Komeet: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
kNo edit summary |
kNo edit summary |
||
Lyn 9:
'''Langperiodekomete''' ontstaan waarskynlik in die [[Oort-wolk]], ’n hipotetiese sferiese wolk van ysagtige liggame in die buitenste [[Sonnestelsel]]. Dié komete word in die rigting van die Son gewerp deur [[swaartekrag]]steurings wat veroorsaak word deur óf die groot buitenste planete ([[Jupiter (planeet)|Jupiter]], [[Saturnus]], [[Uranus (planeet)|Uranus]] en Neptunus) óf moontlik [[ster]]re wat verby die Sonnestelsel beweeg.
'''Hiperboliese komete''', wat skaars is, beweeg een keer deur die Sonnestelsel voordat hulle in ’n [[Hiperbool|hiperboliese]] baan in die [[interstellêre medium|interstellêre ruimte]] verdwyn.
In Julie 2013 was daar 4 894 bekende komete,<ref>
Lyn 109:
Die ander uiterste is komete soos Encke se Komeet, waarvan die wentelbaan nie eens tot by dié van Jupiter strek nie; hulle is bekend as "Encketipe-komete". Kortperiodekomete met wentelperiodes van minder as 20 jaar en lae hellings (tot 30º) word "Jupiterfamilie-komete" genoem.<ref>{{cite web |url=http://www.dtm.ciw.edu/users/sheppard/satellites/jf.html |title=The Jupiter Family Comets |publisher=Department of Terrestrial Magnetism Carnegie Institution of Washington |accessdate=11 Augustus 2013}}</ref><ref name="britastro">{{cite web |url=http://www.britastro.org/projectalcock/Comets%20where%20are%20they.htm |title=Comets – where are they ? |date=6 November 2012 |publisher=British Astronomical Association |accessdate=11 Augustus 2013}}</ref> Dié soos Halley, met wentelperiodes van tussen 20 en 200 jaar en hellings van nul tot meer as 90º, word "Halleytipe-komete" genoem.<ref name="Morbidelli2006">{{cite journal |doi=10.1007/s11214-008-9405-5 |title=Dynamical Origin of Comets and Their Reservoirs |year=2008 |last1=Duncan |first1=Martin J. |journal=Space Science Reviews |volume=138 |pages=109|bibcode = 2008SSRv..138..109D }}</ref><ref name=jewitt2002>{{Cite journal |doi=10.1086/338692 |title=From Kuiper Belt Object to Cometary Nucleus: The Missing Ultrared Matter |year=2002 |last1=Jewitt |first1=David C. |journal=The Astronomical Journal |volume=123 |issue=2 |pages=1039|bibcode = 2002AJ....123.1039J }}</ref> Tot in 2013 is net 72 Halleytipe-komete waargeneem in vergelyking met 470 Jupiterfamilie-komete.<ref name=yfernandez>{{Cite web |title=List of Jupiter-Family and Halley-Family Comets |url=http://www.physics.ucf.edu/~yfernandez/cometlist.html |date=16 Julie 2013 |publisher=University of Central Florida: Physics |accessdate=31 Julie 2013}}</ref>
Onlangs ontdekte "hoofgordelkomete" vorm ’n aparte klas; hulle wentel in meer
{{cite web |last=Reddy |first=Francis |title=New comet class in Earth's backyard |url=http://www.astronomy.com/sitecore/content/Home/News-Observing/News/2006/04/New%20comet%20class%20in%20Earths%20backyard.aspx?sc_lang=en |work=Astronomy |date=3 April 2006 |accessdate=31 Julie 2013}}</ref>
Lyn 116:
===Lang periode===
[[Lêer:Comets-Yuri-Beletsky.jpg|thumb|240px|Die komete C/2012 F6 (Lemmon), bo, en C/2011 L4 (PANSTARRS), onder.]]
Langperiodekomete het uiters
’n Eksentrisiteit van groter as 1 (wat ’n ontsnappingsbaan veroorsaak) wanneer dit naby sy [[Apside|perihelium]] is, beteken nie noodwendig die komeet sal die Sonnestelsel verlaat nie.<ref name=Elenin2011>{{cite web |url=http://spaceobs.org/en/2011/03/07/vliyanie-planet-gigantov-na-orbitu-komety-c2010-x1-elenin/ |title=Influence of giant planets on the orbit of comet C/2010 X1 |first=Leonid |last=Elenin |date=7 Maart 2011 |accessdate=11 Augustus 2013}}</ref> So het Komeet McNaught ’n heliosentriese oskulerende eksentrisiteit van 1,000019 gehad toe dit sy perihelium in Januarie 2007 bereik het, maar dit is gebonde aan die Son met ’n wentelperiode van rofweg 92 600 jaar omdat die eksentrisiteit tot minder as 1 afneem wanneer dit verder weg van die Son beweeg. Komete wat uit die Sonnestelsel gewerp word deurdat hulle naby groot planete verbybeweeg het, word nie meer beskou asof hulle ’n "periode" het nie.
Lyn 190:
===Wentelbaanstudies===
[[Lêer:Newton Comet1680.jpg|thumb|300px|Die wentelbaan van die komeet van 1680 is ’n parabool, soos gedemonstreer in Isaac Newton se ''Principia Mathematica''.]]
[[Isaac Newton]] het in sy ''Principia Mathematica'' van 1687 bewys ’n voorwerp wat onder die invloed van sy [[swaartekragwet]] beweeg, moet ’n wentelbaan volg met die vorm van een van die [[keëlsnit]]te, en hy het gedemonstreer hoe ’n komeet se pad deur die lug ’n [[parabool]] vorm deur die komeet van 1680 as voorbeeld te gebruik.<ref>{{cite book |last=Newton |first=Isaac |authorlink=Isaac Newton |chapter=Lib. 3, Prop. 41 |title=Philosophiæ Naturalis Principia Mathematica |publisher=Royal Society of London |year=1687 |isbn=0-521-07647-1}}</ref>
In 1705 het [[Edmond Halley]] (1656–1742) Newton se metode toegepas op 23 komeetverskynings tussen 1337 en 1698. Hy het gemerk drie van hulle, die komete van 1531, 1607 en 1682, het baie eenderse wentelbaanelemente, en hy was verder in staat om die effense verskille in hul wentelbane te verduidelik aan die hand van die swaartekraginvloed van Jupiter en Saturnus. Oortuig daarvan dat dit drie verskynings van dieselfde komeet was, het hy voorspel dat dit weer in 1758-'59 sy verskyning sou maak.<ref name="Halley">{{cite journal |doi=10.1098/rstl.1704.0064 |title=Astronomiae Cometicae Synopsis, Autore Edmundo Halleio apud Oxonienses. Geometriae Professore Saviliano, & Reg. Soc. S |year=1704 |last1=Halleio |first1=E. |journal=Philosophical Transactions of the Royal Society of London |volume=24 |issue=289–304 |pages=1882}}</ref> Toe sy voorspelling waar word, is die komeet na hom genoem. Dit sal weer in 2061 te sien wees.
| |||