|
Andries Gerhardus Visser is op 1 Maart 1878 op die plaas Zaaifontein, in die distrik van [[Fraserburg]], Republiek van [[Suid-Afrika]], gebore. 'n Groot droogte het sy ouers van hulle plaas in [[Carnavon]] afgedryf, en hy is in n tentjie op die werf van die plaashuis, onder die skaduwee van 'n peerboom gebore. Hy loop skool in [[Daljosafat]], (twee ander bekende skrywers, [[Totius]] en [[D.F. Malherbe]] is in dié tyd ook saam met hom op skool), ontvang opleiding in onderwys aan die Normaalkollege te [[Kaapstad]], en studeer as [[geneesheer]] in [[Edinburg]], [[Skotland]], vanaf 1901 tot 1906. Hy werk as dokter te Carnarvon (1907-1909), [[Steytlerville]] (1909-1916) en [[Heidelberg]] (1916 – 1929). Hy word groot vriende met die digter [[Eugene Marais]] in die Heidelberg-jare. Hy trou twee maal, in 1913 met Lettie Conradie, oorlede in 1920; en in 1927 met Marie de Villiers. Hy sterf op 10 Junie 1929.
==Letterkunde, en letterkundige invloed==
Andries Gerhardus Visser is op 1 Maart 1878 op die plaas Zaaifontein, in die distrik van Fraserburg, Republiek van Suid-Afrika, gebore. 'n Groot droogte het sy ouers van hulle plaas in Carnavon afgedryf, en hy is in n tentjie op die werf van die plaashuis, onder die skaduwee van 'n peerboom gebore. Hy loop skool in Daljosafat, (twee ander bekende skrywers, Totius en D.F. Malherbe is in dié tyd ook saam met hom op skool), ontvang opleiding in onderwys aan die Normaalkollege te Kaapstad, en studeer as geneesheer in Edinburg, Skotland, vanaf 1901 tot 1906. Hy werk as dokter te Carnarvon (1907-1909), Steytlerville (1909-1916) en Heidelberg (1916 – 1929). Hy word groot vriende met die digter Eugene Marais in die Heidelberg-jare. Hy trou twee maal, in 1913 met Lettie Conradie, oorlede in 1920; en in 1927 met Marie de Villiers. Hy sterf op 10 Junie 1929.
Visser publiseer vroeg reeds; op agtien, in ''Ons Kleintji''. Sy werk word egter gesien nie as deel van die [[Eerste Taalbeweging]] nie, maar as die einde van die poësie vir die periode tot 1930. Hy wen twee maal die Herzogprys vir letterkunde: vir beide sy eerste en tweede digbundels.
Sy verse is kenmerkend eenvoudig en sangerig. Hy dryf die spot met die Afrikaner en sy gewoontes, maar met 'n goeie hart. Hy maak gebruik van tradisionele versvorms soos die rondeel; van intertekstuele verwysings; en tegnieke soos die ''omdop'' van idiome, puntdigte, epigramme en woordspelings.
[wysig]
Letterkunde, en letterkundige invloed
Visser publiseer vroeg reeds; op agtien, in Ons Kleintji. Sy werk word egter gesien nie as deel van die Eerste Taalbeweging nie, maar as die einde van die poësie vir die periode tot 1930. Hy wen twee maal die Herzogprys vir letterkunde: vir beide sy eerste en tweede digbundels. Sy verse is kenmerkend eenvoudig en sangerig. Hy dryf die spot met die Afrikaner en sy gewoontes, maar met 'n goeie hart. Hy maak gebruik van tradisionele versvorms soos die rondeel; van intertekstuele verwysings; en tegnieke soos die omdop van idiome, puntdigte, epigramme en woordspelings.
==Bibliografie==
*''Perspektief en profiel, II.'' (Venter, Leona. A.G. Visser. In: Van Coller, H.P. (red.). 1999. Uitgewer J.L. van Schaik, 1999).
==Sewe van sy gedigte==
<!--Ek het dit maar vir eers hier gehou, aangesien dit die oorspronklike bydraer se werk was.-->
'''Rosa Rosarum'''
Kom na my tuin waar die donkerrooi rose
Duist're geheime vertrou aan die nag;
Sonnestraal-kusse en suidewind-kose.
Drome en liefde die lang somerdag.
Kom in die soel someraande en luister
-Wanneer die nagwind hul drome verklaar-
Na die veelvuldige blommegefluister,
Bloesem en bloeisel en blad altegaar!
Kom waar die lelie - die blanke, die reine -
Skugter haar bloesem ontbloot aan die maan,
Blou miosotis - die slanke, die kleine -
Met haar vergeet-my-nie-ogies betraan.
Kom as die maanblom - wit sy en satyne -
As 'n vorstinne verskyn in haar prag
Onder die wierook van roos en jasmyne -
Skoonste juweel op die bors van die nag!
Daar in die vywer, bestraal deur Arjana,
Open die lotus haar heilige kelk,
Dan eers bereik sy die hoogste - Nirvana -
As sy in glorie van songloed verwelk.
Bok-bokmakieries sing bly twee gesange
Wanneer die oggend ontwaak in my tuin;
Saans koer die tortel sy lied van verlange
Bo-uit die troost'lose treurwilg se kruin.
Kom in die aand en geniet van haar geure;
Foelie, jasmyn, angelier, minjonet;
Kom in die môre en kies van haar kleure:
Rooi, wit en goud, groen en blou, violet!
Kom as die skitter van dou-diamante,
Rosa Rosarum, in my Paradys,
Dat ek my blomme, my bome, my plante,
Roos van my hart, hulle weerga kan wys!
'''Die Ossewa'''
''1 Exodus
Die osse stap aan deur die stowwe:
Nie die osse van Jan F. Celliers,
Maar rooi Afrikaners en Mowwe
Van die voorste voortrekker, Naude.
Die waens van Celliers was dit ook nie,
Want oom Neelsie se wa bly weer staan;
Praat nooit van die sukkel en spook nie,
En daar voor kom die Kaffers al aan.
Had Moses dit swaar met Gods ou Volk,
O laat staan nie vir Pieter Naude;
Mismoedige Neelsies en Rouvolk
Het vir hom ook grys hare gegee.
Maar wanneer wis Pieter nie raad nie ?
En vir watter gevaar sou hy stuit ?
Hy word nie vervaard, ook nie kwaad nie!
Maar al bars dit hy beur tog bo-uit!
So trek hul al verder en verder
En gesels as die kampvure brand;
Piet luister en skrik, - want O Herder!
Almal droom van 'n Luilekkerland!
''2 Kanaan, O Kanaan!
En werklik na vele gevare
Land hul aan in 'n skone vallei;
Geen roofdiere daar ofbarbare: ,,
Span maar uit, want die trek is verby!"
Ja hier is die Land der Belofte
En die spruitjie is hulle Jordaan;
Elkeen sweer 'n dure gelofte,
Nooit weer t'rug na Egipte te gaan.
Die bergstrome glinster en klater
En kom skuimend bergaf na die grond,
Wat vrugte is groei langs die water,
Ryp en soet dat dit smelt in die mond.
Die koedoes kom skuur teen die waens,
Die swartwitpens drink melk uit 'n bak,
Die blou-wildebeeste kom saens
Na die laer op hul dooie gemak.
Die bruinvolk rook deur-'n-bank dagga
In 'n salige niksdoen en droom;
Oom Bart se Klein Bart ry 'n kwagga
Sommer bloots sonder halter of toom.
Die rooibokke wei by die tente,
Net so mak soos die bok van 'n wa:
'n Landstreek van Leipoldtse lente
Waar geen lewenslas hinder of pla.
Die grond hoef hulle net maar te kielie
Vir Malherbe se lande vol graan;
Of Jona se eersteprys-mielie
Trou bewaak deur 'n mak bobbejaan.
''3 Adipositas Praecox
Die trekkers word dikker en vetter
In die Luilekkerland in die kloof,
Tot skraal Piet Verster word gesetter, -
'n Profeet van die lekker geloof!
Geen naat wat nog hou aan 'n baadjie,
Verantwoordelikste knope spring af,
Ou maer Jan de Jaer kry 'n vaatjie;
-Tot die hond is te lui om te blaf.
Die rietskraalste nooi word al plomper
En die vrouens versit meer geen tree,
Beweging word gaandeweg lomper;
"Wag te erg is, 's te erg" se Naude.
''4 Naude loquitur
"'n Vyand bedreig ons, O Broeders,
En 'n vyand op wie ons moet let;
Te glad sitjul tawwerts, O Moeders,
Trekkerswee is per slot trekkersvet!
Veel beter om eind'loos te swerwe,
Teen gevare ons man weer te staan,
As hier in gemaak te verderwe
En in smorende vet te vergaan!
Veel voorspoed word later 'n ketting,
En 'n dwing'land die luie gemak;
Te gronde gaan ons deur vervetting;
More trek ons van hier sak en pak!"
''5 Vox Populi
"Die voorstel", se Koos van der Merwe,
"Sal ek graag sekondcer, Kommandant!"
"As julle twee lus het vir swerwe,
Goed - maar ons bly in Luilekkerland."
"Hoor! Hoor!" roep nou al die on rondes,
"Wie 't dan sinnigheid nou weer te trek?
Solank as die vet maar gesond is."
En so bly hulle sit op die plek.
Die aand nog het Koos van der Merwe
En Naude die ou vet-span verlaat;
Hul bene na swoege en swerwe
Is al weer van normale formaat.
Maar hoe dit met die ander gesteld is
Dit weet Nugter. 'n Rondloper-Ier
Beweer dat hul almal gesmelt is
En derhalwe die naam Vet-rivier!
''6 Haec fabula docet''
Kyk kinders en nou kom die kwessie,
Wat 'n mens uit die storie moet leer:
Vergeet, nommer een, nooit die les nie,
Vet ofmaer, om jul ouers te eer!
Of mense al gekskeer of hoe maak,
Praat die waarheid rondborstig prontuit;
Onthou dat jul deure moet toemaak
En vergeet nie jul neuse te snuit!
'''Misère'''
''(Triolet)
''The light that lies
''In women's eyes
''Just... lies and lies!''
In die eerste instansie,
wie sou nou kon dink,
Dat die liefde iets is
so beroerd ongestadig?
Dat die hand wat uit gulde
bokale laat drink,
In die eerste instansie,
wie sou nou kon dink
Dat dit eendag nog edik
en gal weer sal skink,
Ongevoelig meedoënloos,
wreed, ongenadig?
In die eerste instansie,
wie sou nou kon dink
Dat die liefde iets is
So beroerd ongestadig?
'''Eheu fugaces...'''
''Si jeunesse savait.''
''Si vitesse avait.''
Onthou jy nog, Anita lief,
Die aand daar by die strand,
My hart vir jou ’n ope brief,
Jou handjie in my hand?
Die maanlig het die see gesoen,
Die see … die strand, nog heet –
En ons … wat kon ons anders doen?
Kan ons dit ooit vergeet?
Cherie Yvonne, het jy vergeet
Die les in Afrikaans?
Die beste taal het ons geweet,
Die tyd in ou la France.
En aan my hemel onbewolk
Was jy die goue son;
“Toujours l’Amour” was onse tolk;
Onthou jy nog, Yvonne?
Mooi Gretchen, kan jy nog onthou
Ons tyd van soete min?
Die Neckar met sy waters blou,
Jou ogies blou daarin?
Die donkergroene dennewoud
Was liefdes-heiligdom –
Alt Heidelberg, die jeug van goud,
En jy – sal nooit weer kom!
En, bonnie Jean, onthou jy nog
Die eiland van die Swaan?
Ben Lomond en die donker loch
By heldere somermaan?
Aan rosebanke trek ons twee
(Was dit ’n droom – wie weet?)
Wit swane oor die lewensee –
Kan ek dit ooit vergeet?
Maar eenmaal in die lewe kom
Die liefde weergaloos;
En eenmaal in die gaarde blom
Volmaak ’n wonderroos.
Verwelk, helaas, my tuin se prag –
Weg met die donker stroom –
Die wind deurwaai my hof by nag
En vind my met my droom.
O lippe wat nog lag en lonk!
O harte wat nog klop!
Steeds doem gestaltes ewig-jonk
Uit die verlede op.
“Eheu fugaces anni …” sing
Gedagtes wat nou skroei;
Op velde van herinnering
Pers amarante bloei!
'''La belle dame sans merci'''
Die golwing van die lig wat daal
Op goue koringare,
Is glansloos by die gloed wat straal,
Madonna, van jou hare.
Die diepe see het ek aanskou,
Met wonder opgetoë,
Maar nog geheimnisvoller blou,
Madonna, in jou oë.
Ek het die roos met vuur sien gloei
In tuine van verlange,
Maar teerder blos het ek sien bloei,
Madonna, op jou wange.
Koud is die Winterberg se top,
Met nooit ’n lentebloesem,
Maar kouer nog die hart wat klop,
Madonna, in jou boesem!
'''Princesse Lointaine'''
''(Prinses Van Verre)''
Was jy ’n rosebloesem
En ek die roos se geur,
Hoe heerlik deur die lewe
Steeds rondom jou te swewe.
Beswymend aan jou boesem,
Betower deur jou kleur.
Was jy ’n rosebloesem
En ek die roos se geur.
Was jy ’n lied se woorde
En ek die melodie.
Hoe sou die dag verheerlik
Jou skoonheid so begeerlik;
Die nag tril van akkoorde
En soetste harmonie.
Was jy ’n lied se woorde,
En ek die melodie.
Was jy die hoogste kranse,
En ek die sonnegloed.
Jou wange sou dan verwe
En op jou lippe sterwe
My eerste moreglanse
En laaste awend-groet;
Was jy die hoogste kranse
En ek die sonnegloed
Maar jy ’s Prinses van Verre
En ek... ’n troebadoer;
Al gloei ook my gesange
Van liefde en verlange,
- Die vuurvlieg vir die sterre -
Wat my ten hemel voer;
Jy bly Prinses van Verre
En ek... ’n troebadoer.
'''Ballade van die roos'''
''’n Ou Spaanse gesegde noem die volgende
''drie stadieë in die lewe van 'n roos:
''In die more: rosa pallida.
''In die middag: rosa perfecta.
''In die aand: rosa incarnada''
Waarheen ook my oë mag staar
En waar ook my voete mag gaan,
Geduriglik droom ek van haar;
Haar beeltenis lief lag my aan,
Ek sien - as die sterrelig taan -
’n Roosknop wat stadig ontvou: -
- My noointjie van ver-hier-vandaan -
O „Pallida Rosa”, vir jou!
Die middagson helder en klaar
Sien neer van sy blou hemelbaan;
Die roos sal haar hart openbaar
Aan wie haar geheime verstaan.
O blomkelk, met skoonheid belaan,
Ek smag op die middag-uur lou
My noointjie van ver-hier-vandaan
O „Rosa Perfecta”, na jou!
Ek ken jou nog nie - dit is waar -
Maar êrens moet jy tog bestaan;
Die aandson gloei rooi op die blaar
En ’k voel jy’s g’n ydele waan,
Want rooi sprei die liefde haar vaan!
En donker die oë getrou
- My noointjie van ver-hier-vandaan -
O Roos „Incarnada” - van jou!
==Bron==
<!-- Sal die beeld laai verkrygbaar by http://vuurklip.net/frame_main2.php?image=visser_ag.jpg&writer=AG+Visser&textlink=0, sodra ek die kopiereg uitgewerk het-->
[[Kategorie:Afrikaanse digters]]
[[Kategorie:Afrikaanse skrywers]]
[[Kategorie:Letterkunde]]
| 