers>{{cite web |title=Major Meteor Showers |publisher=Meteor Showers Online |url=http://meteorshowersonline.com/major_meteor_showers.html |accessdate=31 Julie 2013}}</ref>

 

== Verwysings ==

 

===Bronne===

* [http://solarsystem.nasa.gov/planets/profile.cfm?Object=Comets Comets Page] at [http://solarsystem.nasa.gov/ NASA's Solar System Exploration]

* [http://www.icq.eps.harvard.edu/ International Comet Quarterly]

* [http://smallbodies.ru/en/ Catalogue of the Solar System Small Bodies Orbital Evolution]

* [https://sites.google.com/site/nearearthobjectwatch/ Information about comets and asteroids]